Bu içerik ilk kez "We built a Twitter bot that replies to people who share fake news" başlığıyla Medium'da 18 Aralık 2016 tarihinde yayınlanmış ve Yusuf Tatlı tarafından Teyit için çevrilmiştir.
Kasım’daki başkanlık seçimlerinden beri birçok insan “sahte haberler” ve dezenformasyon hakkında konuşuyor. Filtre balonları ve bilerek yanlış bilgi yayma ABD ve diğer ülkelerdeki kutuplaşmanın sebebi olabilir mi? Birçok insan sebebin bu olduğunu düşünüyor ve yalan haberlerin doğrularına kıyasla daha çok yayıldığı görülüyor. Eğer tartışma hakkında daha fazla bir bilgi almak isterseniz, şu yazıyı okuyabilirsiniz: Sahte Haber Tartışmasında Önemli Anlar.
Ben bu tartışmaya katılmak istemedim çünkü bazen, teknoloji/medya baloncuğunun, filtre baloncukları gibi şeyleri önemseyen tek baloncuğunu teknoloji/medya dünyası olduğunu düşünüyorum. Diğerleri bu tartışmaları duysa da umursamıyor (bundan daha sonra bahsedeceğim). Fakat ortağım Alexander ve ben bu sorunlara önerilen çözümlerle ilgileniyoruz.
Sahte haberleri önleyecek bir şey ürün yapabilir miyiz?
Seçimden kısa bir süre sonra, insanlar bir sürü fikir toplamaya başladı. Örneğin, bu kitle kaynaklı dokümanda birçok insan bir araya geldi ve 150 sayfalık bir beyin fırtınası yaptı. Bu çaba etkileyeci olsa da, bu kadar fazla bilgiyle harekete geçmek çok zor.
Ama bazı fikirleri hayata geçirmek kolay gibi gözüküyor:
Tweet: Yalan haberleri işaretleyen bir Chrome eklentisi #ürünistekleri
Sahte haberleri işaretleyen bir şey? Basit ve faydalı bir fikir gibi duruyor. Zaten çok geçmeden piyasa bu tarz ürünlerle dolmaya başladı. BS Detector, Fake News Monitor ve Media Bias Fack Check Icon gibi eklentiler Chrome Web Mağazası’nda belirmeye başladı.
Bununla birlikte, bu çok katmanlı soruna getirilen çözümler hakkında insanlar endişelerini dile getirmeye de başladı.
En çok karşılaşılan iki sorun:
- Sahte haberlerin değerlendirilmesi sansüre dönüşebilir.
- Chrome eklentileri yanlış insanları hedefleyebilir (yalan haber paylaşmayanları)
1) Mevcut çözümler sansürcülük mü?
Yani temelde:
- Sahte haber yapan sitelere yönelik yorumlar taraflı olabilir.
- Haber siteleri alan adı değiştirebilirler / yeni yalan haberlere ilişkin eklenti güncellemesi gerektirebilir.
- Bu eklenti Bloomberg’ün zırva yaymasını engellemiyor.
Peki, bir haber kaynağının güvenilir olup olmadığına kim karar verir? Çoğu zaman neyin doğru ya da yanlış olduğunu belirlemek kolay değildir. Sahte, hiciv, görüş ve komplo teorileri arasındaki çizgi nerededir?
Yalan haber kaynaklarını belirlemeye çalışan listeler, yazarlarının siyasi görüşleriyle uyuşmayan her şeyi içerdiği için çok fazla eleştiri aldı. Bu tarz listelerin üzerine geliştirilen ürünler her zaman endişe kaynağı olacaklardır.
Bu ürünler hakkında şüphe uyandıran başka bir şey ise yalan haber kaynaklarına nasıl davrandıkları. Çünkü, aynı fikirde olmadıkları haber kaynaklarını engelleyen çözümler sansürcülüktür ve “filtre baloncuklarını” daha da ayırırlar.
2) Mevcut çözümler yanlış insanlara mı hitap ediyor?
