Duke Reporters’ Lab’ın verilerine göre dünya üzerindeki doğrulama platformlarının sayısı, son beş yıl içinde 4 katına çıkarak 188’e ulaştı. Şu anda 60’dan fazla ülkede aktif olarak çalışmalarına devam eden bu kuruluşların yanı sıra haber merkezlerinde görev alan ya da teyitçilik becerilerinden yararlanan gazeteciler de bulunuyor.
Georgetown Üniversitesi işbirliğiyle International Center for Journalists (ICFJ) tarafından 14 farklı dilde, 149 ülkeden 4 binden fazla katılımcıyla yürütülen “2019 State of Technology in Global Newsroom” raporuna göre haber kuruluşlarının üçte biri alanında uzman teyitçileri haberlerin içeriğini doğrulamak için bünyesine dahil ediyor.
Haber kuruluşlarının üçte biri alanında uzman teyitçileri bünyesine dahil etmeye başladı.
Rapora göre dünya genelinde gazeteciler dijital teknolojiye yöneliyor. Teyitçilik ve sosyal medya doğrulama araçlarının kullanımı ise artış gösteriyor. Öyle ki, gazetecilerin yarısından fazlası bilgiyi teyit etmek için düzenli olarak dijital araçlardan yararlanıyor. Verilere göre haber merkezlerinin yüzde 44’ü, gazetecilerin ise yüzde 37’si son yıllarda daha fazla doğrulama yapıyor. İki yıl önceye göre iki kat daha fazla gazeteci sosyal medya doğrulama araçlarından yararlanıyor.
Teyit becerilerinin gazetecilere ve haber merkezlerine dahil edilmeye başlaması, bilgi karmaşasının yaşandığı durumlarda bile kamunun doğrulanmış bilgiyle karşılaşmasını sağlayabilir.
Yanlış bilgi habercilik sektörünü endişelendiriyor
Her dört haber merkezi yöneticisinden üçü, gazetecilerin ise neredeyse yarısı yanlış bilginin sektör üzerindeki etkisinden endişe duyuyor. Yanlış bilginin sektöre karşı da bir tehdit olarak algılanması yanlış bilgiyle mücadelede daha fazla çabanın sarf edileceğini gösteriyor. Kuruluşların, kendi bünyesinde eğitimler vermesi, bu ve diğer kaygıları azaltmak için başvurabileceği en iyi yöntemlerden.
Fakat gazeteciler ve yöneticiler haber merkezlerinde hangi eğitimlerin verilmesi gerektiği konusunda ayrışıyorlar. Rapora göre haber merkezleri video ve ses üretimi konusunda eğitim verirken, gazeteciler siber güvenlik, podcasting, doğrulama araçları ve sosyal medya kullanımı konusunda bilgilenmek istiyorlar. Ayrıca gazeticiler, kuruluşların sunduğu eğitim imkanlarının artmasını ve teyitçilik becerilerinin de içinde bulunduğu, dijital habercilik için önem arz eden konularda eğitim talep ediyorlar. Doğrulama yapmak için dijital araçların nasıl kullanılacağı konusundaki eğitimler, 2017’den beri aynı oranda devam ediyor. Fakat yine de haber merkezlerinin yüzde 44’ü, gazetecilerin ise yüzde 37’si geçtiğimiz yıl içinde doğrulama konusunda düzenlenmiş etkinliklere katıldığını belirtiyor.
Gazeteciler, haber merkezlerinin sağladığı eğitim imkanlarından daha fazlasını talep ediyor.
Teyitçilik becerisi olan gazeteciler artıyor
Daha fazla gazeteci, yanlış bilgiyle mücadele konusunu ciddiye alıyor ve üzerine çalıştıkları içeriklerde teyitçilik becerilerinden yararlanıyor. Gazetecilerin başvurduğu yöntemlerin arasında; haberlerde kullanılan görselin kaynağını belirlemek için tersine görsel arama yapmak, Teyit gibi teyit kuruluşlarının yayımlarından faydalanmak, fotoğraf ve videoları teyit etmek için oluşturulan araçlardan veya Google ve Facebook’taki güvenilir haberlere ulaşma yöntemlerinden yararlanmak sayılabilir. Ayrıca her dört gazeteciden biri en azından haftada bir defa sosyal medya doğrulama araçlarına başvurduğunu belirtiyor. Gazetecilerin yüzde 39’u ise her gün bilgiyi teyit etmek için dijital araçları kullanıyor.
Gazetecilerin yarısından fazlası bilgiyi teyit etmek için düzenli olarak dijital araçları kullanıyorlar.
First Draft gibi doğrulama yöntemleri üzerine kaynaklar içeren kuruluşlar, sahte haber sitelerini ayırt eden araçlar da gazetecilerin başvurduğu diğer yöntemlerden.
Güven yaratmak önem kazanıyor
Haber merkezlerinin ve gazetecilerin hitap ettikleri kitleye karşı güven kazanmak için teyitçilerin de sık sık başvurduğu yöntemlerden yararlanmaları dikkat çekiyor. Tek bir kaynağa bağlı kalmadan daha fazla kaynaktan yararlanmak, köşe yazıları ve haberleri birbirinden ayırmak ve birincil kaynakları öne çıkarmak en çok tercih edilen yöntemlerden.
Sosyal medyada yanlış bilginin hızla yayılmasına neden olan tahrik edici, kışkırtıcı ve taraflı içeriklerin haber merkezleri tarafından da azaltılmaya çalışıldığı anlaşılıyor. Her 10 haber merkezi yöneticisinden 4’ü kendi kuruluşunun, sansasyonel içeriklere ve “tık tuzakları”na daha az başvurduğunu söylüyor.
Türkiye’nin de içerisinde bulunduğu Avrupa ülkelerinde, haber merkezlerinin yüzde 40’ı hedef kitlede güven yaratmak için çaba sarf ediyor.
Okur ve izleyici güvenini arttırmak için yapılanlar arasında ayrıca kamuyu ilgilendiren, kamu yararını gözeten içerikler yayımlamak, teyit etmek ve daha az “tık tuzağı” kullanmak yer alıyor. Bahsi geçen bu uygulamaların, içeriğin doğal olarak, daha yayımlanmadan teyit edilmesini sağlayacağı ve bu nedenle doğru bilgiyi gündeme çıkaracağı söylenebilir. Eğer daha fazla gazeteci, yazım aşamasında teyitçi gibi düşünmeye başlarsa, sosyal medyadaki pek çok bilgi kirliliğinin önüne geçilebilir.
