Midjourney’den DALL-E’ye, DeepAI’dan Stable Diffusion’a 2022 görsel odaklı yapay zeka uygulamalarının popülerliğinin zirve yaptığı bir yıl oldu. Öyle ki Google Trends verilerine göre, ‘yapay zeka’ konusu arama motorunda bugüne kadarki en yüksek trafik akışına ulaştı.
Yapay zeka, bilgisayar sistemleri aracılığıyla insan zekasını taklit etmeyi amaçlayan uygulamaların bütününe verilen isim. Doğal dil işleme (natural language processing) veya konuşma tanıma (speech recognition) gibi uygulamalar, yapay zekanın bir parçası. Yani aslında telefonumuza verdiğimiz sesli komutları anlayarak, telefona fiziksel olarak dokunmadan birini aramamızı, mesaj atmamızı, dinlediğimiz müzik uygulamasında şarkıyı geçmemizi sağlayan Siri ve Google Asistan da yapay zeka temelli yazılımlar.
Yapay zeka uygulamaları yanlış bilgi üretmek için kullanılabilir mi?
Yanlış bilgiyle yapay zekanın ilişkisi, Midjourney ya da DALL-E gibi yazıdan görsel üretebilen uygulamaların gölgesinde doğmuş değil. Bir görüntü veya video üzerine yapılan montajla kişilerin gerçekçi görüntülerinin elde edildiği ve söylemedikleri şeyleri söylüyormuş gibi göründüğü deepfake, yani yapay zeka sahteciliği videoları yıllardır hayatımızda.
İnternette güvenilir içeriklere ulaşmayı kolaylaştırma amacıyla kurulan First Draft’ın kurucularından Claire Wardle, 2018 yılının sonunda, yapay zeka sahteciliği sorununun gerçekten zarar verme potansiyeline ulaşmasına en az dört yıl olduğu öngörüsünde bulunmuştu.
Wardle’ın öngörüsünün üstünden dört yıl geçti. O zamandan bu yana Teyit’te, sosyal medya kullanıcılarının gerçek olduğuna inandığı yalnızca bir deepfake videosu ile ilgili analiz yayınladık. Bunun sebebi, bu videoların henüz ‘mükemmellikten’ uzak olması, bunları tespit etmek için kullanılabilecek birçok ipucu olması ve sosyal medya kullanıcılarının bu içeriklere kolay kolay kanmaması.
Deepfake videoları hâlâ yanlış bilgi açısından bir tehlike olmaya devam etse de, büyük popülerlik yakalayan Midjourney ve diğerleri gibi, yapay zeka ile görsel oluşturma uygulamalarının izini sürmenin daha zor olduğunu söyleyebiliriz.
İtalya’da bulunan UFO motifli mozaik gerçek olabilir mi?
Yakın zamanda üzerinde UFO motifi olduğu ve İtalyan arkeologlar tarafından Senorbi kasabasında bulunduğu iddia edilen bir mozaik fotoğrafı sosyal medyada yayılmaya başladı. Üstelik dünya dışı varlıkların dünyamızı ziyaretini gösterdiği ima edilen bu mozaiğin M.Ö. bin 300 yılına ait olduğu iddia ediliyordu.
Bu mozaik hakkındaki şüphelerimizin ilk kaynağı, ilgili bilgilerin yalnızca sosyal medya paylaşımlarından ibaret olması ve hiçbir haber kaynağında yer almamasıydı. Dahası, Senorbi kasabasının yetkilileri de böyle bir mozaik bulunduğuyla ilgili hiçbir açıklama yapmamıştı.
Araştırmalarımız bizi sonunda Zhistorica isimli bir internet sitesinin ‘UFO’lar gerçek mi? Tarihi kanıtlar’ başlıklı makalesine yönlendirdi. Mozaik görseli bu sayfada yer alıyordu. Fakat makalenin yazarı Gabriele Campagnano, bu görselin Midjourney ile üretildiğini ve bu makalenin, komplo teorisi içerikleri sayesinde internet sitesinin trafiğinin artıp artmayacağını gözlemlemek için yazıldığını söylüyordu.
Midjourney’de belli anahtar kelimeler kullanarak buna benzeyen görseller üretmek mümkün. Örneğin biz ‘mosaic found, UFO, Palmira, ISIS’ gibi kelimelerle bu dört görseli elde ettik:
Bir Discord sunucusu üzerinden erişilebilen Midjourney’de, /imagine komutu kullanılarak ardından gelen anahtar kelimelerle ortaya çeşitli görseller çıkarılıyor. Bu anahtar kelimelerle internetin dört bir köşesinde görsel arayan yapay zeka, bunları en anlamlı olacak şekilde işliyor ve yeniden inşa ediyor.
Yapay zekayla oluşturulan görselleri tespit etme yöntemleri
Büyük ölçeğe baktığımızda yapay zeka alanı henüz çok yeni, bu nedenle spesifik olarak Midjourney gibi yapay zekayla üretilmiş görsellere odaklanan tespit yöntemlerimiz kısıtlı.
Fakat internetin ilk zamanlarında da günümüzde yanlış bilgileri tespit etmek için kullandığımız birçok aracın ve yöntemin henüz gelişmediğini hatırlamak gerekiyor. Yapay zeka kullanılarak üretilen yanlış bilgiler arttıkça bunları tespit etme ve bunlarla mücadele etme yöntemlerinin de gelişeceğini akılda tutmak gerekiyor.
İşte bu teknoloji gelişene kadar, bir görselin yapay zekayla oluşturulup oluşturulmadığını kontrol etmenize yarayacak birkaç yöntem:
- Tersine görsel arama yapay zeka görselleri için de iyi bir araç. Şüphelendiğiniz bir görsel üçüncü kişiler tarafından gerçek olduğu iddiasıyla paylaşılıyor olabilir. Fakat görseli oluşturan asıl kişinin, yapay zekayla oluşturulduğunu yazmış olması muhtemel. Bu sebeple görselin internette başka nerelerde kullanıldığını görebilmek için tersine görsel arama yönteminden faydalanabilirsiniz.
- DALL-E ile oluşturulan görsellerin sağ alt köşesinde renkli kutucuklardan oluşan bir filigran (watermark) kullanılıyor. Elbette bu kısmı kırparak paylaşmak da mümkün, fakat hâlâ önemli bir gösterge.
(Kaynak: OpenAI)
- Mayachitara’nın GAN Detector aracı, bir görselin yapay zeka tarafından oluşturulup oluşturulmadığını anlamak için kullanılıyor. Elbette bu ve benzeri araçların yüzde yüz sonuçlar vermediğini unutmamak gerekiyor. Örneğin, bu araç, UFO motifli mozaik görselinin yapay zeka tarafından oluşturulup oluşturulmadığı konusunda kesin bir yargıya varamıyor.
İnsanlar odağında, deepfake tespit etme rehberimizde yer alan, garip görünen vücut veya duruşlara, doğal olmayan renklendirmeye, doğal olmayan el ve parmak gibi diğer organlara da dikkat edebilirsiniz.
Kapak görseli: DALL-E
