Sosyal medyanın, yanlış bilgilerin ve diğer zararlı içeriklerin yayılmasına olanak sağladığı bilinen bir gerçek. Bir savunuculuk grubu olan Integrity Institute bu durumun ne boyutlarda olduğunu anlamak için çalışmalar yürütüyor.
Enstitünün yayınladığı ilk rapora göre 'iyi tasarlanan bir yalan' doğru içeriklerden daha fazla etkileşim alıyor. Sosyal medya platformlarının bazı özellikleri ve algoritmaları ise yanlış bilginin yayılmasına katkıda bulunuyor.
Analize göre Twitter, enstitünün 'büyük yanlış bilgi yayma faktörü' ismini verdiği etkene sahip. Bunun nedeni ise platformun, gönderilerin kolayca paylaşılmasına veya 'retweetlenmesine' olanak sağlayan yapısı. Twitter’ın hemen arkasından, etkileşimi öngörmek ve kullanıcılara tavsiyede bulunmak için makine öğrenmesi modellerinden faydalanan Çinli video paylaşım sitesi TikTok geliyor.
Eski Facebook çalışanı, Integrity Institute kurucusu ve baş araştırma görevlisi Jeff Allen bu konuda şöyle söylüyor: 'Her platformda farklılıkla karşılaşıyoruz. Çünkü her platformun farklı virallik mekanizması var. Platformda ne kadar çok virallik mekanizması varsa, yanlış bilginin o kadar yaygınlaştırıldığını görüyoruz.'
Enstitü, IFCN (Uluslararası Doğruluk Kontrolü Ağı) üyesi doğrulama kuruluşlarının yanlış olarak işaretlediği gönderileri, aynı hesaplardan daha önce paylaşılan işaretlenmemiş gönderilerle karşılaştırdı. Eylül ayında yayınlanan ve Covid-19 salgını, Ukrayna savaşı ve ABD seçimleri de dahil olmak üzere çeşitli konularda yaklaşık 600 teyitlenmiş gönderi analiz edildi.
Enstitünün şu ana kadar incelediği örnekleme göre, en fazla yanlış bilgi Facebook’ta; ancak platform bu yanlış bilgileri diğerlerine kıyasla daha az yaygınlaştırıyor. Bunun sebeplerinden biri, Facebook'ta gönderi paylaşmanın daha fazla adım gerektirmesi. Ancak enstitünün bulgularına göre, platformun tanıttığı yeni özelliklerden bazıları yanlış bilgiyi yaymaya çok daha müsait.
Facebook’taki video içeriklerin yayılma faktörü ise TikTok’a yakın. Bunun nedeni ise platformun video paylaşım özelliği olan Reels ve Facebook Watch. Bu iki video paylaşım yöntemi büyük ölçüde içerik tavsiye algoritmaları üzerine kurulu.
Facebook gibi Meta’ya ait olan Instagram, platformlar arasında en düşük yaygınlaştırma oranına sahip. Enstitüye göre, henüz YouTube için istatistiksel olarak anlamlı bir tahmin yapabilecek yeterli veri yok.
Enstitü, yayılımın ne boyutlara geldiğini ortaya koymak için bulgularını güncellemeyi planlıyor. Rapora göre, yanlış bilgiler olgusal içeriklere kıyasla çok daha fazla paylaşılabiliyor.
'Yanlış bilgi anlatıları yayılmaya başladığında kriz anlarıyla ve önemli olaylarla ilgili yanlış bilgi yayılımı da artabiliyor' diyor raporun yazarları. 'Platformlar yanlış bilgilerin yayılımını azaltacak tasarım değişiklikleri uygularsa elbette yayılım düşebilir.’
