*Bu içerik ilk kez "Anti-vaxx propaganda has gone viral on Facebook. Pinterest has a cure" başlığıyla The Guardian tarafından 21 Şubat 2019 tarihinde yayınlanmış ve Kansu Ekin Tanca tarafından Teyit için çevrilmiştir. (Sorumsuzluk beyanı: Teyit, Facebook'un üçüncü taraf haber doğrulama programının Türkiye'deki partneridir.)
Facebook’un aşı karşıtı yanlış bilginin öne çıkarılmasında kendine düşen payı açıklaması için baskılar artıyor. Pinterest ise farklı bir yöntem deniyor.
Çarşamba sabahı, ABD Temsilciler Meclisi İstihbarat Komisyonu Başkanı Adam Schiff, Twitter’da yakın zamanlarda paylaşılmaya başlanan bir görselle dünya genelinde birçok gazetecinin yer aldığı kervana katıldı: Facebook’ta “aşı” (vaccine) kelimesini arattı ve sonuçların ekran görüntüsünü paylaştı.
Schiff’in elde ettiği arama sonuçları gerçekten endişe vericiydi: arama çubuğunda çıkan otomatik önerilenlerin arasında “aşılamayı sıfırdan öğrenmek için tartışma forumu,” “anne-babalar aşıya karşı” ve sözde kurumsal bir imaj yaratmaya çalışarak aşı karşıtı propaganda yapan “Ulusal Aşı Bilgilendirme Merkezi” sayfası vardı. Her ne kadar Facebook, arama sonuçlarını kullanıcılarına göre kişiselleştirse de, Guardian’ın yakın zamanda yayımladığı bir rapor, yeni açılmış bir hesabın da benzer şekilde taraflı sonuçlara ulaştığını tespit etti.
Eğer kongre üyesi “aşı” (vaccines) kelimesini rakip sosyal medya sitesi Pinterest’te aratmış olsaydı, neredeyse tamamen boş, beyaz bir sayfanın ekran görüntüsünü almış olacaktı. Pinterest, aşıların işe yaramadığına ilişkin birkaç arama sonucunun elde edildiğini fark edince, kendi arama motorunu “bozmaya” karar verdi.
Facebook’un aşı karşıtı yanlış bilginin öne çıkarılmasında kendine düşen payı açıklaması için baskılar artarken Pinterest, sağlıkla ilgili sosyal medyada yayılan yanlış bilgileri önlemek için oldukça farklı bir yol izliyor.
Pinterest’in kamu politikası ve sosyal etki yöneticisi Ifeoma Ozoma, “İnsanların ilham almak için girdiği bir siteyiz ve zararlı içeriğin ilham verici bir yanı yok” diyor ve ekliyor “Biz bu tarz bir platform olmadığımız görüşündeyiz.”
Geçen hafta Facebook ve Google’a sitelerinin kullanıcılarını aşıdan caydıran ve halk sağlığını tehdit eden kötü bilgilere yönlendirmelerinden duyduğum endişeyi bildirdim.
Facebook’ta “aşı” kelimesinin arama sonuçları bunun çarpıcı bir örneği.
Tabii durum hep böyle değildi. Bir görsel sosyal ağ olan Pinterest 2016’da denetime tabi tutulmuştu çünkü bilimsel bir çalışma platformda bulunan aşılar hakkındaki içeriklerin %75’inin olumsuz olduğu sonucuna ulaşmıştı. Ertesi sene Pinterest, “topluluk ilkeleri”ni güncelledi ve “kullanıcı sağlığına ya da kamu güvenliğe ani ve zararlı etkileri olan” yanlış bilgi karşıtı politikasının alt bendine “kronik ve tedavisi olmayan hastalıklara yanlış tedaviler öneren ve aşı karşıtı görüşlere yer veren” içerikler maddesini ekleyerek bu tip içerikleri yasaklamış oldu.
Politikanın değişmesi sayesinde Pinterest, aşı karşıtı propagandayla mücadele eden birçok teknolojik yöntemi kullanabilir hale geldi. Şirket, Ulusal Aşı Bilgi Merkezi ve “Zorunlu Aşılamayı Durdur” sayfasını yöneten Larry Cook gibi aşı karşıtı propagandacıların sayfalarını yayından kaldırdı.
Fakat içerik kurallarının geçmişe dönük uygulanması, şirketin izlediği yöntemlerden sadece biri.
