Dezenformasyon ve medya manipülasyonuna odaklanan Doğrulama El Kitabı serisinin üçüncü kitabı artık Türkçe!
Craig Newmark Philanthropies’in desteğiyle Avrupa Gazetecilik Merkezi (European Journalism Centre) tarafından yayınlanan el kitabı, Teyit ekibi tarafından Türkçeye çevrildi. Doğrulama El Kitabı serisinin tamamına ücretsiz olarak yayınlar sayfamızdan ulaşabilirsiniz. Serinin üçüncü kitabı olan Dezenformasyon ve Medya Manipülasyonu üzerine Doğrulama El Kitabı’na ise bu bağlantıdan ulaşabilirsiniz.
Editörlüğünü Craig Silverman’in üstlendiği “Dezenformasyon ve Medya Manipülasyonu üzerine Doğrulama El Kitabı,” manipüle edilmiş içerikler, botlar, deepfake videolar ve yapay hareketlilikleri merceğine alıyor. Kitapta çeşitli görsel doğrulama teknikleri, birincil kaynağa ulaşma metotları ve internet sitelerinin sahte olup olmadığını saptama yolları aktarılıyor. Aynı zamanda kitap, son dakika haberlerinde iz sürmenin inceliklerini öğrenmek ve sosyal medya platformları ile buralarda faaliyet gösteren hesapları ayrıntılı olarak incelemek isteyenler için de yol gösterici bir rehber niteliğinde.
Kitapta yer verilen vaka çalışmaları ise hem teyitçilerin hem de araştırmacı gazetecilerin faydalanabileceği ipuçları sunuyor.
Doğrulama El Kitabı serisinin tamamı yayınlar sayfamızda
Bellingcat, BuzzFeed News, Visual Social Media Lab ve First Draft gibi kuruluşlardan isimler ve alanında deneyimli gazeteciler tarafından hazırlanan toplamda 20 makaleyi içeren Dezenformasyon ve Medya Manipülasyonu üzerine Doğrulama El Kitabı üç ana bölümden oluşuyor. Giriş bölümünde dezenformasyon ve medya manipülasyonu tanımlanıyor ve bilgi düzensizliğine dair ana kavramlar aktarılıyor. İkinci bölüm ise aktörler ve içeriklerin araştırılmasına odaklanıyor. Bu bölümde gelişmekte olan manipülasyon teknolojilerine, deepfake, yani yapay zeka sahteciliğine ve sentetik medyaya ayrılan kısımlar da var. Üçüncü bölümdeki makaleler ise çalışmalarını sosyal medya platformlarında veya platformlar arası bir perspektif izleyerek derinleştirmeye gayret edenler için birebir. Bu bölüm özellikle aktörlerin farklı platformlardaki hareketini izleyebilmek ve genel bir çerçeveden, büyük ağı tespit edebilmek için çok önemli yaklaşımlara yer veriyor.
Neden okunmalı?
- Kitapta hem amatör hem de profesyonel teyitçilerin kolaylıkla değerlendirebileceği çevrimiçi araçlar ve doğrulama yöntemlerine dair ipuçları bulunuyor.
- Sunulan vaka çalışmalarında açık kaynaklara dayandırılarak gösterilen teyitçilik yöntemleri, uygulamalı olarak aktarılıyor.
- Claire Wardle’ın “Bilgi Düzensizliği Çağı” makalesinde yanlış bilgiye dair temel kavramları bulabiliyorsunuz.
- Teyit’in yanlış bilginin yanıltıcı yedi türü olarak analizlerinde paylaştığı çarpıtma, taklit, uydurma, hatalı ilişkilendirme ve bağlamdan koparma gibi kavramlar açıklanıyor.
- Kitapta bir içeriği “birinin amacına hizmet etmek için kurnazca ya da hileli bir biçimde değiştirmek” anlamındaki medya manipülasyonu ile “kasten yanlış bilgi üretme ve yayma” anlamına gelen dezenformasyonu saptamak için çeşitli yöntemler sunuluyor.
- Görsel doğrulama yöntemlerine ek olarak botlar ve yapay hareketliliklerin nasıl tespit edilebileceğine yönelik güncel yöntemler paylaşılıyor.
- Kitapta kapalı gruplar ve mesajlaşma uygulamalarında şüpheli bilgilerin nasıl yayıldığını ve buralarda yürütülecek araştırmaların, gazeteciler ve teyitçiler için ne gibi etik sorunlara yol açabileceğini görebiliyorsunuz.
- Bir manipülasyon kampanyasının planlanmasından, kampanyanın sosyal medyada yayılmasına ve nihayetinde bilgi ekosisteminde yarattığı etkilere kadar giden süreç, kitapta detaylı bir biçimde aktarılıyor.
- Kitap yanlış bilgi yayma amacıyla düzenlenen bilgi operasyonlarını anlamak isteyen gazeteciler, medya üzerine çalışan akademisyenler ve teyitçiler için yol gösterici bir rehber niteliğinde.
- Son zamanlarda sıklıkla gündeme gelen deepfakeler (yapay zeka sahteciliği), sentetik medya ve diğer gelişen manipülasyon teknolojileri de ele alınıyor.
- Geleneksel gazetecilik pratiklerinin dijital tekniklerle bir araya geldiklerinde ne kadar etkili olduğuna dair içgörüler de kitapta sunulanlar arasında.
Teyit’in podcast programı t cetveli’nde el kitabından yola çıkarak ele aldığımız vaka çalışmaları ve inceleme yöntemlerini “Medya manipülasyonu ve dezenformasyonla mücadele” bölümünden dinleyebilirsiniz.
Doğrulama El Kitabı serisinin ilki, “Kriz anlarında dijital verilerin doğrulanması için rehber,” alt başlığıyla, 2015 yılında Teyit’in kurucusu Mehmet Atakan Foça editörlüğünde ve Korsan Parti öncülüğünde Türkçe’ye çevrilmişti. Serinin ikinci kitabı ise araştırmalarını açık kaynaklar üzerinden yürüten araştırmacı gazetecilere rehber niteliğinde yayınlanmış ve yine Teyit ekibi tarafından 2017’de çevrilmişti.
Teyit’in kuruluşunun dördüncü yılını kutladığımız bu günlerde Türkçesini okurlarımızla buluşturduğumuz Dezenformasyon ve Medya Manipülasyonu üzerine Doğrulama El Kitabı’nın bilgi ekosistemine faydalı olmasını umuyoruz.
Çeviri Editörü: Mert Can Yılmaz
Çeviri Koordinatör ve Redaktörü: Kansu Ekin Tanca
Çeviriyi Yayına Hazırlayan: Gülin Çavuş
Çevirmenler: Can Başaçek, Hilal Ebru Yakar, Kansu Ekin Tanca, Ayşe Ece Zübeyir, Sinefin Gış
Tasarım: Sadi Gökay Gadış
