Son günlerde Whatsapp’ta dolaşan bir metinde, Uludağ’da genç bir kayakçının ölümüyle sonuçlanan kayıp olayının ardından, cep telefonu operatörlerinin SMS üzerinden konum paylaşmayı mümkün kılan bir servis sunduğu iddia edildi. İddiada, kaybolan kişi cep telefonundan “ACİL” ya da “NEREDEYİM” yazıp 2222 veya 7777'ye SMS gönderirse, konum bilgisinin yakındaki polis, hastane ve jandarma birimleriyle paylaşılacağı da öne sürüldü. İletilerde öne sürülen bir başka iddia da, servis ücretinin iki SMS için dört kontör olduğu ve kontörünüz olmasa da servisin kullanılabildiği idi.
GSM operatörlerinin acil bir durumda atacağınız SMS sayesinde konumunuzu yetkililerle paylaşma servisi verdiği iddiası doğru değil.
Turkcell’in konum servisi arama kurtarma talebi iletmiyor
İddia yeni değil; sosyal medyada, internet siteleri ve e-posta gruplarında 2009 yılından bu yana dolaşıyor. Bu aynı servisin aynı numaralar ve aynı fiyat üzerinden kullanılması ihtimalini de azaltıyor.
İddianın yeniden gündeme gelmesinin sebebi ise, Uludağ’da kaybolan ve geçtiğimiz gün cesetleri bulunan iki genç olabilir. 1 Aralık 2019’da kaybolan Mert Alpaslan ve Efe Sarp 17 gün aranmıştı.
Teyit iddiayı doğrulamak için üç GSM operatörünün müşteri servisleriyle görüştü. Buna göre Turkcell, konum bildirmeye dayalı “Neredeyim” servisini aktif olarak kullanmaya devam eden tek operatör. “NEREDEYİM” yazıp 2222’ye mesaj atarak, 1 lira 20 kuruş karşılığında nerede olduğunuzu öğrenebiliyorsunuz. Servis size en yakın esnaf, ATM makinesi, benzin istasyonu, hastane gibi yerlerin konumlarını da gösterebiliyor. Turkcell müşteri hizmetleriyle yapılan telefon görüşmesinde, operatörün bu servisi uzun süredir verdiği öğrenildi. Ancak bu servis herhangi bir arama kurtarma talebi iletmek için kullanmaya uygun değil; çünkü konum bilgilerinizi polis ya da hastane ile değil, sadece sizle paylaşıyor.
Teyit, 6 Şubat 2023'te gerçekleşen depremin ardından Turkcell'in 7777 servisini kullanarak bir mesaj iletti, bu servis yalnızca konumuzu ve çevrenizde bulunan karakol ve ilk yardım merkezi gibi alanları size mesaj olarak gönderiyor. Servis çalışsa da, bilgileriniz acil durum yetkililerine iletilmiyor.
Diğer yandan Turkcell’in 2012-2017 yılları arasında sunduğu, ayrı bir acil durum servisi vardı; GÜVEN yazıp 2222’ye SMS yolladığınızda konum bilgileriniz yakınlarınızla paylaşılıyordu. Yakınlarınızın kim olduğunu ise önceden bildirmeniz yeterliydi. Yine bu servise dahil olduğunuzda, 112 acil, 155 polis imdat gibi numaraları aradığınızda, Turkcell konumunuza ulaşılmasına yardım ediyordu. Ancak bu servis artık aktif değil.
7777 Neredeyim servisine Türk Telekom son verdi, Vodafone henüz başlamadı
Görüşülen Türk Telekom yetkilisi ise, geçmişte “NEREDEYİM” yazarak 7777’ye mesaj atılan bir servis verildiğini söyledi. “Neredeyim” isimli eski servis hakkındaki bilgilere Türk Telekom’un resmi sitesinin arşivinden de erişilebiliyor. O dönem servis kullanım ücreti ise 1 lira 20 kuruş olarak belirlenmiş. Türk Telekom Müşteri Hizmetleri, servisin Şubat 2009’da kullanılmaya başlandığını, 2018’in Nisan ayı itibariyle de son bulduğunu bildirdi. Bu servis de uygulandığı dönemde arama kurtarma talebi yollamaya yaramıyordu. Servis bilgisi, 20 Aralık 2019 itibariyle Türk Telekom’un internet sitesinden de kaldırıldı. Türk Telekom’un arama ve kurtarma amaçlı kullanılabilecek başka bir servisi ise bulunmuyor.
