*Bu içerik ilk kez "Anti-vaccine groups take dangerous online harassment into the real world" başlığıyla NBC News tarafından 6 Aralık 2019 tarihinde yayınlanmış ve Can Başaçek tarafından Teyit için çevrilmiştir.
Ekim ayında, Dr. Eve Krief, New York Long Island'daki pediyatri kliniğinin penceresinden yaklaşık 20 kadının çimlerde toplanmasını izledi.
New York ve Kaliforniya'da yaşayan bir grup aşı karşıtı aktivist, ellerinde "Hastalık değil, gerçekleri yayıyoruz," gibi mesajlarla dolu pankartlarla, dini gerekçelerle aşı muafiyetini kaldıran eyalet yasasını desteklediği için Krief'i protesto etmeye gelmişlerdi.
Bazı protestocular pankartlarla otururken, diğerleri otoparktaki arabaların cam sileceklerinin altına aşı karşıtı propaganda broşürleri bırakıyordu. Birkaç kişi, bebekleriyle binaya giren ebeveynlere, "Bebeğinize aşı yaptırıyor musunuz?" diye soruyordu.
Krief bu kadınlarla daha önce karşılaşmıştı. Birkaç hafta öncesinde, aşı mevzuatı tasarısı hakkında bir topluluk toplantısından sonra onu arabasına kadar takip eden grup liderini yani şehrin yerlisi bir anneyi tanımıştı. Krief'e göre tasarının yürürlüğe girmesi, aşı karşıtlarının kişisel tercihlerini dini gerekçeler arkasına gizleyerek daha şiddetli protestolar gerçekleştirmesine neden oluyor. Ayrıca bu kişiler, Krief'in kliniğinde tedavi gören hastalar olmasalar da, Yelp ve Health Grades hesaplarına olumsuz yorumlar bırakıyorlar.
Ancak yüz yüze yapılan protestolar ve hastalarla etkileşim tamamen farklı.
"Rahatsız edici," diyor Krief bu durum için ve ofisinin, yaşananlar nedeniyle güvenlik önlemlerini artırdığını söylüyor.
Aşı karşıtı örgütçüler için ise Krief'in sıkıntı çekmesi, başarılarının bir göstergesi.
"Söylemeye gerek yok," diyor örgütçülerden biri Facebook hesabında "dün varlığımızla Krief'in keyfini kaçırdık."
20 Temmuz 2019'da San Diego Comic-Con'un gerçekleştiği binanın dışında protesto yapan aşı karşıtları (Kaynak: Daniel Knighton / Getty Images)
Yeni salgınlar ve yeni yasalar
Aşı karşıtlığı geçmişte büyük ölçüde çevrimiçi zorbalıkla sınırlıydı. Ancak artık aşı karşıtları, taciz taktiklerini giderek daha çok gerçek dünyaya uyarlıyor: Saldırgan bir şekilde kongre üyelerini ve doktorları takip ediyor ve bazı durumlarda fiziksel şiddete başvuruyorlar.
Ancak son yıllarda aşı karşıtlığının arttığı kadar kızamık vakaları da artıyor. Kaliforniya ve New York'ta meydana gelen büyük salgınlar nedeniyle bu eyaletlerdeki kongre üyeleri, okula giden çocuklar için aşı zorunluluğunu artırdı. Ancak aşı karşıtı gruplardan gelen tepki de hızlı ve şiddetli oldu.
Çevrimiçi komplo teorisyeni Austin Bennett, Kaliforniya yasasını öneren Senatör Dr. Richard Pan'i itip kakışını canlı olarak yayınladı. Bennett daha sonra hafif suçla yargılandı. Sonraki ay, Kaliforniya Eyalet Kongre Binasının önündeki protestoya katılan Rebecca Dalelio, polisin iddiasına göre, içerideki kongre üyelerine içi kan dolu adet kabı attığı için fiili saldırı ve vandalizmle suçlandı.
Aynı zamanda pediyatrist Pan, Dalelio'nun hedefinin kendisi olduğundan şüpheleniyor: Kap, kongrenin zeminine çarptığında "herkesin üzerine kan sıçradı."
Pan, aşı karşıtı grupların konferanslarda, konuşmalarda, hatta Washington'daki Bilim Yürüyüşü'nde bile onu takip ettiğini söylüyor.
Kongre üyeleri olarak, "her türlü tartışmalı meseleyle uğraşıyoruz— silah, kürtaj, insanların çok tutkulu olduğu birçok sorun," diyor Pan. "Fakat aşı karşıtı radikallerin bunu ele alış şekli başka herhangi bir grubu aşıyor."
