Yayın İlkeleri

Yayın İlkeleri

Yayın ilkeleri, kurumun misyonu ve bağımsız gazetecilik ilkelerinin yanı sıra, Uluslararası Doğruluk Kontrolü Ağı’nın (IFCN) prensipleriyle uyuşmak zorundadır.

1. Etik İlkeler

Teyit, hızı niteliğe öncelemez. Yeterli ve nitelikli kanıttan yoksun içerikleri yayına sokmaz. Neyin Teyit için haber niteliği taşıdığına editöryal ekip karar verir; ancak deliller için aranan kriterler esnetilemez.

Teyit’in incelediği ve değerlendirdiği tüm bilgi ve kanıtlar, kamuya açık, erişilebilir ve anlaşılabilir kaynaklardan elde edilir. Yorum ve tefsirle çıkarımda bulunulmaz.

Gizli kaynaklardan kural olarak görüş ve bilgi alınmaz. Kaynaklara kimliklerinin gizli tutulacağına dair söz verilemez.

İsim ve resim hakkı ile masumiyet karinesine azami dikkat gösterilir. Özel hayatın gizliliğini ihlal eden şüpheli haberler incelemeye alınmaz, yayınlanmaz. “Herkese açık” olarak paylaşılmayan sosyal medya gönderileri, sosyal medya platformlarına bırakılan yorumlardaki kişilerin isimleri ve profil fotoğrafları yayınlanmaz, kişilerin sosyal medyadaki gizlilik tercihlerine saygı gösterilir.

Adli vakalar, polisin takip etmesini gerektiren süreçler, toplanması yalnızca emniyetin yetki alanında olan kanıtlar dikkate alınmaz.

Yargılanma gerektiren, hüküm verilene kadar şüpheli kalacak olan, delilleri ancak mahkeme kararıyla toplanabilecek şüpheli haberler dikkate alınmaz.

Ancak istihbari faaliyetlerle toplanabilecek deliller ve devletlerin gizli faaliyetleri bilinmeden çözülemeyecek vakalar dikkate alınmaz.

Silahlı örgütlere oksijen verecek içerikler yayınlanmaz, propagandalarının yaygınlaşmasına izin verilmez.

Nefret söyleminin, nefret suçuna dönüşme ihtimali olduğu durumlarda temkinli davranılır, nefreti büyütmeye neden olacak bir yayın yapılmaz.

Görgü tanıklarıyla yapılan görüşmelerde, kişilerin bulunduğu ruh durumu ve psikolojik faktörler göz önünde tutulur. Bir görgü tanığına travmatik olayları yeniden hatırlatmayı gerektiren sorular yöneltilmez.

Bilgi almaya çalışırken, olay yerindeki görgü tanıkları riskler konusunda uyarılır, kendilerini güvende hissetmedikleri sürece tanıklar zorlanmaz.

Kriz anlarında yanlış bilginin yayılma eğilimindeki artış nedeniyle, insani krizlerin önüne geçmek, masum insanların etkilenmesini engellemek için olağan çalışma şartlarının dışına çıkılabilir. Bu dönemlerde daha dikkatli çalışılır. Kriz anlarında ortaya çıkan “doğru” fotoğraflar ve videolar üzerlerinde şaibe olmadıkça yayınlanmaz. Burada “haber sitesi olmama” kriterine uygun hareket edilir.

Teyit işi insana öncelemez. Teyit’te çalışanların refahı önemsenir, yasayla belirlenmiş temel haklar ile özlük haklarına saygı esastır.

Teyit’e ait herhangi bir içerikte, ırkçı, cinsiyetçi, homofobik, toplumun belli bir kesimini aşağılayan, peşin hükümleri pekiştiren ya da yeniden üreten, hedef gösteren, nefret söylemi niteliği taşıyan ifadeler kullanılamaz. Çalışanlar bu konuda birbirlerine ve okuyucuya karşı sorumludur.

