Teyit’in yanlış bilgiyle mücadelesi Azerbaycan’a uzanıyor. Sahte haberlerin engellenmesi için Facebook’la 2018’den bu yana yürüttüğümüz işbirliğini Azerbaycan’a genişletiyoruz. Dili, kültürü ve gündemiyle Türkiye’ye çok benzeyen Azerbaycan’da, kullanıcıların eleştirel düşünce alışkanlıkları ve dijital okuyazarlıklarını geliştirmeyi hedefliyoruz.
İçinde bulunduğumuz ve hakikat sonrası olarak adlandırdığımız dönem, doğruyla yanlışın birbirine girdiği, komplo teorilerinin sıkça karşımıza çıktığı ve bunların hasar verici etkilerinin göz ardı edildiği bir çağ. Yanlış bilgi bombardımanı ve bu karmaşayla mücadele çabamızı, 2018 yılında Facebook’la yaptığımız anlaşmayla bir adım ileriye taşımıştık. Anlaşmayla bir yandan Facebook’ta yer alan şüpheli haberlerin önünü kesmeye çalışırken, bir yandan da ülkedeki medya ekosistemindeki sorunlar, yanlış bilginin kaynağı ve medya okur yazarlığının geliştirilmesi konuları önceliklerimiz halini almıştı.
Facebook’la iki yılı aşkın süredir Uluslararası Doğruluk Kontrolü Ağı’nın (IFCN) bir parçası olarak süregiden işbirliği olumlu sonuçlar verse de, daha fazlasını yapma gerekliliği her geçen gün kendini daha çok hissettirmeye başladı. 2020’nin hemen başında tüm dünyayı saran koronavirüs salgını, yanlış bilginin nasıl küresel bir tehdit olduğunu ve mücadelede işbirliğinin ne kadar önemli olduğunu da bir kez daha göz önüne getirdi. IFCN üyelerinin dayanışmasıyla çıkan içerikler, pandemi döneminde dozunu artıran komplo teorileri, manipülatif içerikler ve toplum sağlığını tehdit eden haberlerin yaygınlığının hız kesmesine aracı oldu. Ancak yanlış bilginin yayılmayı sürdürdüğü coğrafyalar da, azımsanamayacak sayıdaydı.
Azerbaycan da bunlardan biri. 5G’nin koronavirüs yayılmasına neden olduğu ya da salgını Bill Gates’in başlattığı gibi iddialar, Azerbaycan’da da epey yaygın. İşte bu yüzden Teyit yanlış bilgiyle mücadelesinde büyük bir adım atma kararı aldı ve Facebook’la olan üçüncü taraf haber doğrulama programı kapsamındaki işbirliğini Azerbaycan’a genişletti. Anlaşma tıpkı Türkiye’de olduğu gibi, Teyit’in Facebook’taki asılsız haberleri işaretleyerek, sitesinde yayınladığı analizlere yönlendirmesiyle sürecek. Facebook da bu asılsız haberlerin erişimini düşürerek daha az kullanıcıya ulaşması için aksiyon alacak. Bu işbirliğinin altı çizilmesi gereken yanlarından biri de, üzerinde hassasiyetle durduğumuz ve Azerbaycan’da da uygulamayı sürdüreceğimiz metodoloji olacak. Yine içerikler aynı metodolojiyle incelenecek ve analizler IFCN İlkeler Kılavuzu doğrultusunda hazırlanacak.
Üçüncü taraf haber doğrulama sistemi, asılsız haberlerin tespitiyle başlıyor. Facebook'taki kullanıcıların bildirdiği görüşler gibi çeşitli işaretler kullanılarak asılsız olabilecek haberler tespit edilecek ve sonrasında Teyit’in gündemine gelecek. Teyit içerikleri gözden geçirecek ve içerdiği bilgileri kontrol ettikten sonra doğruluğunu değerlendirecek. Asılsız olarak değerlendirilen içerikler, haber akışında daha alt sıralarda görülecek ve Instagram’da da keşfet alanının dışında tutulacak. Bu da haberi gören kişi sayısını önemli ölçüde azaltacak. Sürekli asılsız haber paylaşan sayfalar ve internet siteleri ise paylaşımların azaltılması gibi bazı kısıtlamalarla karşı karşıya kalacak. Sonuç olarak düzenli olarak yanlış bilgi üretenlerin reklam alma imkanları da daralacak.
Elbette Teyit’in yegane amacı, yanlış bilginin önünü kesmek değil. Sahte haberlerin oluşmasına imkan veren şartlar da odağımızda. Medya ekosistemindeki aksaklıklar, medya okur yazarlığının geliştirilmesi ve desteklenmesi, eleştirel düşüncenin yaygınlaştırılması, yani şüphe kasının güçlendirilmesi, tıpkı Türkiye’de olduğu gibi Azerbaycan’da da önceliğimiz olacak.
Bu yolculuk Teyit olarak bizleri fazlasıyla heyecanlandırıyor. Azerbaycanca içeriklerimizin yer aldığı internet sitesine, az.teyit.org adresinden erişebileceksiniz. Yine Twitter, Facebook ve Instagramgibi sosyal medya mecralarından da bizleri takip edebileceksiniz. Yanı sıra Teyit’in ekibi de Azerbaycan coğrafyasında genişlemeye devam edecek. Gazeteci Sayyara Mammadova da ekibimizi güçlendiren ilk isim. Sayyara, teknoloji alanındaki birikimi ve yerel medya tecrübesiyle, Teyit’in yolculuğunda önemli katkı sunacak.
Facebook ile Teyit’in Azerbaycan’a uzanan üçüncü taraf haber doğrulama işbirliğiyle ilgili değerlendirme yapan Facebook Türkiye Kamu Politikaları Departman Başkanı Çağatay Pekyörür, atılan adımdan duyduğu mutluluğu şöyle dile getiriyor:
"Topluluğumuz için zararlı olduğuna inandığımız yanlış bilgilerin platformlarımızda yayılmasını engellemek her zaman için en büyük önceliklerimizden biri oldu. Bu doğrultuda, platformlarımızdaki asılsız haberleri belirlemek ve değerlendirmek amacıyla başlattığımız üçüncü taraf haber doğrulama programımızı 2018’de Türkiye’de Teyit iş birliğiyle başlatmıştık. Bu işbirliği, Türkiye’deki topluluğumuza doğru bilgi sunma ve onları asılsız ve yanlış bilgilerden koruma yönünde attığımız en önemli adımlardan biri oldu. Bu nedenle, bu iş birliğini komşu ülkemiz Azerbaycan’a taşıdığımızı duyurmaktan büyük mutluluk duyuyorum."
Teyit kurucusu Mehmet Atakan Foça’nın vurgusuysa dil, kültür ve gündemiyle Türkiye’ye çok yakın olan Azerbaycan’da kullanıcıların eleştirel düşünce alışkanlığını geliştirmek:
"Türkiye’de sahte haberle mücadelemizin en önemli paydaşlarından olan Facebook ile Azerbaycan’da da iş birliğimizi sürdürecek olmaktan mutluyuz. Dilleri, kültürleri ve gündemleri birbirine çok yakın olan bu iki ülkede yanlış bilginin yayılmasının önüne geçmek için yeni adımlar atmayı sürdüreceğiz. Türkiye’de olduğu gibi Azerbaycan’da da kullanıcıların eleştirel düşünce alışkanlıklarını ve dijital okuryazarlıklarını desteklemek en önemli hedefimiz."