"Korkunç bir şekilde normalleşiyor"
Aşı karşıtların ana hedefi kızamık, kabakulak ve kızamıkçığa karşı koruma sağlayan Kızamık Kızamıkçık Kabakulak (KKK) aşısı. Aşı ile otizm ve ani bebek ölümü sendromu dahil olmak üzere çeşitli durumlar arasındaki yanlış bağlantılar, sosyal medyada yaygın bir şekilde dolaşıma sokuluyor. Bu iddia edilen bağlantılar tamamen çürütülmüş durumda.
Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri (CDC) büyük ölçüde aşılama sayesinde 2000 yılından bu yana dünya çapında kızamık vakalarında yüzde 66'lık bir düşüş olduğunu bildirdi. Rapora göre, KKK aşısı sayesinde dünyada 23 milyon 2 bin kişinin hayatının kurtarıldığı tahmin ediliyor.
Ancak kızamık vakalarında düşme eğilimi, endişe verici derecede tersine dönme belirtileri gösteriyor. Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezlerine (CDC) göre, bu yıl ABD'de, 31 eyalette bin 261 kızamık vakası rapor edildi: Bu da neredeyse otuz yılda görülen en yüksek sayı.
Kasım ayında New York'taki bir bulaşıcı hastalıklar konferansı sırasında Dr. Peter Hotez, bir otelde aşı karşıtı birkaç protestocu tarafından takip edildi. Saldırganlar, Hotez'i aşı aldatmacalarıyla ilgili soru yağmuruna tutarken video çekiyorlardı. Hotez, aşı bilimci, Baylor Tıp Üniversitesi Ulusal Tropikal Tıp Fakültesi dekanı ve "Aşı Rachel'ın Otizmine Sebep Olmadı" isimli kitabın yazarı.
Hotez tweet atarak, kendi kelimeleriyle "otelden sağ salim çıkarıldığı için" otel görevlisine teşekkür etti.
"20 yıldır hedefleriyim," diyor Hotez. Fakat gerçek hayattaki taciz "korkunç bir şekilde normalleşiyor."
Aşı karşıtları yıllardır Hotez'in sosyal medya hesaplarını taciz ederek, hiçbir zaman ilaç üreticilerinden para almamasına rağmen ona ilaç sektörünün üçkağıtçısı diyorlar. Hotez, aşı karşıtı hareket büyüdükçe, önce sosyal medyada, daha sonra da Amazon aracılığıyla kitap ve video satışıyla tacizin arttığını söylüyor.
Aşı karşıtı hareket tarafından hedef alınan birçok doktor ve bilim insanı, yanlış bilgilendirmeyle ve onu izleyen tacizle büyük ölçüde kendi başlarına mücadele etmeye bırakılıyor.
Hotez'e göre, Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri (CDC), sağlık bakanı ve son zamanlara kadar büyük tıp dernekleri ve doktorlar bile aşı protestocuları tarafından yayılan yanlış bilgiyi etkisiz hâle getirme konusunda yavaş davranıyor. Aşı karşıtı kalabalıkla savaşma isteksizliğinin ciddi sonuçlar doğurabileceğini söylüyor.
"Gelecekte kızamık salgınları, grip ölümleri olabilir," diyor Hotez. Anüs, penis ve boğaz kanserlerinin yanı sıra rahim ağzı kanserine karşı da koruyan HPV aşısından bahsederek, "Koca bir nesil kadını kansere mahkum ediyoruz," diyor.
Bu saldırgan protestoların ve eylemlerin merkezinde, aşı nedeniyle oğlunun tekerlekli sandalyeye mahkum kaldığını iddia eden Joshua Coleman var. 2015 yılında yerel bir ilkokuldaki park yeriyle ilgili bir kavga sonucunda bir çocuğa karşı kasıtlı zulümle suçlanan Coleman, Hotez'i hedefleyen etkinliğe benzer etkinlikler düzenliyor. Ayrıca, son zamanlardaki protestoların olmazsa olmazı hâline gelen, aşıya yönelik yanlış bilgilerle dolu siyah kırmızı pankart şablonları hazırlıyor.
Aşı savunucuları, bu yeni protestoları, Westboro Baptist Kilisesinin reklam kampanyalarına benzetiyor: İkisi de medyanın ilgilendiği etkinliklerde yoldan geçenleri taciz etmekle birlikte saldırgan pankartlara ve bazen de kostümlere yer veriyor. Times Meydanı, Disneyland ve açıksözlü bir aşı destekçisi olan aktris Kristin Bell'in rol aldığı Frozen II filminin galasındaki etkinlikler başarılı olarak görülüyor ve aşı karşıtı topluluklar tarafından Facebook ve Instagram sayfalarında geniş çapta paylaşılıyor. Bell mükemmel bir hedef; aktivistler son zamanlarda, Bell'in, Hollywood Şöhret Yolu'ndaki yıldızının açılışına davetsiz katıldılar ve konuk olduğu Jimmy Kimmel'ın programını kesintiye uğrattılar.
