Filipinli gazeteci Maria Ressa ve Rus gazeteci Dmitry Muratov, demokrasinin ve kalıcı barışın önkoşulu olan ifade özgürlüğünü koruma çabalarından dolayı 2021 Nobel Barış Ödülü'ne layık görüldü.
Ödül Komitesi Başkanı Berit Reiss-Andersen, “Ressa ve Muratov'un demokrasinin ve basın özgürlüğünün giderek daha elverişsiz koşullarla karşı karşıya kaldığı bir dünyada bu ideali savunan tüm gazetecileri temsil ettiklerini” söyledi.
Maria Ressa kimdir?
Gazeteci Maria Ressa, Filipinler’de faaliyet gösteren haber sitesi Rappler’in kurucusu. 2012’de bir Facebook sayfası olarak faaliyetine başlayan Rappler, Filipinler’de artan otoriterlik, şiddet ve yolsuzluğa odaklanıyor. Platform Uluslararası Doğruluk Kontrol Ağı’nın (IFCN) imzacısı ve teyitçilik faaliyeti yürütüyor. Ressa, aynı zamanda 2021 Uluslararası Hrant Dink ödülünün sahibi.
Maria Ressa 2016 yılında yayınlanan araştırmasıyla Filipinler Devlet Başkanı Rodrigo Duterte'nin sosyal medyayı sahte haberleri yaymak, muhalifleri hedef haline getirmek ve kamu söylemini manipüle etmek için nasıl bir araç haline getirildiğini ortaya koydu. Ressa, Duterte ve destekçilerinin hedefi haline geldi ve sosyal medya üzerinden çeşitli saldırılara maruz kaldı.
Filipinler çevrimiçi dünyaya erişim için büyük ölçüde Facebook’u kullanıyor. Filipinlilerin, Facebook'un onlar için neredeyse internete eşdeğer olduğunu söylediği biliniyor. Ressa ise şirketin, nefret ve dezenformasyonun yayılmasına karşı koruma sağlamada başarısız ve “gerçeklere karşı önyargılı” olduğunu düşünüyor.
Ressa bu ödülü “teknoloji devleri görevinden 'vazgeçtiği' için gazetecilere bir selam” olarak nitelendiriyor: “Haber kuruluşları eşik bekçiliği yapma gücünü teknoloji platformlarına kaptırdı, bu platformlar sorumluluklarını kamusal alana bıraktı ve bu da gerçekleri tartışmalı hale getirdi. Çünkü gerçekler ve yalanlar eşit muamele görüyor.”
Ressa açıklamasında, “Komitenin seçimi gerçekleri korumamız gerektiğini gösteriyor. Ancak doğru bilgiyi yaymakla sorumlu kişiler daha önce hiç olmadığı kadar büyük tehlikelerle karşı karşıya” dedi.
2021 yılı Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi’ne göre basın özgürlüğünde 180 ülke arasında Filipinler 138, Rusya 150. sırada.
İlginizi çekebilir: Güvenilir kaynaklar tehlikede: Basın özgürlüğü ve yanlış bilgiyle mücadele
Dmitry Muratov kimdir?
Rus gazeteci Dmitry Andreyevich Muratov, Novaya Gazeta’nın kurucu ortağı ve genel yayın yönetmeni. Komite Muratov'un “baş etmesi giderek zorlaşan güç koşullarda on yıllardır ifade özgürlüğünü savunduğunu” ifade ediyor. Kurulduğu 1993 yılından bu yana Novaja Gazeta, yolsuzluk, polis şiddeti, yasadışı tutuklamalar, seçim sahtekarlığı, sosyal medyadaki trol faaliyetleri gibi konuları ele alıyor.
Muratov, ödülünü Novaya Gazeta'da çalışmaları nedeniyle öldürülen gazetecilere adadığını belirtti.
IFCN Nobel Barış Ödülü adaylarından biriydi
Bu seneki Nobel Barış Ödülü adaylarından biri de Uluslararası Doğruluk Kontrol Ağı yani IFCN’di.
Adaylığı Eski Norveç Kültür ve Eğitim Bakanı Trine Skei Grande duyurmuştu. 2015 yılında kurulan IFCN, dünya çapında teyitçiliğin daha güçlü standartlara sahip olması, güvenilir, doğru bilgiye ulaşılmasını sağlamayı amaçlıyor. Organizasyon, yayınladığı ve Teyit’in de imzacısı olduğu ilkeler kılavuzuyla, Ekim 2021 itibariyle 51 ülkede 79 teyit kuruluşuyla birlikte yanlış bilgiyle mücadele ediyor.
Bu yılki Nobel Barış Ödülü’nün bir önemi daha var: Reuters’a göre bu, 80 yılı aşkın süreden sonra bir gazeteciye verilen ilk ödüldü. Alman Carl von Ossietzky, ülkesinin savaş sonrası gizli yeniden silahlanma programını ifşa ettiği için ödülü kazandığında yıl 1935’ti.
Komite yaptığı açıklamada “Özgür, bağımsız ve gerçeklere dayalı gazetecilik, gücün kötüye kullanılmasına, yalanlara ve savaş propagandasına karşı korunmaya hizmet ediyor” dedi.
Tüm bu gelişmeler akılda tutulması gereken bir konuya vurgu yapıyor: Dezenformasyon barışı tehdit ediyor.
Kapak görsel: Nobel Ödülleri için Niklas Elmehed
