*Bu içerik ilk kez "How social media creates angry, poorly informed partisans" başlığıyla Vox tarafından 26 Ekim 2016 tarihinde yayınlanmış ve Yusuf Tatlı tarafından Teyit için çevrilmiştir.
Bir süre önce, Rus Hükümeti'yle ilişkili bir grup hacker Clinton kampanyasının yürütücüsü John Podesta'nın e-postalarını çaldı ve WikiLeaks'e verdi. Bu e-postalardan biri muhafazakar çevrelerin epey ilgisini çekti. Onlara göre bu mail, anketlerde Clinton lehine hile yapıldığını gösteriyordu.
Bu e-postada, bir Demokrat Parti çalışanı olan Thomas Matzzie'nin, Atlas Project adlı ilerici bir grup için çalışan danışmanlardan, kendi anketleri için aşırı örnekleme (Çeviri notu: Aşırı örnekleme -oversampling- orijinal veri kümesindeki bir yanlışlığı düzeltmek için farklı bir veri kümesinden veri alınmasıdır) istediği anlaşıldı. Zero Hedge ve Gateway Pundit isimli bloglar bunu kanıt olarak gördü ve Clinton kampanyasının ana akım medyayla birlikte seçim anketlerine hile karıştırdığını iddia etti.
Hillary Clinton'ın kampanyasını yürüten John Podesta. Fotoğraf: Drew Angerer/Getty Images
Eğer bu doğru olsaydı oldukça büyük bir olay olurdu fakat aşağıda açıklayacağım gibi durum böyle değil. Olay Demokratlar'ın kendi içlerinde yaptıkları bir anket hakkındaki konuşmalarının yanlış anlaşılmasından ibaret.
Her ne kadar bu haber saçma derecede yanlış olsa da, insanlar paylaşmaktan vazgeçmiyor. Muhafazakar bloglarda ve sosyal medya hesaplarında açıklandığı günden beri dolaşımda ve yanlış bilginin bu uzayan ömrü, medya ortamında endişe verici bir gelişmeye işaret ediyor.
Facebook gibi sosyal medya platformları herkesin içerik oluşturup bu içerikleri ailesi ve arkadaşlarıyla paylaşmasını sağlayarak medyayı demokratikleştirdi. Bunun hakkında birçok iyi şey söylenebilir ama ciddi bir dezavantajı da var; geleneksel medyanın kalite filtreleri olmadığı takdirde, saçmalıkların daha rahat dolaşıma girebilmesi için yer açılmış demektir.
Haberlerin sosyal medya üzerinden giderek kutuplaşması, liberalleri ve muhafazakarları farklı gerçekliklerde yaşamaya itiyor ve bu da demokratik sistemin işlemesini gün geçtikçe zorlaştırıyor.
Neden safsata haberler sosyal medyada bu kadar hızlı yayılıyor?
Washington Post'tan Philip Bump bu komplo teorisini ayrıntılarıyla çürütmüş, ama özetlemek gerekirse; deneyimli gazetecelerin bu haberin saçma olduğunu bilmesinin üç sebebi var:
- Aşırı örnekleme, anketlere hile karıştırmaya yönelik bir taktik değildir. Belli bir grup (Hispanic, gençler) hakkında daha detaylı analiz yapmak için toplanan fazla veri anlamına gelir.
- Söz konusu e-posta Demokratlar tarafından seçim kampanyalarına yön vermek için yaptırılan anketler hakkındaydı. Bu anketler halka açıklanmayacaktı. Bu anketleri manipüle etmek sadece Demokratlar'ın zararına olurdu.
- E-posta 2008 yılında yazılmıştı. Yani seçim anketlerine Demokratlar lehine hile karıştırılmış olsaydı, sonuçlar 2008 ve 2012 seçimleri için geçerli olurdu, fakat öyle olmadı. 2008'de anket ortalamaları seçim sonuçlarıyla (sadece yüzde 0.3 farkla) neredeyse aynıydı.