Kırılgan ve dezavantajlı gruplarla ilgili yanlış haberlerin doğrulanmasında, yaygınlık ve aciliyet kriterleri, önem lehine göz ardı edilebilir.

Etnik, dini ve ulusal kimlik ve sembollerle ilgili ifadelerde anayasal sınırlara riayet edilir.

18 yaşının altındaki kaynaklardan velilerinin ya da hukuki sorumlularının izni ve refakati haricinde görüş ve bilgi alınamaz.

18 yaşın altındaki çocukların kurban konumunda olduğu içeriklerde, iddiayı tekrar etmek zorunda kalınan haller müstesna, cinsiyet belirtilmez. (Örneğin, “sekiz yaşındaki bir kız çocuğunu istismar ettiği iddiası” yerine “sekiz yaşındaki çocuğu istismar ettiği iddiası”)

İddia metinleri, ses ya da görüntü kayıtlarında kullanılan orijinal ifadeler, Teyit’in yayın ilkelerini ihlal etse de değiştirilmeden bırakılabilir.

2. Açıklık ve Hesap Verebilirlik

Belirlenen tüm şüpheli bilgilere ya da şüpheli olduğu iletilen haberlerin tümüne aynı yöntemlerle yaklaşılarak ve aynı araçlar kullanılarak doğrulama ya da yanlışlama yapılır.

Editörler tarafından incelemeye alınacak şüpheli bilgiler, keyfi olarak değil; önem, yaygınlık (viralite) ve aciliyet kriterlerine göre seçilir.

Teyit’te yayınlanan analizlerde doğrulama ya da yanlışlama süreçlerinin tüm aşamaları ile deliller açık bir şekilde ortaya konur.

İçerikte yapılan düzeltme ve güncellemeler açık bir şekilde ortaya konur.

Teyit’in yayınladığı bir içeriğe Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu kanalıyla engelleme konduğunda, durum ilgili yargı kararıyla birlikte ve aynı başlıkla okuyucuya duyurulur.

Teyit çalışanlarının ve yöneticilerinin tümünün kimlikleri kamuya açıktır. Çalışanlar kuruma çıkar beyanında bulunur.

Teyit’in finansal kaynakları internet sitesi üzerinden kamuoyuna açıktır. Teyit’te yer alan analizlerin ya da yayınlanan makalelerin hiçbirinde, fon veren kuruluşların etkisi bulunamaz. Teyit’in içerik politikasına ya da metodolojisine yönelik müdahale girişimleri kabul edilmez. Olası bir müdahale girişiminde kurumla ilişki sonlandırılır, durum okuyucuyla paylaşılır.

3. Bağımsızlık ve Tarafsızlık

Teyit herhangi bir siyasi tartışmanın tarafı olmadan bilgilerin kanıtlanabilir gerçeklerini sunar.

İhbar sisteminin sipariş sistemine dönüşmemesine azami dikkat gösterilir. İhbar eden kişi ya da kurumun, ekibi şüpheli bilgi hakkında bilgilendirdiği ön kabulüyle çalışılır. Üçüncü kişi ve kurumların analiz sipariş etmesi, kendi menfaatlerini kollayıcı analizleri yazmaya zorlaması karşısında tavizsiz yaklaşılır, kamu yararı gözetilir.

Teyit’te çoğulculuğa ve farklı dünya görüşlerine saygı gösterilir. Ancak herhangi bir bakış açısının yapılan iş üzerinde etkili olmasına izin verilmez.

Kırılgan ve dezavantajlı grupların önceliklendirilmesi, tarafsızlığın ihlaline yorulamaz.

Bir kurum olarak Teyit ya da bir Teyit çalışanı, belli bir kişi, kurum, siyasi parti, grup ya da çıkar çevresi lehine ya da aleyhine yayın politikası gütmez. Tüm taraflara eşit uzaklıkta, adil, açık, partiler üstü bir tutum benimser. Bu ilke içerik üretiminin tüm aşamalarında gözetilir.

