Sabah gazetesinden Ömer Karahan, Vedat Milor’un yeni çıkardığı “Hesap Lütfen” adlı kitabın adının, Ceylan Özge Kunduz ve Elif Yirmibeşoğlu’nun aynı adlı kitabından çalıntı olduğunu iddia etti.
İki kitabın konusu farklı
Yemek eleştirmeni Vedat Milor’un “Hesap Lütfen!” adlı kitabı 2021 yılının Haziran ayında çıktı. Milor kitabı tanıtırken, gastronomi kitabı olmadığını söylüyor. Kitapta Nurhak Kaya’nın Milor ile söyleşisi yer alıyor. Yani kitap, Vedat Milor’un yaşamına dair detaylar içeriyor.
Ceylan Özge Kunduz ve Elif Yirmibeşoğlu’nun “Hesap Lütfen” adlı kitabı ise 2019 yılında yayınlanmış. Kitabın konusu restoranların nasıl ortaya çıktığından dışarıda yemek yemenin zaman içinde nasıl farklılaştığına değişen alışkanlıkları konu ediyor. Dolayısıyla iki kitabın konusu farklı.
Vedat Milor da Twitter hesabından iki kitabın konularının alakasız olduğunu belirterek, yemek hakkındaki başka bir kitaptan ismin çalıntı olabileceğinin söylenemeyeceğini açıklamış. Milor, kitabın adının yayınevi Kronik Kitap tarafından teklif edildiğini de eklemiş.
Teyit konuyla ilgili Kronik Kitap’a e-posta yoluyla ulaştı. Yayınevi kitabın adının nereden geldiğini şu sözlerle açıkladı:
“Vedat Milor ve Nurhak Kaya'nın saatler süren ve uzun bir zamana yayılan sohbetleri sonucu ortaya çıkan eser, bir yönüyle bir hayat muhasebesi. Milor'un, kendi hayatına çok açık yüreklilikle bakarak yaptığı bir muhasebe bu. Eser bir yandan da, Milor'un hem içeriden tecrübe etme hem uzaktan bakma avantajına sahip olduğu toplumsal hayatımızın bir muhasebesi... ‘Hesap Lütfen’ ismini öncelikle eserin bu tartışmacı yönünü dikkate aldığımız için, bir yandan da bu ifade Vedat Milor'un düzenli yazıları ve televizyon programlarıyla tanındığı yemek kültürü alanında sembolik ve güçlü bir ifade olduğu için kitabın yazarlarına önerdik ve onların da benimsemesiyle birlikte yayın sürecine geçtik. Her iki kitabın sadece ön kapağına veya arka kapak yazılarına bakanlar farklı içerikte ve amaçta olduğunu göreceklerdir.”
Aynı adla birçok farklı kitap var
Vedat Milor ve Kronik Kitap “Hesap Lütfen” ismiyle pek çok farklı kitap olduğunu da belirtti. Örneğin, 2005 tarihli Sancak yayınlarından çıkan Ahmet Musaoğlu’nun Osman ile Mozart “Hesap Lütfen” kitabı. 2013 yılında Komşu yayınlarından çıkan Hakan Bahadır Çakır’ın “Tanrım Hesap Lütfen” kitabı da aynı isimli.
Kronik Kitap, bu tür genel tabirlerin, tanımların, ifadelerin farklı kitaplarda kullanılmasının yayıncılık alanında son derece normal olduğunun da altını çizdi. Yayınevi Teyit ile aynı adla yayınlanmış başka kitap örnekleri de paylaştı. Örneğin Doğan Cüceloğlu’nun kitabı “Savaşçı” adıyla sonraki yıllarda çıkmış farklı konulara sahip başka kitaplar da var. “Aşk” adıyla da farklı yazarlardan çıkmış birçok eser bulunuyor.
Dünyada da benzer örnekler mevcut. Aynı adla farklı yazarlardan çıkan pek çok bilinen kitap var.
Öte yandan Vedat Milor bir sonraki kitabının adının Kürk Mantolu Madonna olacağını söyleyerek konuyu tiye aldı.
Kitabın adının çalıntı olduğunu hukuken söylemek mümkün değil
Konunun hukuki boyutu için de Avukat Hande Hançer’e ulaştık. Hançer aynı ismin farklı eserlerde kullanılmasının “çalıntı” diye adlandırılamayacağını söyledi:
“5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK) kapsamında, kural olarak bir eser’in ismi de (kitabın adı) ayrıca ve tek başına korunmaktadır. FSEK’in 83. maddesi hükmü şu şekildedir: 'Bir eserin ad ve alametleri ile çoğaltılmış nüshaların şekilleri, iltibasa meydan verebilecek surette diğer bir eserde veya çoğaltılmış nüshalarında kullanılamaz.' Ancak bu koruma, eserin içeriğine tanınan korumaya oranla daha sınırlıdır. Nitekim 83. maddenin ikinci fıkrası 'Birinci fıkra hükmü umumen kullanılan ve ayırt edici bir vasfı bulunmayan ad, alamet ve dış şekiller hakkında uygulanmaz' şeklinde bir düzenleme ile daha umumi kullanımda olan isimlerin tek başına korunmayacağını belirtmektedir. Bu kapsamda, kural olarak gerek yazar gerekse yayınevinin bir kitabın isminin başkaları tarafından kullanılıp kullanılmadığını kontrol etmesi gereklidir. Ancak önceki eserin isminin ayırt edici vasfı bulunmuyorsa (birden fazla eserde de kullanılıyorsa) sırf eser isimleri aynı diye “intihal” veya “çalıntı” iddiasında bulunmak doğru değildir. Bu halde kitabın içeriği belirleyici olacaktır.
Örneğin “Bülbülü Öldürmek” gibi başlı başına bir özgünlüğü bulunan ve ilk defa ve münhasıran bu eserle karşımıza çıkan, onunla özdeşleşmiş bir kitap isminin aynen kullanılması halinde, eser isminin 'çalıntı' olmasından söz edilebilir. Ancak 'Hesap Lütfen' ifadesi, başlı başına bir eserin ismi olarak karşımıza çıkan bir ibare değildir. Bu anlamda da umumen kullanılan bu ibarenin – ki başka eserlerin isimlerinde de var - kullanılmış olmasını 'çalıntı' yani hukuken bir ihlal hali olarak nitelendiremeyeceğimizi düşünüyoruz.”
Dolayısıyla Vedat Milor’un kitabının adı “Hesap Lütfen”in çalıntı olduğunu hukuken de öne sürmek mümkün görünmüyor.
