Reddit’te Oopscest isimli kullanıcının yazdıkları ve sonrasında bu yazının yayılma süreci yalan bir haberin, hatta tamamıyla kurgusal bir hikâyenin nasıl gerçekmiş gibi yayıldığını, medyanın etik değerlerinin neden sorgulanması gerektiğini tekrar ortaya koydu.
Olay, bir Reddit kullanıcısının iki yıllık nişanlısıyla kardeş olduğunu öğrendiğini yazmasıyla başladı. Reddit kullanıcısı, babasını hiç tanımadığını ve annesi tarafından büyütüldüğünü anlattığı paylaşımda, nişanlısının ise bunun tam aksine harika bir aileye sahip olduğundan bahsediyor. Reddit’te yayınlanan yazının ardından Haber Aktüel, Milliyet gibi ulusal haber siteleri ve Mail Online, Cosmopolitan gibi yabancı siteler bu paylaşıma çeşitli şekillerde yer verdi.
Oopscest, her zaman onların mükemmel olduğunu düşünürken düğün için araştırmalar yaptığı sırada nişanlısının babasının üvey olduğunu öğrendiğini yazıyor. Nişanlısının biyolojik babasının resmini kayınvalidesinden istediğinde ise neredeyse bayılacağını çünkü gösterdiği fotoğraftaki kişinin kendi babası olduğunu anlatıyor.
Nişanlısına bu durumu anlatırken ağladığını, bağırdığını, kendini kaybettiğini açıklarken aslında onun bunu bir yıldır bildiğini ama onu kaybetmemek için söylemediğini ifade ediyor.
“İhanete uğradım, iğrendim, yaralandım, utandım, kalbim kırıldı” diyen Oopscest ne yapacağını bilmediğini ve bu düğüne çok fazla para harcadıklarını söylüyor. Bunu, ailesine nasıl açıklayacağını düşünmenin kendisi için çok büyük bir endişe yarattığından, en kötüsünün ise nişanlısını çok sevdiğinden, birlikte olamayacaklarını bilerek yaşamanın zorluğundan bahsediyor. Sonrasında ise bunu okuyanlardan yardım istercesine “ne yapacağım!” diye soruyor.
Paylaşımın ardından kullanıcılar destek mesajlarını iletip tavsiyelerde bulunuyorlar. Bu tavsiyeler üzerine Oopscest, “Tavsiye veren kişiler çok nazikti ve onlara bu güncellemeyi yapmak zorundaydım” diyerek cevap verenlerin ensest ilişkiyle hiçbir sorunu olmadığını gördüğünü de belirtiyor.
Bu kadar ilgi gösterilmesini beklemediğini söyleyen kullanıcı “Reddit’ten asla tavsiye alma” başlığıyla yaptığı yeni güncellemesiyle işlerin kötü gittiğini, ayrılmaya karar verdiklerini, düğünü iptal etmeden önce DNA testi yapacaklarını yazıyor.
Hikâyeyi ilginçleştiren durum ise, bu kullanıcının, bütün bu tartışmaların, akıl vermelerin ardından yayınladığı başka bir yazı.
“İnternette okuduğunuz her şeyi sorgulayın”
“Nasıl Erkek Kardeşimle Birlikteymişim Gibi Davrandım ve Bu Süreçteki Etik Dışı Gazetecilik” başlığıyla paylaştığı bu yazıda söz konusu kullanıcı, “Dün ön sayfalara taşınan paylaşımım bir uydurma” diyerek açıklamada bulundu.
Bunu eğlenmek için ya da insanlarla alay etmek için yapmadığını belirterek nedenlerini sıraladı.
“Size bunu neden yaptığımı açıklayayım. Öncelikle ben bir yazarım. Bunu da dikkat çekmek için yapmadım. Ben sadece her şeyin sorgulanması gerektiğini göstermek istedim. İnternette okuduğunuz şeylerin kaynağını sorun, konu hakkında sorular sorun ve eleştirel düşünün” dedi.