Mesele şu: Eğer yalan haberleri işaretleyen bir Chrome eklentisi kuruyorsanız, büyük ihtimalle sorunun farkındasınızdır. Yani hedef grupta olduğunuz söylenemez. Bu tarz ürünler, yalan haberleri farkında olmadan paylaşanlar için tasarlanmalıdır. Sadece Almanya deneyimim hakkında konuşabilirim ama genellikle bu kişiler de bütün gün Twitter’da takılıp, “filtre baloncukları” ve Chrome eklentileri hakkında konuşan insanlar değillerdir.
Sorun şu: Yanlış bilgi hakkındaki bilgiyi doğru insanlara nasıl ulaştırırız? Sorundan bihaber olanlara nasıl ulaşılır?
Bu yüzden şu ürün üzerine odaklanıyoruz:
Deneyimimiz: HoaxBot
İki hafta önce bir hack oturumunda, yalan haber yapan sitelerin linklerine ve tweetlerinde bu linklere yer verenlere cevap atan bir basit, dostane bir Twitter botu yapma fikri ortaya çıktı.
Twitter botları belli bir kriter üzerinden otomatik tweet atan bir uygulamalardır. Genellikle spam olarak değerlendirilmelerine rağmen bazen çok yararlı olabilirler. Daha fazla bot örneği için şu Twitter botları listesine bakabilirsiniz.
HoaxBot iki çeşit kullanıcıyı etkilemek için tasarlandı:
- Şüpheli kaynaklardan içerik paylaşanlara tweet atarak anında bildirim göndermek,
- Paylaşılan linki gören diğer kullanıcıların, botun verdiği cevabı da görmesini sağlayarak, içeriği daha fazla yaygınlaştırmasının önüne geçmek.
HoaxBot sadece bir deneydi. Hangi kaynakların kullanılacağına karar vermenin zor olacağını biliyorduk. Bu yüzden açıkça yalan yayan ve bu listede yer alan, 21 siteyi (hiciv veya görüş içermenyen, sadece yalan ve hile bulunduran) kullanmaya karar verdik.
HoaxBot, Twitter'da bu alan adlarını aradı ve bu kaynaklardan makale paylaşanlara yanıt verdi. İnsanların alınmasını istemediğimiz için, hedefimiz olabildiğince dostane olmaktı.
Ve tahmin edin ne oldu? Bazı insanlar yararlı buldu:
HoaxBot: Merhaba, bilginiz olsun: Bu kaynak yalan haber yaymasıyla biliniyor, yani bu makale yalan olabilir :)
Cevap: Uyarı için teşekkürler. Umarım doğru değildir. Umarım seçkinlerimiz bu kadar deli değillerdir.
Diğerleri aynı fikirde değildi:
HoaxBot: Merhaba, bilginiz olsun: Bu kaynak yalan haber yaymasıyla biliniyor, yani bu makale yalan olabilir :)
Cevap: Bütün tavsiyelerimi, hoax detector denen bir Twitter botundan alırım.
Twitter'ın hoşuna gitmedi
Bazı kusurları olmasına rağmen bu deneyi sevdik ve kullanıcılarımızın cevaplarımıza verdiği reaksiyon bizi heyecanlandırdı. Fakat, daha 30 tweet bile atamadan, Twitter bizi tweet atma yetkisi veren API’den* çıkarttı.
Neden? Kullanıcılara rastgele tweet atmak Twitter tarafından spam olarak nitelendiriliyor. Fakat, bu engellemenin bu kadar hızlı olmasının sebebinin, bilerek yalan haber yayan bazı hesapların botumuzu beğenmeyip, şikayet etmesi olduğunu düşünüyorum.
Sonuç olarak, etkisi küçük ama eğlenceli bir deneydi. Ayrıca Twitter’ın erkenden engellemesi aslında iyi oldu. Çünkü, haber kaynağı seçimimiz kesinlikle eksiksiz değildi ve bizim kendi oluşturacağımız liste de en az diğerlerinin listeleri kadar sıkıntılı olacaktı.
*Uygulama programlama arayüzü (UPA; İngilizce: Application Programming Interface, kısaca API), bir yazılımın başka bir yazılımda tanımlanmış işlevlerini kullanabilmesi için oluşturulmuş bir tanım bütünüdür.
