2022 yılında ‘gerçek’ dünyanın getirdiği yükü üzerimizden alacak bir icattan bol bol bahsedildi. Şimdilik sınır ve imkanları tam olarak belli olmayan Metaverse’den bahsediyoruz. Peki henüz gri olan bu dünya çocuklar için ne kadar güvenli? Veliler kaygılanmalı ya da korkmalı mı?
Hac hediyelerinden Metaverse’e uzanan yol
Eskiden hac için Suudi Arabistan’a giden akrabalar yurda döndüğünde, naçizane birçok hediye de gelirdi. Bu hediyelerden beni en çok büyüleyen gözüme her tuttuğumda sırasıyla fotoğraflar gösteren bir garip aletti. Yüzüme yapıştırdığım aletle daha güzel ışık yakalayabilmek için oda oda dolaşır dururdum.
Bizim hayatımıza çok sonraları sirayet etse de, 1950’lerde oyuncak olarak tasarlanan View Master, Metaverse kavramını açıklamak için kullanılabilecek en iyi anolojilerden biri diye düşünüyorum.
Evren ötesi olarak dilimize çevirebileceğimiz kavram, insanların kendi sanal temsilleri ve dijital nesnelerle etkileşime girebildiği, sürekli açık olan sanal ortamlardan oluşan bir ağ olarak tanımlanabilir. Yani Metaverse’ü gerçekleştirmek için çocukken bizi büyüleyen gözlüklere benzer şekilde sanal gerçeklik (VR) veya artırılmış gerçeklik (AR) gözlükleri kullanacağız.
Metaverse herkesin dilinde. Facebook’un şirket ismini Meta olarak değiştirmesi, farklı hizmet alanlarındaki şirketlerin sanal evren için giriştiği hazırlıklar işlerin daha da hızlanacağına işaret ediyor.
Metaverse hakkında temkin ağır basıyor
Şimdilik yetişkinler için Metaverse hayatın büyük bir parçası değil. Ancak çocuklar için durum farklı. Aslında milyonlarca çocuk halihazırda VR gözlük kullanarak Roblox ve Fortnite gibi oyunların sanal dünyasında yaşıyor. Yani çocukların Metaverse’ün farklı bir versiyonunu kullandığını söylemek isabetsiz olmaz.
Dünyada 30 milyondan fazla kişi VR gözlük sahibi ve bu sayı günden güne artıyor. Common Sense Media tarafından ABD’de yapılan Meteverse araştırmasına göre 8 - 18 yaş arasındaki gençlerin neredeyse yüzde 20’si VR gözlüklere sahip.
Rapor, Metaverse hakkındaki riskleri beş maddede topluyor. Fizyolojik sorunlar, çocukların sözlü olmayan verilerinin şirketler tarafından izlenmesi, sanal ortamda karşılaşılacak yanlış bilgiler, cinsel istismar ve psikolojik sorunlar potansiyel riskler olarak belirlenmiş.
Sanal platformlara girmek için 13 yaş sınırı buluyor ancak kriterlerin katı uygulanmadığını söylemek mümkün. Wall Street Journal’a konuşan psikologlar da VR gözlükler ve Metaverse hakkında temkinli açıklamalarda bulunuyor.
Dünyadan gelen haberler de uzmanların kaygılarını haklı çıkarıyor. Dijital Nefretle Mücadele Merkezi’nin, popüler bir Metaverse uygulaması olan VR Chat hakkında araştırma dikkat çekici. Araştırmacılar reşit olmayan kullanıcılar da dahil olmak üzere kişilerin her yedi dakikada bir taciz içeren bir davranışa maruz kaldığını tespit etti.
VR Chat uygulaması hakkında BBC’nin ulaştığı sonuç daha da çarpıcı. Buna göre BBC araştırmacısı, 13 yaşındaki bir kullanıcıyı taklit ederek, avatarların sanal cinsel ilişkiye girdikleri odalara ulaştı.
Ebeveynler ne yapabilir?
Metaverse henüz gelişme aşamasında olsa da gelecek teknolojilerin bu yöne gideceği aşikar. Peki veliler Metaverse hakkında şimdi ya da sonrasında neler yapabilir?
-En azından 13 yaşın altındaki çocukların VR ya da sanal dünyalara erişmemesine gayret gösterilebilir.-Çocuklarla Metaverse hakkında konuşulabilir ve sanal dünyanın gerçek olmadığı hatırlatabilir.
-Sanal dünyalarda gezinen çocuklarla düzenli iletişim kurulabilir. Ne gördüklerini, ne yaptıklarını, kimlerle konuştuklarını öğrenilebilir.
-Çocukların bu platformlarda sorun yaşamaları durumunda nasıl hareket edebilecekleri, şikayet ya da gizlilik ihlallerini nasıl bildirecekleri araştırılabilir.
-Bilinçli Metaverse tüketicisi olmak için alandaki gelişmeler talip edilebilir.
Çocuklarda eleştirel düşünme alışkanlığını ilk geliştirecek, onları erken yaşta dijital medya okuryazarlığıyla tanıştırabilecek olanlar veliler. Ancak Türkiye’de çocukların yüzde 78’inin bu konuda ebeveynlerinden daha fazla bilgiye sahip. Velilerin dijitalle kurduğu ilişkiyi bu yüzden önemsiyoruz. Bu içerik veli ve çocuklarda eleştirel düşünme alışkanlığını geliştirmeyi hedefleyen aylık e-posta bülteni Dijital Veli'nin 26 Nisan 2022’de yayınlanan bölümünden uyarlanmıştır.