Çevrimdışı olmak
Gerçek dünyada doktorlara, bilim insanlarına ve aşı yanlılarına yönelik saldırılar, Facebook ve Youtube'un bu yıl aldığı, platformlarında aşıyla ilgili yanlış bilgiyi dizginlemeye dair kararlara yönelik doğrudan tepkiler. Platformların "aşıya dair yanlış bilgilendirme" olarak etiketlediği içerik ve videolar 2016'da olduğu gibi görülmüyor ve paylaşılmıyor.
"Artık videolar aracılığıyla çevrimiçi iletişim kurup insanların görmesini sağlayamıyorum," diyor Coleman. "Olayın pankartlar ve broşürlerle sokağa taşınmasına sebep olan şey de aslında bu."
Coleman yoğun bir şekilde seyahat ediyor; Kasım ayında New York, Kaliforniya ve Hawaii'deydi. Coleman'ın söylediğine göre, bu seyahatlerin masrafları, protestoların planlanması ve belgelenmesi karşılığında ona havayolu millerini veren, para toplayan veya ücretsiz kalacak yer temin eden insanlar tarafından karşılanıyor.
Coleman taciz iddialarını reddediyor.
"Bu insanlar olayları büyütüyor," diyor Coleman.
Senatör Pan'a kan fırlatan kadın gibi örnekler verildiğinde ise Coleman kendini ve bu büyük hareketi bunlardan uzak tutuyor. "Herkes gibi ben de dehşete kapıldım," diyor. "Bu, bizim insanımızın çoğunun davranışını temsil etmiyor."
Gerçekten de Coleman ve diğer önde gelen aşı karşıtı gruplar, suçluların, büyük hareketle ilişkili olmadığını söylüyor.
Ancak Coleman'ın pankartları, Senatör Pan'ın bölgesinde düşük gelirli sakinlere grip aşısının yapıldığı okulda Şükran Günü için düzenlenen bir bağış etkinliğinde de vardı. Aktivistlerden biri, Facebook'ta okulun spor salonunun içinden canlı yayın yaptı. Videoda, bağış etkinliğine katılan ebeveynlere aşının zararlı olduğunu söylerken Pan ve yardımcısıyla alay ediyordu.
Soğutma etkisi
'Vaccinate California'nın anne-baba grubu sözcüsü Leah Russin, devam eden tacizin, kamu sağlığı savunucuları ve anne-babalar arasında soğutma etkisi yaratabileceğini söyüyor.
"Fiziksel şiddet tehlikesi her zaman vardı," diyor Russin. "Ama bence son zamanlarda gerçekliği arttı. Korkum, bunun halk sağlığı savunucularını bastırıp durdurabilecek olması."
Aşı karşıtlığı eleştirisinin Florida'da etkili olduğu kanıtlandı.
Senatör Lauren Book, eyaletteki okul çocuklarının, dini gerekçelerle aşıdan muaf olmalarını engelleyen bir yasa tasarısı hazırladı. Aşı karşıtı ebeveynler ve gruplar kısa süre içinde açık duruşmaları doldurarak senato üyelerinin, öneriyi reddetmeleri konusunda ısrar etti.
Book aynı zamanda aşı karşıtı gruplar tarafından yürütülen, sosyal medyadaki küfür dolu karalama kampanyasının hedefi oldu. Bu gruplar ayrıca Book'u, Adolf Hitler kılığına sokan (Book aslında Yahudi) görseller de yaydı.
Senato, tasarıyı tartışmayı reddetti ve tasarı senatodan geçmedi.
"Bu insanların ciddi bir grup olduğunu biliyordum ama savundukları şeye dair hırslarını bilmiyordum," diyor Book. "Karşılıklı konuşma yok. Ortak payda yok."
"Çok, çok zor bir yol oldu," diye ekliyor.
Hem Pan hem de Book, tasarılar hakkında samimi soruları veya endişeleri olan insanlarla diyalog kurmak istediklerini ancak şiddetin, kırmızı çizgileri olduğunu söylüyor.
"Komplo teorilerine dayalı politikalar yürütmek ülkemiz için iyi değil. Toplum için iyi değil. Politikaların gerçeğe dayandırılması gerekiyor," diyor Pan. "Net olmalıyız: Bu tür zorbalık ve gözdağı kabul edilemez."
Long Island'da çalışan pediyatrist Krief, hastaları aşı yaptırmaya ikna etmenin ve anna-babaların sorularını cevaplamanın "en büyük sorumluluğu" olduğunu söylüyor.
"Aşı sayesinde milyonlarca çocuğun hayatını kurtardık. Ancak insanların, bu hastalıkların geçmişte neden olduğu zararı ve ölümü görmediği bir çağda yaşıyoruz," diyor Krief. "Bunu yaşamadıkları için anlamıyorlar."
