*Bu içerik ilk kez "How Do You Separate Fact from Opinion?" başlığıyla Auburn.edu tarafından 28 Ekim 2020 tarihinde yayınlanmış ve Can Başaçek tarafından Teyit için çevrilmiştir.
Webster's Dictionary'e göre, gerçek "yapılan ya da olan her şey; aslen var olan her şey; kesinlikle doğru olan herhangi bir ifade; hakikat." (Türk Dil Kurumu’na göre ise gerçek, “bir durum, bir nesne veya bir nitelik olarak var olan, varlığı inkâr edilemeyen, olgu durumunda olan, özbeöz, hakiki, reel” anlamına geliyor.)
Somut ve belgelenebilecek üç gerçek örneği şunlar:
- Ev 18 Kasım 1999'da boyandı.
- Bugün Cumartesi.
- Bu sabah oğlumun ateşi 39'du.
Öte yandan görüş, "bir inanca, kanıya, düşünceye, fikre işaret etme" olarak tanımlanıyor.
Cümlelerin "genellikle şöyle düşünülüyor," "bence," "şu gün çok üzücüydü" gibi kelimeler içermesi, bunların görüş olduğuna işaret ediyor:
Örneğin, yukarıdaki üç gerçeğe düşünce veya kanı ekleyerek bir görüşe dönüştürebiliriz:
- Ev en son 18 Kasım 1999'da boyandı, bu yüzden yeni gibi görünüyor.
- Bugün Cumartesi ve Mark cumartesi günleri hep geç uyanır, yani oyuna bu yüzden geç kaldı.
- Okula gitmemin imkanı yoktu çünkü oğlumun bu sabah ateşi 39 dereceydi.
Bazen gerçeklerle görüşleri birbirinden ayırmak zor olabiliyor. Örneğin, aşağıdaki ifade gerçek mi yoksa görüş mü?
"Abraham Lincoln, ABD başkanlarının en dilbazıydı."
Bu bir görüş, ancak bunu net bir şekilde anlamak için "dilbaz"ın betimleyici bir kelime olduğunu bilmeniz gerekiyor. Betimleyici kelimeler, öznel veya birinin görüşünü belirten kelimeler. Birçok insan aynı görüşe sahip olduğunda gerçekle görüşü ayırt etmek zor olabiliyor. Bu noktada da yanlılık kelimesinin ne anlama geldiğini anlamak önemli hale geliyor.
Yanlılık, bir şeye karşı olumlu ya da olumsuz görüşümüz veya tavrımız. Yanlılık genellikle rasyonel düşünceden ziyade duygularımızdan kaynaklanıyor. Her birimizin yanlı olduğunu idrak etmek çok önemli. Bazı insanlara, faaliyetlere ve fikirlere karşı olumlu veya olumsuz yargılara sahibiz. Bazı insanlar, faaliyetler veya fikirler bir düzeyde bize hitap etmediği için yanlı hale geliyoruz. Aynı zamanda "iyi yanlılıklar"ımızın da olduğunu anlamak eşit öneme sahip; yani bazı insanları, faaliyetleri ve fikirleri tercih ediyor, uygun görüyoruz. Bu durumlarda, olumlu yanlılıklarımız da tıpkı olumsuz yanlılıklarımız gibi mantıksız.
Çoğu zaman yanlılıklarımızı kendimize saklayıp bunları kime oy vereceğimize, üniversitede hangi bölümü okuyacağımıza ve toplumda nasıl görünmek istediğimize karar verirken kullanıyoruz. Diğer zamanlarda ise insanlar yanlılıklarının ve fikirlerinin, onları tehlikeli faaliyetlerde bulunmaya itmesine izin verebiliyor. Irkçılık, bireysel silahlanma, kürtaj ve vatanseverlik gibi konular birçok insanı yanlılıklarına göre hareket etmeye ve başkalarına zarar veren şeyler yapmaya teşvik ediyor. Yanlılıklar barışçıl bir şekilde paylaşıldığı sürece neredeyse hiç zararları yok. Ancak güçlü yanlılıklar kontrol altına alınmadıklarında öfkeye yol açabiliyor ve aynı fikirde olmayanlara karşı nefret yaratabiliyor. Gerçeklerle görüşleri ayırmak tam da bu noktada çok zor hale geliyor.
Yanlılıklarımızın çoğu, gerçeklere veya makul yargılara değil, ebeveynlerimiz, öğretmenlerimiz ve arkadaşlarımız tarafından bize aktarılan görüşlere dayanıyor. Ne yazık ki çoğu zaman yanlılıklarımızın kaynağını incelemeye zaman ayırmıyoruz ve çoğumuzun bu nedenle sağlıklı olmayan görüşleri ve önyargıları var.
