Sosyal medyada ve Gazete İnsan, Gazete 2023 isimli internet sitelerinde yer alan paylaşımda, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 2018 yılının ilk dört ayında örtülü ödenekten 747 milyon lira ve günde 6 milyon lira harcadığı iddia edildi. Karanlıktaki Aydınlık isimli bir Facebook sayfasında yer alan iddia, binden fazla paylaşım aldı.
İddia, İyi Parti Genel Başkan Yardımcısı Lütfü Türkkan tarafından da paylaşıldı ve paylaşımı şu ana kadar 5 binin üzerinde beğeni alırken, 3 bine yakın kişi tarafından retweet edildi.
2018 yılının ilk dört ayında örtülü ödenekten yaklaşık 747 milyon lira harcama yapıldığı iddiası doğru ancak bu harcamanın ne kadarının Cumhurbaşkanlığı tarafından yapıldığı bilinmiyor.
Örtülü ödenek harcamaları ilk dört ayda 747 milyon liraya ulaştı
T.C. Maliye Bakanlığı Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü (BÜMKO) tarafından yayımlanan aylık bütçe bültenlerinde “Gizli Hizmet Giderleri” kalemine göz atıldığında 2018’in ilk dört ayında toplamda 747.246.000 lira harcama yapıldığı görülüyor. (sf. 16)
Zaman zaman mecliste soru önergeleriyle gündeme gelen “Gizli Hizmet Giderleri” kalemi, örtülü ödenekten yapılan harcamaları gösteriyor. Mart 2015’e değin yalnızca Başbakanlık tarafından kullanılabilen örtülü ödenek, Mart 2015’te meclisten geçirilen torba yasa sonrasında Cumhurbaşkanlığı tarafından da kullanılmaya başlandı. Torba yasanın TBMM Genel Kurulunda kabulü üzerine 5018 sayılı kanunun 24. maddesinin ilk paragrafı şu şekli aldı:
Madde 24: Örtülü ödenek; kapalı istihbarat ve kapalı savunma hizmetleri, Devletin millî güvenliği ve yüksek menfaatleri ile Devlet itibarının gerekleri, siyasi, sosyal ve kültürel amaçlar ve olağanüstü hizmetlerle ilgili Devlet ve Hükümet icapları için kullanılmak üzere Cumhurbaşkanlığı ve Başbakanlık bütçelerine konulan ödenektir. Kanunlarla verilen görevlerin gerektirdiği istihbarat hizmetlerini yürüten diğer kamu idarelerinin bütçelerine de örtülü ödenek konulabilir. Örtülü ödenek, bu amaçlar dışında ve Cumhurbaşkanının, Başbakanın ve ailelerinin kişisel harcamaları ile siyasi partilerin idare, propaganda ve seçim ihtiyaçlarında kullanılamaz. İlgili yılda bu amaçla tahsis edilen ödenekler toplamı, genel bütçe başlangıç ödenekleri toplamının binde beşini geçemez.
Bu noktada BÜMKO tarafından kamuoyuyla paylaşılan verilerde Mart 2015 öncesi döneme ait olanları yalnızca Başbakanlığın harcamaları kapsamında değerlendirmek mümkünken, Mart 2015 sonrasında Cumhurbaşkanlık ve Başbakanlık tarafından yapılan toplam harcamalara dair aylık verilere ulaşmak mümkün.
2018 yılının ilk dört ayında yapılan harcamalarsa şu şekilde:
BÜMKO tarafından sunulan veriler geçtiğimiz dört yılı kapsıyor. Geçtiğimiz dört yılda örtülü ödenek kapsamında yapılan toplam harcama tutarları ise Maliye Bakanlığına bağlı bu genel müdürlük tarafından şu şekilde ifade ediliyor:
Öte yandan bu veriler ışığında Mart 2015 sonrasında yapılan harcamaların ne kadarının Başbakanlık ne kadarının Cumhurbaşkanlığı tarafından yapıldığını tespit edebilmek mümkün görünmüyor.
BÜMKO’nun sunduğu verilerin dışında örtülü ödenek giderlerinin sunulduğu bir başka kaynak daha bulunmakta. Başbakanlık tarafından yayımlanan yıllık faaliyet raporlarında kurumun 2008’den bu yana her sene örtülü ödenek kapsamında ne kadar harcama yaptığı belirtiliyor. Bu belgelerde Cumhurbaşkanlığı tarafından yapılan harcamalara dair herhangi bir ibare yer almıyor.
Ancak özellikle 2014 yılı verilerine baktığımızda BÜMKO verileriyle Başbakanlığın sunduğu veriler arasında bir uyuşmazlık göze çarpıyor. 2014 yılında yalnızca Başbakanlığın kullanımında olan örtülü ödenekten yapılan harcama BÜMKO verilerinde 1.075.905.000 lira olarak gözükürken Başbakanlığın faaliyet raporunda 718.408.396 lira olarak belirtiliyor. Bu bağlamda iki kurumun aynı gider kalemini hesaplarken kullandığı yöntemlerin farklı olduğu çıkarımını yapmak mümkün. Bu nedenle de Mart 2015 sonrası dönemde BÜMKO verileriyle Başbakanlık verilerini karşılaştırarak Cumhurbaşkanlığının örtülü ödenekten ne kadar harcama yaptığını net bir biçimde kestirmek oldukça güç.
Örtülü ödenek harcamalarının ne için kullanıldığı kamuoyuyla paylaşılmıyor
Bu noktada harcamaların hangi kurum tarafından ne amaçla yapıldığının net olarak bilinmediğini söylemek mümkün. Örtülü ödenek harcamalarına dair toplam tutar kamuoyuyla paylaşılıyor olsa da harcama kalemlerine ilişkin bir veri bulunmuyor. Mecliste bu noktaya dair öne sürülen soru önergelerine ise harcamaların gizlilik kapsamında olduğu gerekçe gösterilerek yanıt verilmediği görülüyor.
Öte yandan Cumhurbaşkanlığının genel bütçeden aldığı paya dair bilgi edinmek mümkün. Genel Yönetim Mali İstatistikleri’ne göre 2017 yılında Cumhurbaşkanlığına genel bütçeden 663 milyon 858 bin lira ödenek ayrıldığı görülüyor.
Özetle 2018 yılının ilk dört ayında örtülü ödenekten yaklaşık 747 milyon lira harcama yapıldığı iddiasının doğru olduğunu söylemek mümkün ancak harcamaların ne kadarının Cumhurbaşkanlığı tarafından yapıldığı konusu belirsizliğini korumakta.
