Uluslararası Doğruluk Kontrolü Ağı (IFCN) 2015 yılında Alexios Mantzarlis’in öncülüğünde Poynter Enstitüsü’nün bünyesinde kuruldu. Bu ağ, politikacıların söylemlerini doğrulayan (fact-checking) ve medyadaki yanlış bilginin önüne geçmeye çalışan kurumları tek bir çatı altında toplama amacıyla oluşturuldu. Global Fact isimli konferansla farklı ülkelerdeki doğrulama ve teyit organizasyonlarını tecrübelerini paylaşmaları için bir araya getiren bu yolculuk, bugün 67 farklı organizasyonu içerisinde barındıran bir ağa dönüştü.
ABD Başkanlık seçimiyle birlikte 2016 yılından sonra hakikat ötesi kavramı ve “fake news”un etkisi tartışılmaya başlandı. Yanlış bilgi sorunuyla ortaya çıkan yeni gelişmeler doğrulama platformlarının sayısında bir artışa neden oldu ve neredeyse kurumların sayısını iki katına çıkardı. Süreç içerisinde platformların sayısı artarken doğrulama alanına ilişkin yöntemler de tartışıldı ve daha çok insana ulaşmayı sağlayacak farklı formatlar, yeni teknolojiler geliştirildi, seçimlere yönelik işbirlikleri yapıldı. Dünyadaki en büyük ve etkili teknoloji şirketleri olan Facebook ve Google’la yanlış bilgi sorunu üzerine çözümler üretilmesi amacıyla yapılan görüşmelerde de IFCN başı çekti.
Bütün bunların gerçekleşmesini sağlayan bir de İlkeler Kılavuzu bulunuyor. IFCN’in ilkelerine göre bu ağın parçası olacak bir kurumun hem ekonomik hem kurumsal şeffaflığını, tarafsızlığını, düzeltme politikalarını tarafsız uzmanlara kanıtlamış olması gerekiyor.
Alexios Mantzarlis’in üç seneden fazladır yürüttüğü direktörlük görevini bırakmasının ardından ise Türkiye’de siyasetçilerin demeçlerini doğrulayan Doğruluk Payı’nın ve İzlemedeyiz Derneği’nin kurucusu Baybars Örsek IFCN’in yeni direktörü oldu. Örsek ile birlikte görev alacak bir diğer isim ise Brezilya’daki doğrulama organizasyonu Lupa’nın kurucusu Cristina Tardáguila.
Yeni görevi için çok heyecanlı olduğunu belirten Örsek, büyük bir sorumluluğun altına girdiğini, bu gelişmenin Türkiye’de Doğruluk Payı ve teyit.org gibi uluslararası standartlarda saygı gören işler yapan kurumların varlığının bir yansıması olduğunu aktardı. Tardáguila da doğrulamanın ve bu işin öneminin artmasının ve IFCN'in çok daha güçlü bir yönetime ihtiyaç duymasının harika olduğunu düşünüyor ve ekliyor "Baybars'la birlikte çalışmaya ve topluluk için harika projeler geliştrimeye hazırım."
Yeni direktörlerini Türkiye ve Brezilya’dan seçen IFCN için Örsek ve Tardáguila’nın deneyimleri oldukça önemli. “Her iki ülkede de siyasi kutuplaşma sebebiyle medyaya duyulan güven gittikçe azalmakta ve ana akım medya çeşitli sebeplerden toplumu doğru bilgilendirme sorumluluğunu yerine getiremiyor,” diyen Örsek, iki ülkenin de doğrulama organizasyonlarının önceliklerinin benzer olduğuna vurgu yapıyor. İki ülkede uzun süredir fact-checking alanında deneyim elde etmiş iki kişinin IFCN’in yeni yönetiminde yer almasının önemli olduğunu ekliyor.
Brezilya'daki kutuplaşmanın çalışmalarını fazlasıyla etkilemiş olduğunu belirten ve inovasyon, eğitim ve işbirliğinden sorumlu olacak olan Tardáguila ise yeni görevi için çok heyecanlı olduğunu aktardı.
"Hem tehditler hem finansal sorunlar nedeniyle fact-checking platformlarının büyük bir kısmı çok zor zamanlar geçirdi. Bütün enerjimi fact-checking kurumlarını ve yaptıkları güzel işleri korumak için harcayacağım. Çok kutuplaşmış bir politik ortamdan geliyor olmamın, bazı platformların bugünlerde karşılaştığı zorlukların neler olduğunu anlamama yardımcı olacağını düşünüyorum. Birlikte bu zorluklara karşı çıkış yolu bulabileceğiz."
NewsLab’ten Sarphan Uzunoğlu’na da konuşan Örsek, uzun zamandır uluslararası fact-checking topluluğunun bir parçası olmasının ve topluluğu yakından tanımasının yeni görevine uyumunu kolaylaştıracağını belirtti.
“Öte yandan fact-checking dünyasının önde gelen isimlerinin yer aldığı IFCN’in danışma kurulu ve dünyanın en saygın gazetecilik enstitülerinden biri olan Poynter’ın da sağlayacağı deneyim ve kaynaklardan yararlanarak bu geçiş dönemini yaşayacak olmaktan oldukça mutluyum.”
Baybars Örsek’in NewsLab’e verdiği röportajın tamamını buradan okuyabilirsiniz.
Doğrulama ve teyit alanında ne tür gelişmeler yaşandığını öğrenmek için ise Uluslararası Doğruluk Kontrolü Ağı’nın haftalık bültenine abone olabilirsiniz.
