*Bu içerik ilk kez "Ten Questions for Fake News Detection” başlığıyla The News Literacy Project ve Checkology tarafından hazırlanıp yayınlanmış ve düzenlenerek Can Başaçek tarafından Teyit için çevrilmiştir.
Bir haberin sahte olma olasılığını ölçmek için aşağıdaki soruları sorabilirsiniz.
1. Duygusal tepkinizi ölçün: Tepkiniz sert mi? Kızgın mısınız? Bu bilginin şiddetle doğru çıkmasını mı istiyorsunuz? Ya da yanlış çıkmasını mı?
2. Bu içeriğe nasıl rastladığınızı düşünün. Bir internet sitesinde reklamı mı yapılıyordu? Sosyal medya akışınızda mı gördünüz? Tanıdığınız biri mi gönderdi?
3. Başlığı veya ana mesajı düşünün:
- Gereksiz noktalama işareti (!!) veya vurgulamak için BÜYÜK HARFLER kullanıyor mu?
- Bahsettiği şeyin bir sır veya "medyanın" bilmenizi istemediği bir şey olduğunu mu iddia ediyor?
- Başlıkta takılı kalmayın! İncelemeye devam edin.
4. Bu bilgi, örneğin bir internet geyiği, caps gibi, kolay paylaşım için mi tasarlanmış?
5. Bilginin kaynağını düşünün:
- İyi bilinen bir kaynak mı?
- İçerikte yazarın adı var mı?
- İnternet sitesinin "Hakkında" bölümüne gidin: Site kendisini "parodi haber" veya "hiciv haber" sitesi olarak tanımlıyor mu?
- Bilgiyi üreten kişi veya kuruluş herhangi bir editöryal standarda sahip mi?
- "Bize ulaşın" bölümünde alan adıyla eşleşen bir e-posta adresi var mı? (Gmail veya Yahoo e-posta adresi değil)
- İnternet sitesinin adını hızlıca aratınca herhangi şüpheli bir durumla karşılaşıyor musunuz?
6. İçerikte tarih belirtilmiş mi?
7. İçerik, resmi ve uzman kaynaklar da dahil olmak üzere çeşitli kaynaklara referans veriyor mu? Sunulan bilgiler (diğer) haber kaynaklarının haberlerinde var mı?
8. İçerik, nitelikli diğer kaynaklara bağlantı veriyor mu? Başka bir deyişle, üzerinde oynanmış mı veya bağlamından koparılmış mı?
9. Tersine görsel arama yaparak içerikteki herhangi bir görselin gerçek olduğunu (yani üzerinde oynanmamış veya bağlamından koparılmamış olduğunu) doğrulayabiliyor musunuz?
10. İçeriği, teyit siteleri ve doğrulama kuruluşlarında arattığınızda bilginin tamamen doğru olmadığını söyleyen bir etiketle karşılaşıyor musunuz?
Unutmayın
- Mevcut bir internet sitesini klonlamak ve insanları kandırmak için sahte tweetler yaratmak kolay.
- Botlar sosyal medyada son derece aktif ve tartışmalara yön vermek ve propaganda yaymak için tasarlanıyorlar.
- Sahte haberler ve diğer yanlış bilgiler genellikle bağlamından koparılmış ya da hatalı ilişkilendirilmiş gerçek bir görsel kullanıyor.
- Yanlış bilgi gördüğünüz zaman düzeltin. Demokrasi için iyi bir şey!
