Cadde ve sokak isimleri, sanal alemin favori konularından. Örneğin, geçen aylarda Orta Dünya adlı hesaptan yapılan bir paylaşımda, Kaliforniya San Jose’de bazı sokak ve caddelere J.R.R Tolkien'in kaleme aldığı Yüzüklerin Efendisi romanında yer alan mekan ve karakterlere ait isimlerin verildiği öne sürüldü. Hatta sokaklardan fotoğraflar da paylaşıldı. Peki gerçekten San Jose’de adı Baggins, Brandybuck, Theoden ve Isengard olan sokak ve caddeler var mı? Bu konuda bir araştırma yapmak istediğinizde hangi yolları izlemelisiniz?
Doğrulama aracınızı iyi seçin
Bu şüpheyi ortadan kaldırabilmek için ilk yapılması gereken, hangi doğrulama aracının daha uygun olacağını kestirebilmek. Teyit'in en çok başvurduğu doğrulama araçlarından biri olan Google Maps, bu konuda bize yardımcı olabilir.
Google Maps, dünyanın dört köşesindeki ülke, şehir, mahalle ve sokak detaylarını hem iki hem de üç boyutlu olarak bulabileceğimiz bir haritalama sistemi. Google Maps şimdilik, gördüğünüz bir fotoğrafın nereden olduğunu söyleyecek kadar gelişkin bir araç değil. Ancak görüntülerdeki ipuçlarını kullanarak lokasyon tespiti yapabilmeniz mümkün. Binalar, dağların yapısı, tıpkı bu örnekte olduğu gibi sokak, cadde isimleri gibi detaylar sizi aradığınız sonuca ulaştırabilir.
Sokak görüntüsü elde etme
İddiada, bölge adı da verildiğinden şanslıyız: ABD’nin Kaliforniya kentindeki San Jose bölgesi. Google Maps’te sol üstte yer alan arama butonuna fotoğraflarda gördüğünüz isimlerden birini yazarak başlayabilirsiniz: Örneğin “Baggins, San Jose”. İddiada yer alan fotoğraflarda mekan ve karakterlerin isimlerinin yazıldığı tabelalar görüyorduk. Bu nedenle haritanın bize gösterdiği bölgede kısa bir gezintiye çıkarak o tabelalara ulaşabiliriz.
Sol altta sarı renkli bir insan figürü görüyoruz. Bu insancığı kulağından tutup haritanın size gösterdiği bölgeye attığınızda, artık o caddede, sokakta rahatlıkla gezebilirsiniz.
İddiadaki tabelalarda yer alan isimler de aynı yöntemlerle bulunabilir. Haritaya daha geniş bir açıdan bakıldığında diğer cadde, sokak isimleri hemen karşınıza çıkıyor.
Google Maps kullanırken tarih bilgilerini kontrol etmek önemli
Bu kısma kadar yaptıklarımız hepimizin kolayca yapabileceği türden şeyler. Fakat Google Maps ve onun gibi diğer haritalama sistemlerini kullanırken dikkat edilmesi gereken önemli bir nokta var: Tarih.
Kulağından tutup attığımız insancığı hatırlarsınız. Onu bulunmak istediğimiz bölgeye taşıdığımızda karşınıza gelen ekranın sağ alt köşesinde “görüntünün çekilme tarihi” ibaresini görebilirsiniz. Örneğin aşağıdaki lokasyon oldukça yakın bir zamanda görüntülenmiş.
Peki ya geçmiş bir görüntü arıyorsak? Google Maps, Street View seçeneğiyle bu imkanı da sunuyor. Oturduğunuz mahalleyi, çocukluğunuzun geçtiği sokakları hatırladığınız halleriyle de görmek isteyebilirsiniz, ama Teyit için önemli olan şüpheli fotoğraf ya da videodaki ipuçlarını değerlendirmek.
Yüzüklerin Efendisi’nin kahramanı Frodo Baggins, Google Maps’i kullanabilse yüzüğü Mordor’a daha kolay ulaştırabilirdi, ama bu bizim konumuz değil. O yüzden yeniden adının verildiği sokağa dönebiliriz. Street View sayesinde Baggins sokağının 2011 yılından bu yana alınan görüntülerine ulaşabiliyoruz. Bulunduğunuz cadde ya da sokaktayken sol tarafta yer alan Street View’e tıklamanız yeterli.