Arama sonuçlarını ele alalım. Facebook arama sonuçlarını gösteren görselde karşımıza çıkan manzara, Veri ve Toplum’un kurucusu ve araştırmacısı Danah Boyd’un makalesinin ardından teknoloji camiasında “veri boşluğu” (data void) olarak adlandırılmaya başlandı. Aranan bazı terimler için, Boyd’un tabiriyle “ulaşılabilir veri kısıtlı, mevcut değil ya da tamamen sorunlu.”
Aşılar nezdinde bakarsak, bilim insanları ve doktorların kabul görülen bilimsel bilgileri istikrarlı bir şekilde yeni dijital içerik olarak üretmemeleri, komplo teorisyenleri ve dolandırıcılara, korku salan propagandalar ve yanlış bilgilerle doldurulacak bir boşluk bırakmış oldu.
Veri boşluğunu tanımlamak nispeten kolay olabilir fakat düzeltilmesi oldukça zor.
(“Aşı” (vaccine) kelimesi Pinterest’te aratılıyor.)
Üzgünüz, bu arama için “pin” bulamadık.
“Veri boşluğu meselesi sorunlu içerik kaldırılarak çözülemez. Hem kaldırılması arama motorunun işlevlerine ters düşer, hem de bunu yapmak etkili olmaz” diye yazıyor Boyd. “Kaldırılan içerik, yüksek kaliteli bir içerikle değiştirilmediği müddetçe, yeni zararlı içerikler kolayca ortaya çıkabilir.”
Pinterest bunun üzerine “ihlal edilen” arama terimlerinden oluşan bir “kara liste” oluşturdu.
“Kötü içeriği kaldırmak için elimizden gelenin en iyisini yapıyoruz, ancak tabii biliyoruz ki henüz ulaşamadığımız kötü içerikler de var” diyor Pinterest’in kamu politikası ve sosyal etki yöneticisi Ifeoma Ozoma. “‘Kanser tedavisi’ ya da ‘intihar’ gibi arama terimlerini barındırmak istemiyoruz. Umuyoruz ki siteyi tek tek parçalara ayırma evresinden sadece iyi içerik bulundurma evresine geçebiliriz. O zamana kadar ise bunu yapmayı yeğliyoruz.”
Pinterest kendi “hash bankası”nda sağlık konusunda yanlış bilgi içeren görselleri de bulunduruyor, böylece de kullanıcıların hali hazırda ihbar edilmiş ve kaldırılmış aşı karşıtı görselleri tekrardan pin’lenmesine engel oluyor. (Hashing, görsel ve videolara özgün dijital tanımlama yapan bir teknoloji; daha çok çocuk istismarı fotoğrafları ve terör propagandası yapan içeriklerin yayılmasının engellenmesi için kullanılıyor.)
Bunun yanısıra şirket belirli sitelerden gelen bütün pinleri engelledi.
“Kendini sadece sağlıkla ilgili yanlış bilgi yaymaya adamış bir internet sitesi varsa, biz bunu kendi platformumuzda istemiyoruz, bu yüzden de URL’sini engelleyebiliyoruz,” diyor Ozoma.
Kullanıcılar StopMandatoryVaccinations.com (ZorunluAşılamayıDurdur.com) veya Mercola.com, HealthNutNews.com ya da GreedMedInfo.com gibi “alternatif sağlık” sitelerinin linklerini “pin” olarak ekleyemiyorlar. Eklemeye çalıştıkları takdirde ise bir hata mesajıyla karşılaşıyorlar: “Geçersiz Parametre.”
Bunlar Pinterest’in tamamen yanlış bilgiden arınmış olduğu anlamına gelmiyor. The Guardian “MMR” (kızamık, kızamıkçık ve kabakulak aşıları karşıtı) gibi henüz kara listeye alınmamış terimleri aratarak site üzerinde hala var olan aşı karşıtı propagandaları bulabildi.
Ozoma’nın dile getirdiği bir diğer zorluk ise bağımsız internet sitelerinden ziyade “geniş sosyal medya platformları ve geniş video platformları” olarak tanımladığı mecralardan gelen içerik sayısı ve Pinterest, Facebook veya YouTube’dan gelen içeriklerin hepsine son vermek istemiyor.
“Diğer platformlarda bu konu henüz mercek altına alınmadı” diyor Ozoma. “2017’den beri bu konuda çalışıyoruz ama bu zamana kadar hep yalnızdık. Umuyoruz ki önümüzdeki günlerde bu konu daha fazla tartışılır.”