Teyit çalışanları herhangi bir siyasi partinin üyesi olamaz, seçim kampanyalarında görev alamaz. Çalışanlar, şahsi sosyal medya hesapları ya da bloglarında yayın ilkeleri ve editöryal bağımsızlıkla çelişen açıklama ve beyanlarda bulunamaz.

Teyit, herhangi bir ülke, din, dil, ırk, toplum veya etnisite ya da belli bir ideolojiyle ilişkilendirilen söylem ve ifadeler yerine, habercilik ahlakı ve tarafsızlığın gereği olarak, yansız ve kayıtsız ifadeleri tercih eder.

Kişilerin politik yatkınlıkları, çıkar çatışmaları ya da önyargılarının kanıtlara zarar verebileceği varsayılır. Uzmanlarla yapılan görüşmeler, bu nedenle delil değil, delilleri doğrulayabilecek görüşler olarak dikkate alınır. Haberin ya da olayın kaynağı ya da tanığı ile yapılan görüşmeler de doğrudan delil sayılmaz, delilin doğrulanması için bir araçtır.

Tanıklar ve uzmanlarla yapılan görüşmeler, editörlerin gerçek kimlikleriyle yapılır. Müstear isim ve mahlas kullanılmaz, anonim görüşme yapılmaz.

Teyit, kurumla ilgili bir görevden kaynaklı seyahat, kalacak yer ve diğer gereksinimlerin masraflarını karşılar. Üçüncü taraflar, editöryal bir zorunluluk olmadıkça herhangi bir Teyit çalışanı ile maddi ilişkiye giremez.

4. Güncelleme, Düzeltme ve Özür

Teyit için en önemli şey bilginin, haberlerin ya da görsellerin yanlış yayılmasının önüne geçerken, gerçeklerin peşinden gitme ve eleştirel düşünme reflekslerini geliştirmeyi haberi internetten alan tüm kullanıcılar için alışkanlık haline getirmelerini sağlayabilmektir. Bu süreçlerde analiz yeni deliller ışığında güncellenebilir ya da Teyit’in elindeki veriler hatalara yol açmış olabilir. Analiz üzerinde herhangi bir değişiklik yapılması gerektiğinde, bunu Teyit’in yazdığı analizlere ulaşan herkesin görmesi sağlanır. Maddi ve basit hataların düzeltilmesi bu başlığın dışındadır.

Yayınlanan analize dair yeni bir veri ortaya çıkmışsa ve analizin bu yeni somut veriler çerçevesinde güncellenmesi gerekiyorsa, güncelleme duyurulur. Güncellemeler, analizin ilgili kısmında, hangi tarih ve saatte güncelleme yapıldığı ve analizde neyin değiştirildiği açıklanarak belirtilir. Güncellemeler sosyal medya üzerinden duyurulmaz.

Yazılan bir analize ilişkin bir hata olduğundan şüphe edilirse, inceleme süreci yeniden başlatılır. İnceleme talebi okuyuculardan geldiyse, kaynak istenir. İnceleme sürecinde yine kaynakların açıklığı ilkesi izlenir. Hata tespit edilirse, analizin en alt kısmında hangi tarih ve saatte düzeltme yapıldığı bilgisi paylaşılır.

Yapılan hata, analizin sonucunu değiştirebilecek ya da bir kişi ya da kurumu etkileyebilecek nitelikteyse, düzeltme ile birlikte sosyal medya üzerinden özür dilenir. Özrün niteliğine, ilgili editör karar verir.

Analiz sonucunu değiştirmeyi gerektiren düzeltmelerin yapıldığı analizler, analizin ilk halinin ulaştığı kişi sayısına ulaşılıncaya kadar yaygınlaştırılmaya devam edilir.

Eğer yapılan düzenleme üzerine tekrar bir güncelleme ya da düzeltme yapılması gerekirse, aynı adımlar tekrarlanır.