Diğer bir yandan, eğer sıradan bir Trump destekçisiyseniz Facebook'ta gezinirken yukarıdaki ayrıntıları farketmemeniz normal. Çünkü yüksek ihtimalle, daha önce aşırı örneklemeyi duymadınız, kampanyaların içe yönelik anketler yaptığını bilmiyorsunuz ve e-postanın 2016'dan değil de 2008'den olduğunu farketmediniz. Böylece, eğer birisi Facebook'ta Clinton'ın seçim anketlerine hile karıştırdığını ve arkadaşlarınızın çoğu, Trump'ı desteklediğiniz halde Trump'ın anketlerde geride kalmasının nedeninin hile olduğunu açıklayan bir gönderi paylaştıklarında, buna inanma ihtimaliniz yükselir ve hatta bu gönderiyi arkadaşlarınızla bir de siz paylaşırsınız.
Bu komplo teorisi, bir Facebook kullanıcısından bir diğer Facebook kullanıcısına yayılarak muhafazakar internette patladı. Bu hikayenin yayılışına, insanlara doğru olsun ya da olmasın heyecanlı hikayeler sunmak isteyen Matt Drudge gibi yorumcular tarafından hız kazandırıldı.
Sosyal medya, partizanların dünyayı anlama şeklini değiştiriyor
Bu sadece çevrimiçi medyanın suçu değil. Facebook ve Twitter'ın kurulmasından önce de Talk Radio ve Fox News gibi partizan medya kuruluşları zayıf kanıtlarla komplo teorilerini destekliyorlardı ama problem sosyal medya tarafından daha da derinleştiriliyor.
Washington Post gibi bazı ana akım medya kuruluşları "aşırı örnekleme" komplo teorisinin yanlış olduğu açıklayan makaleler yayınladı. Ancak bu makaleler, muhafazakar sosyal medya kullanıcıları arasında, onların görüşlerini onaylamak yerine, bu teorilere karşı çıktığı için yeterince ilgi görmedi.
Önemli olan nokta şu ki, yukarıda açıklanan süreç ortalama bir Facebook kullanacısı tarafından fark edilemiyor. İnsanlar geleneksel bir gazeteye baktıklarında önceki günün haberlerinden örnekler görürler. Bu haberler, daha önce yazdıkları nedeniyle okurun en azından bir miktar aşina olduğu profesyonel gazetecilerin haberleridir. Yani, besbelli saçmalık olan bu anket hilesi hikayesini gazete haber olarak göremezdiniz.
Facebook ise bu şekilde işlemiyor. Haberlerin örneklemi ailenizin ve arkadaşlarınızın paylaştıklarından oluşuyor ve bu haberlerin çoğu konu hakkında uzmanlığı olmayan amatörler tarafından yazılıyor. Yani yanlış ama insanların önyargılarını doğrulayan hikayeleri; Facebook'ta, aynı konuda doğru ama sıradan bir sonuca varan hikayelerden daha sık görme ihtimaliniz çok yüksek.
Sonuç: Partizanlar bir konu hakkında onlarca haber okudukları zaman o konuda iyi bilgilendirildiklerini düşünebilirler. Farketmedikleri şey ise filtre balonları içinde bütün haberleri sadece tek taraftan dinledikleri ve bu tek taraflı haberlerin hepsinin aynı hatalı mantık üzerine kurulu olduğu ya da hoşlarına gitmeyen bir kanıtı görmezden geldiği.
Sosyal medya bütün siyasi görüşlerden herkesi yanlış bilgilendiriyor
Buraya kadar Trump destekçileri arasında yayılan komplo teorilerine odaklandım ama benzer bir mantık solcularda da görülebilir. Mart ayında yine bu konu hakkında yazdığımda, Bernie Sanders destekçilerinin kendilerini nasıl filtrelenmiş bir baloncuk içinde bulduklarını anlatmıştım.
Reddit, haberlerin toplandığı ve kullanıcıların bu haberlerden hangilerinin anasayfaya çıkacağına oylayarak karar verdikleri popüler bir platform. Ve mart ayından beri sitenin siyaset kısmına Sanders destekçileri egemen. Sonuç olarak, eğer bu baharda siyasi haberler için Reddit'e güvenseydiniz, gördüğünüz tek şey Sanders'ı öven, Clinton'ı ve Cumhuriyetçileri yeren haberler olacaktı.
