*Bu içerik ilk kez "Forget Deepfakes: Misinformation is showing up in our most personal spaces"başlığıyla Nieman Lab tarafından yayınlanmış ve Sonay Ün tarafından Teyit için çevrilmiştir.
Nieman Lab geçen sene de olduğu gibi yeni yıla yaklaşırken, 2019 yılında gazeteciliği nelerin beklediğini, hangi konuların daha çok tartışılabileceğine ilişkin uzmanların "2019 tahminlerini" yayımladı. First Draft’tan Claire Wardle’ın 2019 yılına ilişkin öngörülerini içeren yazısı;
Kar amacı gütmeyen bir kuruluş olan ve haber yayın ve doğrulama kuruluşlarına destek olmayı ve medyada doğru haberlere yönelik farkındalık yaratmayı amaçlayan First Draft, son altı ayda gerçekleşen iki seçime (Brezilya’daki başkanlık seçimleri ve ABD’deki ara seçimler) giden süreçte yaygın olarak yaşanan bilgi karmaşasını denetleyen projelere dahil oldu. Yanlış bilgi, önemli bir sorun olmaya devam etse de 2018 yılında medya tarafından yoğun olarak gündeme taşınan tek şey sahte haberler değil. Brezilya’da ve ABD’de çoğunlukla, gerçeği temel alan içeriklerle karşılaştık. Bu içerikler özgünleşerek tekrar karşımıza çıkan türdendi, paylaşılan görüntüler, bağlamı dışına çıkarılmıştı ve istatistikler, halk tarafından kolaylıkla yanlış yorumlanabilecek şekilde kullanılıyordu. İçeriklerin büyük bir kısmı metin formatındaki makalelerden ziyade Facebook, Twitter, Instagram ve WhatsApp’ta paylaşılan gönderilerden oluşuyordu.
Kişilerin konumlarını güçlendirmek ve karşı tarafı kötülemek için tasarlanan bu içerik türleri, derin siyasi ayrışmalardan faydalandı. Her iki ülkede de içeriklerin dört temel konu etrafında yoğunlaştığını gördük: seçimin kurallara uygun bir biçimde işleyişi, göç, nefret (Antisemitizm, kadın düşmanlığı ve ırkçılık bağlamında) ve küresel güç ağlarına ilişkin komplo teorileri. Bu içeriklerde gizli imalar içeren mesajlar, mantık safsataları ve hatalı denklikler gibi daha önce denenmiş ve test edilmiş ikna yöntemlerine başvuruldu. Bana kalırsa 2019 yılında kaygılanmamızı gerektirecek olan yanlış bilgiler işte tam olarak da bunlar.
2018, yapay zekadan yararlanarak birinin suratını alıp onu farklı bir bağlamda bir şey söylüyormuş veya yapıyormuş gibi göstermek üzere kullanılan “deepfake” teknolojisi ile ilgili abartılı manşetlerin yılıydı. Belki biraz saf görünüyor olabilirim ama endişe duyduğum şeyin bu olduğunu söyleyemem. Akademisyenler ve teknoloji uzmanları, “deepfake”lerin bize gerçekten zarar verebilecek seviyeye ulaşmasına yaklaşık dört yılımız olduğuna dair uzlaşıyor ve günümüzde bu içerik türünü etkin olarak tespit edebilecek araçlar geliştirmeye yönelik bir yarış ortamının olduğu kanaatindeler.
Yanlış bilgi daha kapalı platformlara kayıyor
Bunun yerine aşırı kutuplaştırıcı içeriklerin yavaş yavaş topluma yayılmalarıkonusunda oldukça endişeleniyorum. Bu konuda özellikle endişeliyim çünkü bu içerikler ağırlıklı olarak Facebook veya WhatsApp grupları, SnapChat veya Instagram Hikayeleri gibi kapalı veya kısa süreli platformlarda paylaşılıyor. En yakın arkadaşlarımızın ve aile üyelerimizin kullandığı bu çevrimiçi yerlerde ne kadar çok zaman geçirirsek bu aşırı duygusal ve görsel mesajlardan daha kolay etkilendiğimize inanıyorum. (Güvenilir bağlantılar arasında gidip gelen mesajların yarattığı etkiyi daha iyi anlamamız için bu konunun daha fazla araştırılması gerektiğini söylemeye lüzum yok.)
Platformların bu yasal içerik türüne ilişkin yapabilecekleri veya yapmaları gereken pek bir şey yok. Çoğu kullanıcı, büyük bir kısmı teyit edilemeyen bu içeriklerin “siyaset gibi normal” karşılanması gerektiğini düşünebilir. Buna karşın bizler, tüm gün küçük ekranlardan izlediğimiz siyasetin asla normal olduğu kanaatinde değiliz.
Belki teknolojik gelişmeler bağlamında biraz fazla determinist biriyimdir. Belki de bu içerik türünün pek de bir etkisi olmayacak. Ancak sorun şu ki ben, uzun soluklu çalışmaları gerçekleştirebilmek için on yıl daha beklememiz gerektiğini düşünmüyorum.
Yanlış bilgi, görüş alanımızdan çıkarak daha kapalı ve geçici platformlara kaydığı için 2019 yılında yanlış bilgiyi takip etmenin daha fazla çaba gerektireceğini tahmin ediyorum. Halihazırda bir hayli zorlu olan bu durum daha da kötüleşecek gibi duruyor.