Reddit kullanıcısı, bunu yapmasındaki bir diğer nedenin ise uydurulmuş bir hikâyenin ana akım medyada doğruymuş gibi gösterilmesinin ne kadar kolay olduğunu anlatabilmek olduğunu ifade ediyor. Paylaşımı yapan yazar, şu an dünyadaki en korkutucu şeyin, yalan olup olmadığı bilinmeyen hikâyelerin bu kadar kolay bir şekilde yaygınlaşması olduğunu vurguluyor. Oopscest haber kuruluşlarının artık, internetten aldıkları hikâyelerin bağımsız bir araştırmaya tabi tutmadan, hikâyenin gerçekliğini doğrulamadan ve hatta gönderiyi paylaşana ulaşmadan yayınlamalarını, böyle bir uydurma paylaşım ile göstermek istediğini belirtiyor.
“Bu haberi yayınlayanlardan hiçbiri doğrulamak için bana ulaşmaya çalışmadı. Özellikle Cosmopolitan’dan Tess Koman bana yorumumu almak için ulaştığını açıkladı ancak böyle bir şey kesinlikle gerçekleşmedi.” diyerek ana akım medyada dahi bulunan, kaynağa ulaşma ihtiyacı hissetmeme durumunun sıkıntısını belirtiyor.
Etik dışı gazetecilik ve kaynağı araştırılmayan haberler
Medyanın geldiği bu hâl bugün doğrulama/yanlışlama yapan kurum ve kuruluşların önemini de ortaya koyuyor. “En temel gazetecilik refleksleri ve bilgileri neden bugün bütün değerini yitirdi?” sorusunun üzerine yapılan uzun tartışmalar olduğunu biliyoruz. Ancak bu kullanıcının Reddit’te yaptığı sosyal deney diyebileceğimiz kurgu, gazetecilerin yalanla hiçbir sorunu olmadığını gösteriyor. Yalan haber yapma ve etik kaygıların ortadan kalkmasının ardında, hıza hapsedilmiş bir gazetecilik anlayışı yatıyor. Atlatma haber, konvansiyonel medya için de en önemli şeydi. Ancak gazeteci için haberinin sosyal medyada ilk kullanılan kaynak haline gelmesinin çok daha önemli olduğu ve haberin tüketim hızının inanılmaz derecede artığı günümüzde, diğerlerinden daha önde olmak başka bir anlam taşımaya başladı. Haberin kaynağına ulaşmak ve doğrulanmasına ilişkin harcanacak emek/zaman, gazeteciler tarafından bir yük olarak algılanıyor. Bu da en temel gazetecilik ilkelerinin çiğnenmesine neden oluyor.
Yalan bir hikayenin yayılmasının çok kolay olduğunu göstermek isteyen yazar, bu hikayeyi uydurmasının son sebebini ise Reddit’in twoX, Chromosomes gibi hem ciddi hem saçma içeriklerin paylaşıldığı grupları desteklemesi sorununa ışık tutmak olarak vurguluyor ve şunları ekliyor:
“Haber siteleri gruplara girerek yazara sormadan ve sonuçlarını düşünmeden buradan gönderileri alıp haber olarak kullanabiliyor. Bu postların çoğunluğu çok hassas ve özel paylaşımlar ve gruplarla paylaşılmasının nedeni destek bulabilme umudu. Bir kişinin bireysel sıkıntıları haber değildir. Eğer muhabirsen ve bir içerik bulmak konusunda sıkıntı yaşıyorsan, gerçekten bir araştırma yapar hikâye ortaya çıkarırsın.”
Oopscest, yazdığı paylaşımları okuyan ve yorum yapanlara teşekkür ederek bitirdiği yazısında “eğer sizi sinirlendirdiysem ve duygularınızı incittiysem özür dilerim.” diyerek sadece medyanın yaptığı yıkıcı eylemleri göstermek istediğini vurguladı.
Yazıyı yazan Oopsects isimli kullanıcı, yazdığı bu metni Game of Thrones dizisinde erkek kardeşiyle ensest ilişkisi olan Cersei isimli karakterin ismini kullandığı imzasıyla bitirdi.