Teyit’in bir analizi, yasal yollarla tekzip edildiğinde düzeltme politikası izlenir. Hata tespit edilirse tekzip yayınlanır ve içerik bir açıklamayla kaldırılır.

5. Yasal sorumluluk ve hak arama

Teyit’te yasal ve mali sorumlu, Dubium Bilişim Danışmanlık ve Ticaret Ltd. Şti. adına Mehmet Atakan Foça’dır. Teyit herhangi bir editörünün işinden kaynaklı karşılaşabileceği yasal süreçlerde taraf olur; hukuki masrafları üstlenir.

Üretilen içerikler kaynak belirtilmeden kullanıldığında önce ihtar ile uyarma, ardından mahkeme kararıyla kaldırma yöntemine başvurulur.

İyi niyetinden şüphe duyulan ya da alana zarar verme ihtimali olduğu fark edilen klon yayınlara karşı hukuki önlem alınır.

Editoryal Kurallar

Editöryal kurallar, kurumun misyonu ve yayın ilkeleriyle çelişemez. Amaç kamuoyunun doğru bilgiye erişimidir. Editöryal kararlar, editöryal ekip tarafından ortaklaşa alınır. Şirket ve derneğin yönetim kurulu, ortakları, yatırımcıları, fonlayanlar ya da idari işleri üstlenen ekip, editöryal süreçlerde karar verici değildir.

1. Anlatım Kuralları

Teyit’te yayımlanacak içeriklerde, kamunun bilgi edinme hakkı gereği, açık ve sade bir anlatım tekniği izlenir.

Teyit, kullandığı terim, tabir, sıfat ve tanımlamalarda, kamunun tercihi olan ifadelere sadık kalmak zorunda değildir. Bu ifadeleri yayın ilkeleri ve habercilik anlayışı çerçevesinde, farklı kullanmayı tercih edebilir.

Metinde sarihlik ve anlaşılabilirlik esastır; metin olabildiğince öz ve kısa tutulmaya çalışılır. Uzun ve karmaşık cümlelerden, yaygın olmayan ya da yabancı kökenli ifadelerden, akademik ve terminolojik anlatımdan, mecbur kalınmadığı sürece kaçınılır. Zorunlu durumlarda bu ifadeler, metin ya da parantez içinde açıklanır.

Anlatımda resmi dilden uzak durulur; cümleler mümkün olduğunca basit geçmiş, şimdiki, gelecek zaman kiplerinde kurulur. (Örneğin; “yapılır” ya da “yapılmaktadır” yerine “yapılıyor”; “gelecektir” yerine “gelecek”.)

Toplumun tümünü ya da belli bir kesimini tahrik edecek, dramatik, duygusal, travmatik, abartılı ifadeler kullanılırken azami dikkat gösterilir. Bu ifadelerin soğukkanlı ve mesafeli alternatifleri tercih edilir. (Örneğin; katliam, tecavüz, şehit, terörist, vatan, namus gibi ifadeler)

Anlatımda müstehzi ya da haşin ifadelerden uzak durulur. Haberin içeriği ve kaynağı her ne olursa olsun, eşit ciddiyet ve metanetle incelenir; kaleme alınır.

Çocuk ya da yetişkin, bazı kişileri rahatsız edebilecek, şiddet ya da dehşet içeren görsel malzemeye yer verilen içeriklerin başında, “Dikkat: Hassas görüntü içerir” ibaresine yer verilir.

2. Yazım Kuralları

Teyit kural olarak Dil Derneği’nin yazım kurallarını izler. Yazarlar, takıldığı noktalarda Dil Derneği yazım kılavuzuna ve internet sitesine başvurur. Teyit, Dil Derneği’nin benimsediği kuralları, gerekli gördüğü takdirde ve belli bir tutarlılık içinde esnetebilir ya da değiştirebilir.

Paragraf içinde kişilerin görüşleri ya da uzun alıntılar, ilk ağızdan çift tırnak içinde ve italik olarak, ikinci ağızdan ise düz metin olarak aktarılır.