Sanders destekçileri sadece Sanders'ı öven yazıları okumakla yetinmediler, farklı bir gerçekliğin olduğu bir evrende yaşamaya başladılar. Clinton ön seçimleri garantilediğinde Sanders hayranları gittikçe saçmalaşan teorilerle Sanders'ın hala nasıl kazanabileceğini açıklamaya çalıştılar ve Sanders'ın kazanamayacağı belli olunca da Reddit ve diğer sosyal medya platformları, Bernie Sanders hayranlarını Clinton'ın seçimlerde hile yaptığına ikna etti.
Bu doğru değildi. Demokrat Parti'nin ön seçim sürecinin karmaşık ve iyileştirilmeye ihtiyacı olmasına rağmen esas olgu, Clinton'ın ön seçimi daha fazla destekçisi olduğu için kazanması.
Komplo teorileri Clinton destekçileri arasında daha az yaygın ama bu konuda kibirli olmamalılar. Eğer seçimler farklı bir şekilde sonuçlansaydı - eğer Sanders ön seçimleri kazansaydı, ya da Clinton Trump'ın gerisinden gelseydi - aynı tür öfkeyi ve paranoyayı Clinton'ın ateşli destekçilerinde de görecektik.
Filtre balonları siyasal sistemimiz için uzun vadeli bir tehdit
Kısa vadede, bu büyük bir sorun değil. Büyük ihtimalle iki hafta içinde Hillary Clinton seçimleri kazanacak (Çeviri note: Makale 26 Ekim tarihinde yazıldı ve Clinton o sırada hala anketlerde öndeydi) ve Trump destekçileri söylenecekler ama seçmenlerin iradesini yok saymayacaklardır. 2016 seçimlerinin bu zehirli ortamı Clinton'ın Kongre'deki Cumhuriyetçiler ile uzlaşmasını zorlaştıracaktır.
Sorun bunun bir defaya mahsus bir olay olmaması. Gelecek seçimlerde daha da kötüleşecek. Sanders ve Trump destekçilerini Clinton aleyhine hırçınlaştıran teknolojik güçler, büyük ihtimalle gelecekteki başkanlık adayları için de aynısını yapacak. Birçok Demokrat kendilerini Cumhuriyetçi adayın cumhuriyete ölümcül bir tehdit olduğuna ikna edecek veya tam tersi.
Sonucu neredeyse kesin olan bu seçimlerde yukarıda bahsedilenler çok şey değiştirmeyebilir ama kıran kırana geçecek bir seçimde her şey farklı olabilir. 2000 seçimlerinde insanlar yeterince gergindi. Şimdi de adayların kıran kırana yarıştığı bir seçimin bu kadar kutuplaşan bir siyasi ortamda yapıldığını düşünün.
Bütün demokrasiler iyi işleyebilmeleri için bir miktar tavize ihtiyaç duyar. Güçler ayrılığının bu kadar güçlü olduğu sistemimiz hepsinden daha fazla taviz ister. Bu taviz ise insanların kendileri gibi, karşıt görüşlülerin de aynı kurallara uyacağına olan güvenleridir.
Fakat internet, özel olarak sosyal medya, insanların kafasına önyargı dolu saçmalıklar doldurarak bu güveni yok ediyor. Eğer insanlara daha güvenilir bilgi sunmanın bir yolunu bulamazsak, uzun vadede çok büyük problemlerle karşılaşacağız.
Makalenin orijinalinde yayınlanan düzeltme: Makalede "aşırı örnekleme" tartışmasının Clinton'ın 2008 ön seçim kampanyası tarafından yaptırılan ankete ait olduğunu söylemiştim. Tom Matzzie'ye göre aslında bu anketler bağımsız bir Demokrat grup tarafından yaptırılmış. Matzzie "Grubumuz hem Clinton hem Obama destekçilerinden oluşuyordu. Hedefimiz Cumhuriyetçi adayı, Demokrat aday her kim olursa olsun durdurmaktı" dedi.