Vodafone’un konum paylaşmayı mümkün kılacak “Neredeyim” isimli servisi ise, 2020 itibariyle devreye girecek. Nerede olduğunuzu öğrenmeye yarayan servise dair bilgileri resmi internet sitesinde bulabiliyoruz. Ancak bu bir SMS servisi değil; hizmetten yararlanmak için 7016’yı aramanız gerekiyor. Ancak bu konum bilgisi de arama kurtarma amaçlı olarak yetkililerle ya da yakınlarınızla paylaşılmayacak. Teyit’in ulaştığı Vodafone müşteri hizmetleri, arama kurtarma faaliyetlerini kolaylaştırmaya dönük bir hizmetin geçmişte verildiği bilgisini de paylaştı. AKUT ile işbirliğiyle hayata geçen servis sayesinde, 7777’ye mesaj atarak konumunuzu öğrenebiliyordunuz. Ancak bu servis de yetkililere konumunuzu bildirmiyordu. Konum bilginiz Vodafone’un konum takibi sayesinde, ancak polis, ambulans ya da jandarmayı aradığınızda görülebiliyordu.
Yani üç operatörün de çeşitli konum servisleri var ya da geçmişte vardı; ancak bunlar arama kurtarma amaçlı olarak konum bilginizin yetkililerle paylaşılmasına yaramıyor.
Dolaşımdaki metinde öne sürülen iki SMS için dört kontör fiyatlandırması da doğru olamaz. Çünkü 1 Nisan 2010 tarihli Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) kararıyla TL sistemine geçildi. O tarihten beri kontör değil TL satın alınabiliyor.
Konum bilgileri acil durumlarda paylaşılabiliyor
Whatsapp’ta dolaşan ilgili metinlerde, Telekomünikasyon Kurumu’nun mahremiyet kurallarından olan “Konum bilgileri sadece savcılık talebi halinde verilebilir, şahıslara veya başka kurumlara verilemez” hükmünden ötürü Uludağ’daki kayıp olayında operatörün konum bilgisini paylaşmadığı ve uzayan işlemlerden dolayı genç kayakçının hayatını kaybettiği iddiası da vardı. İddiaya göre, cep telefonu şirketleri, bu kuralı ihlal etmeden yetkililerle konum bilgisi paylaşabilmek için yeni servisleri hayata geçirmişti.
Konum bilgilerinin işlenmesini, Elektronik Haberleşme Sektöründe Kişisel Verilerin İşlenmesi ve Gizliliğinin Korunması Hakkında Yönetmelik’te düzenlenmiş. Bu yönetmeliğin 11. maddesine göre, acil bir durumda rızanız olmasa da konum bilgileriniz yetkililerle paylaşılıyor; böyle bir durumda konum bilgisinin elde edilmesi ve işlenmesine engel bir hüküm yok.
Yani konumunuzun tespit edilebilmesi için ekstra bir servis kullanmanız gerekmiyor. Mobil cihazlar üzerinden konum tespitinin birçok yolu var. Herhangi bir şekilde bulunmak istemiyorsanız, cep telefonunuzun bataryasını çıkarmanız ve sim kartınızı da imha etmeniz gerekiyor.Nitekim, 2017 tarihli bir araştırma, Google’un Android kullanıcılarının konumlarını, konum servisi kapalı olsa bile izlediğini ortaya koymuştu.
Bu bilgiyi operatörlerin gizlilik politikalarından teyit etmek de mümkün. Türk Telekom’un internet sitesinden ulaşılabilen gizlilik politikası metninde, işlenen kişisel veriler başlığı altında konum bilgisini de görüyoruz. Buna göre mevzuata uygun olarak acil yardım durumlarında konumunuz tespit edilip yetkililerle paylaşılıyor. Vodafone ve Turkcell’in gizlilik politikalarında hemen hemen aynı ifadeler var. Yani acil yardım çağrısı halinde yeriniz yetkili mercilerle paylaşılıyor.
Arama ve kurtarma faaliyetlerinde GPS teknolojisi
Takip ve izleme teknolojileri üzerinden yaratılan distopyalar rahatsız edici olsa da, bu teknolojilerin hayat kurtarmaya büyük faydaları dokunduğu gerçek. Dağlar, mağaralar, yürüyüş rotaları ya da yoğun kar yağışı altındaki bölgelerde birçok insan kaybolabiliyor. Patlama, deprem, sel gibi doğal ve toplumsal olaylarda da GPS teknolojileri yakınlarımızın ya da yetkililerin bize ulaşabilmeleri için yaşamsal bir iş görüyor. Birkaç ay önce Amerika’da yaşlı bir adam bisikletten düşmüş, Apple Watch sarsıntıyı algılayarak adamın oğluna ve acil yardım hattı 911'e ulaşmış, yaşlı adam kurtulmuştu.
Sonuç olarak GSM operatörlerinden herhangi birinin SMS üzerinden konum bilginizi acil durumlarda yetkililerle paylaştığı bir servisleri yok. Turkcell’in Neredeyim servisi ise yalnızca kendi konumunuzu öğrenebilmenize olanak veriyor. Acil bir durumda, cep telefonunuz yanınızda olduğu sürece, zaten takip edilebiliyorsunuz.