Analiz içinde, okuyanın karıştırma ihtimali olan, dikkat çekilmek istenen bölümler, kalın karakter tipiyle yazılabilir.

Teyit bazı ifadelerin daha kolay anlaşılmaları nedeniyle, galat-ı meşhur hallerini tercih edebilir. Burada ölçüt, doğru ifadenin metni zorlaması ya da nadirliğidir. (Örneğin, “yayımlamak” yerine “yayınlamak”, “itibarıyla” yerine “itibariyle” kullanılabilir.)

Zorunlu durumlar haricinde, başlık ve ara başlıklar da dahil olmak üzere, büyük harf ve aşırı noktalamadan kaçınılır. (Örneğin, “meclis gündemi”, “eski başbakanlardan”)

Farklı kökenlere sahip eş anlamlı kelimelerden, her iki kullanım da eşit yaygınlıkta ise, Türkçe kökenli olan tercih edilir. (Örneğin, medeniyet yerine uygarlık, enteresan yerine ilginç, vatandaş yerine yurttaş). Eşit yaygınlığın olmadığı durumlarda, yaygın kullanım seçilir. (Örneğin, eytişimsel yerine diyalektik) Bu kural, anlatıma zenginlik katmak ya da tekrardan kaçınmak için esnetilebilir.

Yazı İşleri Nasıl Çalışıyor?

Dijital Medya İlkeleri

1. Mecralar

Sosyal medyayı kullanmaktaki amaç, kullanıcılara doğru bilgiyi ulaştırmak ve mümkün olduğunca yaygınlaştırmaktır.

Şüpheli haberlerin üretildiği ve yayıldığı, hedef kitlenin olduğu, gerekli ve yönetebilecek mecralar önceliklendirilir.

Teyit beş sosyal medya platformunda yayın yapar. (Twitter, Facebook, Instagram, YouTube, LinkedIn) Ayrıca Twitter ve Facebook’tan gelen ihbarları cevaplandırdığı Dubito yazılımı mevcuttur. Bu platformlara, yaygınlık ve önem kriterlerine göre yenileri eklenebilir.

Bu platformların her birinde Teyit’in izlediği stratejiler ve içerik aktarımları farklılıklar gösterebilir. Ancak genel ilkeler tüm platformlar için sabittir.

2. Genel İlkeler

Sosyal medya içeriklerinde kullanılan dil ve anlatım, Teyit’in yayın ilkeleri ve yazım kurallarıyla uyumluluk göstermelidir.

Teyit sosyal medya platformları için ürettiği metinlerde sade ve açık bir anlatım kullanır. Tık tuzağından uzak durur.

Teyit sosyal medya platformları için ürettiği veri görselleştirmeleri ve grafiklerde, açık ve sade bir anlatım kullanır. Görsellerin paylaşımında kullanılan metinlerin kafa karıştırıcı değil, anlatıcı ve açıklayıcı bir dile sahip olmasına özen gösterilir.

Görsel kullanılırken (mecra dikkate alınarak) kullanıcıların haberle karşılaştıkları & şüpheli haberi hatırlatıcı görseller tercih edilir. Kullanıcının, yeniden karşılaştığında görselin doğru olup olmadığını kolayca tespit edebilmesi amaçlanır.

Kullanıcının bağlantı adresini ziyaret etmese bile en önemli bilgiye ulaşabilmesi ilkesinden hareket edilir; kullanıcının aklındaki soru işaretlerini kaldıracak en uygun metin hazırlanır.

3. Etkileşim İlkeleri

Teyit kullanıcılarla iletişimi önemser. Yöneltilen soruları cevaplar, eksik bilgileri tamamlamaya çalışır. Ancak okuyucusu ile tartışma ve polemik içine girmemeye özen gösterir. İkili ya da çoklu atışmalardan uzak durur.

