Brezilya WhatsApp’ın en yaygın kullanıldığı ülkelerden. 2018 ve 2022 yıllarındaki genel seçimlerde yayılan yanlış bilgilerin önemli bölümünün WhatsApp üzerinden dolaşıma girdiği ve kalabalık gruplarda yayıldığı anlaşılmıştı.
2018’deki seçim döneminde yolsuzluk yapılacağı iddiasını destekleyen fotoğraflar veya saat 4’ten sonra verilen oyların geçersiz sayılacağı iddiası, tespit edilebilen en yaygın iki iddiaydı.
WhatsApp, 2018 genel seçimlerinde dönemin sağcı Brezilya Devlet Başkanı Jair Bolsonaro'yu zafere ulaştırmada kilit bir role sahipti. Bir yıl sonra, Bolsonaro'nun platformu o dönemki rakibi Fernando Haddad hakkında yanlış haberler yaymak için bir araç olarak kullanıldığı ortaya çıktı.
WhatApp kapalı bir mesajlaşma platformu. Mesajlar şifrelenerek iletiliyor, haberler kapalı bir şekilde yayılıyor ve bu durum yanıltıcı bilgilerin nasıl yayıldığını veya kaç kişiye eriştiğini bilmeyi zorlaştırıyor. Yanıltıcı bilgiler sadece metin formatında değil, görsel ve ses kayıtları şeklinde de yayılıyor.
WhatsApp’ın dünya çapında 2 milyardan fazla kullanıcısı var. İnsanların dijital cihazları ve hizmetleri nasıl kullandığını gösteren We Are Social Dijital 2023 raporu Türkiye verilerine göre Türkiye’deki 16 ila 64 yaş internet kullanıcılarının yüzde 88,8’i WhatsApp kullanıyor. Bu, WhatsApp’ı Instagram’dan sonra en çok kullanılan ikinci sosyal medya platformu yapıyor. Rapora göre Türkiye’deki kullanıcılar ayda 12 saatini WhatsApp’ta geçiriyor.
Yani internette en sık kullandığımız uygulamalardan birinde dolaşan şüpheli bilgileri tespit etmek ve doğrulamak biraz zor. Bu platformlarda bireysel teyitçiliğe ve kullanıcıların şüphe kaslarına ihtiyaç çok daha büyük. Meksika ve Brezilya gibi ülkelerde farklı doğrulama platformları ve medya kuruluşları, kullanıcıların şüphelendikleri bilgileri WhatsApp üzerinden teyitçilere iletmelerini kolaylaştıran, yanlış bilgi problemi odaklı işbirlikleri yaptı.
WhatsApp’ta medya okuryazarlığı çözümü: Acaba Doğru Mu?
MediaWise'ın geliştirdiği dijital medya okuryazarlığı programı geçtiğimiz yıl Bilgi Üniversitesi İletişim Fakültesi, Teyit ve Doğruluk Payı işbirliğiyle Türkiye’de de hayata geçirildi. Brezilya, İspanya, Fransa, Guatemala ve Türkiye olmak üzere uluslararası çapta genişletilen program, yetişkinleri çevrimiçi içeriklere daha bilinçli yaklaşmaları konusunda eğitmeyi amaçlıyor.
#acabadoğrumu etiketiyle yayınlanan videolarda eleştirel dijital okuryazarlık yöntemlerinden ve ipuçlarından bahsediliyor. Kullanıcıların WhatsApp üzerinden yanlış bilgi problemi konusunda aldıkları günlük mesajlar ve videolar sonrası kısa sorulara yanıt vermesi bekleniyor. 10 gün boyunca devam eden kurs herkese açık ve ücretsiz. Acaba Doğru Mu? kursuna başlamak için buraya tıklayabilir ya da telefonunuzun kamerasıyla aşağıdaki kare kodu okutarak ilerleyebilirsiniz.
Araştırmalara göre, değer verdiğimiz birinden gelen düzeltmelerle, bakış açımızı değiştirme olasılığımız daha yüksek; özellikle de bu kişi, genellikle aynı fikirde olduğumuz biriyse. WhatsApp ve diğer mesajlaşma platformlarında yanlış bilgilerin yayılımını inceleyen araştırmacıların bulgularına göre, bir aile üyemizden veya yakın bir arkadaşımızdan gelen düzeltmeler, herhangi bir tanıdıktan gelenlerle mukayese edildiğinde kolay benimseniyor.
Yanlış bilgi paylaşan birini gördüğünüzde düzeltmek istiyorsanız, bunu dostça bir şekilde yaptığınızdan emin olun.
Sadece paylaşılan yanlış bilgiyi düzeltmekle kalmayıp çözüm önerilerini artırmak isterseniz, kursu yakınlarınızla paylaşmak için aşağıdaki linki kopyalayıp iletebilirsiniz.