Ancak burada şu detayı unutmamak gerekiyor. Bulunduğumuz konum 2013 ve 2019’a ilişkin görüntüleri içeriyor olabilir, ancak bir adım sola ya da bir adım sağa gittiğinizde, çok daha eski tarihli ya da farklı yıllardan görüntülerle karşılaşmamız mümkün. Örneğin bu bölgede bir adım ileriye gittiğimizde 2011 yılından bir görüntüyle karşılaşabiliyoruz. Çünkü Google Maps’teki sokak görüntüleri, farklı tarihlerde çekilmiş çok sayıda görselin birleştirilmesiyle elde ediliyor.
Baggins Ct.’nin Nisan 2011 yılındaki görünümü
Google Maps’in harita ve uydu modları
Google Maps’le ilgili bir diğer ipucu ise iki farklı harita görüntüleme metoduyla kullanılabilir olması. Bir bölgeyi uydu ya da harita modu ile görüntüleyebilirsiniz. Uydu modu size görmek istediğiniz caddeleri, ormanlık alanları hatta evinizin önüne park ettiğiniz aracı bile kuşbakışı gösterebilir. Harita modunda ise cadde, sokak, yol ve birer çizgi şeklinde evlerin çatılarını görebilirsiniz ve yolunuzu daha kolay bulabilirsiniz.
Google Maps uydu görüntüsü
Google Earth Pro daha gelişmiş bir seçenek
Google Maps’ten bahsettik ancak daha gelişmiş bir seçenek olan ve dünyanın her yerine üç boyutlu görüntülerle ulaşabileceğiniz Google Earth Pro’dan da bahsetmek gerek. Google Earth Pro, size dünyanın en ayrıntılı yerküre haritalarından birini sunuyor. Bu sayede, gitmediğiniz ya da gidemediğiniz her yere ulaşabiliyorsunuz. Dünyanın dört bir yanındaki yüzlerce şehrin uydu görüntülerini, 3D binaları ve araziyi keşfedebiliyorsunuz. Google Earth size bir timelapse seçeneği de sunuyor, bu seçenekle son 35 yılda uydu görüntüleriyle elde edilen değişimi izleyebiliyorsunuz. Mesela, bir ormanlık alanın tahrip edildiğini duymuş ya da görmüş olabilirsiniz, fakat emin olmak isterseniz timelapse seçeneğini değerlendirin.
Örneğin sosyal medyada kriz anında bir videonun yayıldığını düşünelim. Bu videonun yeni tarihli olduğu iddia ediliyor. Videonun doğruluğunu kontrol edebilmemiz için birçok yöntem var, ancak Google Maps ve Earth Pro’dan nasıl yararlanabileceğimizi düşünmeye çalışalım. Videodaki ipuçlarını toplayarak başlayabiliriz. Videoda belirgin bir yapı varsa Google Maps’te ya da Google Earth’te geçmiş yıllara ait görüntülere ulaşabildiğimiz için bu binanın yıllar içindeki değişim ve dönüşümünü de görebiliriz. Türkiye ve dünyada bu araçların kullanımıyla kontrol edilmiş birçok içerik var.
Google Haritalar ve alternatifleri
Bu doğrulama araçlarının alternatifleri de var. Liste hayli uzun, ancak önemli olabilecekleri söylemekte fayda var: Yandex Maps, Bing Maps, Wikimapia, Baidumaps bunlardan başlıcaları. Yandex Maps, ilk olarak Rusça olarak geliştirilen ve yalnızca Rusya ve Ukrayna’yı gösteren bir haritalama sistemiydi. Ancak artık tüm dünyadan istediğimiz yere ulaşmamız mümkün. Baiudumaps’e değinmeden geçmemek gerekiyor. Baidumaps de tıpkı Yandex Maps gibi önce belirli ülkelerin konumlarına ulaşmamıza olanak sağlıyordu. Bu nedenle ilk olarak Çince ve Çin, Hong Kong, Makao ve Tayvan’ın haritalarını sundu. Fakat şu an, dünyanın pek çok ülkesine ait verilere ulaşmak mümkün.
Bu konuda akılda tutulması gereken konu ise şu: Google Maps size detaylı veriler sunabiliyor olsa da şüpheye düştüğünüz bir içerik Çin’den olabilir. Bu durumda Google Maps yerine Baidumaps kullanmak, istediğiniz bölgeyi bulma konusunda size kesinlikle bir avantaj sağlayacak. Aynı durum Yandex Maps için de geçerli. Google Maps’te bazen karşınıza blurlu bir yol, sokak görüntüsü çıkabilir. Böyle durumlarda ikinci bir doğrulama aracınız olduğunu ve ondan da yararlanabileceğinizi unutmayın.