Teyit, sosyal medya kullanıcıları ile yaptığı iletişimde ayrımcılık, hakaret, küçük düşürme gibi yöntemlere başvurmaz. Bu ve benzeri durumların oluşmasına zemin sağlayacak etkileşimlerden kaçınır.

Teyit, cevap verdiği sosyal medya kullanıcısı gerçek bir isme sahipse, o kişiye ilk ismiyle hitap eder. Yanıt verilen kişiyle bir kurum ya da makamı temsil ediyorsa formel hitaplar tercih edilebilir.

Teyit, doğrudan hedef gösteren, küfür, hakaret ve aşağılama içeren yorumları yanıtlamaz. Teyit, bu tür kişiler, kurumlar ve düşüncelerle aynı yolu paylaşmadığını açıkça beyan eder.

Doğrudan hedef gösterme niteliğinde bazı yorumlar, yanlış bilgi barındırıyorlarsa, yanlış bilgiyi çürütmek için cevaplanabilir.

Teyit gerekli ve orantılı bulduğu durumlarda, kişisel ya da kurumlar hesaplarla enformel veya esprili bir dille etkileşim kurmayı seçebilir.

Reklam Alım İlkeleri

Teyit, üçüncü parti teknoloji firmalarından yönlendirilen otomatik ilanlar yayınlamaz. Reklam veren ya da medya satın alma ajanslarıyla ilk elden iş ilişkisi kurar.

Doğrudan satış hedefli reklamlar kabul edilmez. Teyit’e verilen reklamlar karşılığı, reklamveren kullanıcı verilerinin depolanmasını ya da işlenmesini talep edemez.

Teyit varlıklarında, reklam alanı ile içerik alanı birbirinden kullanıcının kolayca anlayabileceği bir şekilde ayrılır. Reklam ibaresi görünür biçimde kullanılır.

Teyit, marka ve firmalarla ödeme karşılığı içerik işbirliği (advertorial) gerçekleştirmez. Reklam içerikleri tamamen ilgili marka & ajans tarafından üretilir.

Reklam alanları, içeriğin önüne geçecek & gölgede bırakacak genişlikte yer tutamaz. Editoryal değer önceliklendirilir.

Teyit, ilgili reklam alanlarını kiralarken, sürdürülebilir kalkınma hedefleriyle uyumlanma konusunda vizyonu & stratejisi olan markaları öncelikledirebilir. Bu ilke eşitliğin ihlaline yorulamaz.

Teyit ilke olarak reklam içeriğine müdahale etmez. Ancak yanlış & yanıltıcı bilgi, nefret söylemi, ayrıştırıcı & kutuplaştırıcı dil kullanımı gibi yayın ilkeleriyle doğrudan ilgili konularda reklam içeriğinin usulen denetimini yapabilir ve gerektiğinde yayınlamayı gerekçeleriyle birlikte reddedebilir.

Teyit web sitesinde yayınlanmış içerikle ilişki/bağıntı kuran reklamları yayınlamayı gerekçeleriyle birlikte reddedebilir. Teyit’te reklamların içeriklerle ilişki kurulamaz olması niteliği aranır.

Kısa, orta ya da uzun vadeli reklam sözleşmesi yapılan herhangi bir kuruluş, Teyit içerikleri ile ilgili herhangi bir müdahale & öneride bulunamaz. Bulunduğu takdirde bu ilan edilir & ilişki kesilir.

Reklam alınan marka ve markanın bağlı bulunduğu kişiler, Teyit’in kurucu değerleri & yayın ilkeleriyle bağdaşmayacak bir krizle gündeme geldiği takdirde, Teyit kurumun ilanını derhal kaldırma hakkını saklı tutar.

Teyit’in ya da Teyit çalışanlarının sosyal medya paylaşımlarında reklam ve tanıtım amaçlı ücretli içerikler yer almaz.

Teyit bağımsızlık ve tarafsızlıkla ilgili güvenin zedelenmesi kaygısına neden olabilecek bazı kategori ve başlıklarda reklam içeriklerini kısıtlayabilir.