Yanlış bilgi sorunu çok katmanlı ve bu katmanların her biri ayrı bir mücadele istiyor. Bilgi düzensizliğine çekidüzen vermek de birçok aktörün katkısı ve çabası ile olacak. Çözümü merkezine alan Teyit’in podcasti t cetveli boyunca dinleyicimizi bizimle birlikte öğrenmeye ve güçlenmeye davet ediyoruz.
t cetveline başladığımız dönemde yazdığım bir içgörüde, yola hangi amaçlarla çıktığımızı anlatmaya çalışmıştım. Yazıda gelecekteki sorunları, odanın ortasındaki fil olarak nitelemiş, yeni üretim araçlarını sosyal etki yaratmak için kullanmamız gerektiğini vurgulayıp Teyit’in podcast evrenine giriş öyküsünü anlatmıştım.
Aradan bir yıl geçti. Yazıyı yayınladığımız gün itibariyle 29 bölüm kayda almışız. Geride bıraktığımız zamanı anlamak ve yarını düşünmek için önümüzde yeterli malzeme var gibi.
Krizlerle dolu bir yılı geride bıraktık. Halefine nazaran daha ürkütücü ve kaygı uyandırıcı bir yıldı, kabul edelim. Kendi mikro krizlerimizin ötesine geçen küresel salgın, hem hepimizde yakıcı bir etki uyandırdı hem de yanlış bilgi yayılımını olağanın üstüne çıkardı. Hakikat sonrası çağ zaten başlı başına krizler silsilesiydi, pandemi de ortadaki bilgi düzensizliğini daha da derinleştirmek için eşsiz bir fırsat sundu. Bu bilgi düzensizliğiyle mücadele, Teyit’in en önemli görevlerinden biri.
Şüphesiz bu, bilgi ekosistemindeki yapıların birbirini ve kendilerini güçlendirmesiyle daha da kolaylaşacak. Teyit olarak da kendimizi konumladığımız yerde hem medya okuryazarlığını artırmak, hem de eleştirel düşünmeyi geliştirmek derdindeyiz. E-posta bültenlerinden videolara, büyüteç yazılarından eğitim programlarına birçok alanda ürettiğimiz içeriklerle hem topluluğumuzu, hem bilgi ekosistemini güçlendirmek için çalışıyoruz. Podcast de bunlardan biri.
t cetveli’nin yola çıkış öyküsü
t cetveli bilgi ekosistemindeki düzensizlikleri ve yanlış bilgi sorununu anlamlandırmak için yola çıktı. Bu ne demek derseniz; podcastin amacı sitemizde hazırladığımız analizler gibi bir yanlış bilgiyi alıp bulgularıyla metodolojimize uygun olarak yayınlamak değil. Yanlış bilginin neden ortaya çıktığı, kişilerin hayatında ne gibi etkiler yarattığı ve bu sorunun nasıl çözülebileceği programın odağında. Çözümü merkezine alan programda, dinleyicimizi bizimle birlikte öğrenmeye ve güçlenmeye davet ediyoruz.
t cetvelinin ilk sezonunu Atakan ve Gülin ile birlikte yaptık. 20 bölümlük sezon boyunca akademik makalelerden, hayatımızın merkezinde bulunan WhatsApp gruplarına, linç kültüründen gazetecilikte aksayan yönlere birçok konuyu ele almaya çalıştık. İkinci sezona ise Kansu ve Mert Can ile beraber başladık. Bu değişim ekipte programa katkı sağlayabilecek tüm bakış açılarını sürece dahil etme motivasyonuyla hayata geçti.
Alanında uzman konukları da dahil ettiğimiz sezonda neler konuşmadık ki? Ümit Alan’la yaptığımız programda Berat Albayrak’ın istifasından yola çıkarak gazetecilik açısından aksayan konuları ele aldık, paydaşlarımızdan Öğretmen Ağı ile eğitim dünyasında yanlış bilgi sorunu gündemimize girdi, pandemiyi de unutmadık. Yani kriz olan köklü her sorun t cetveli’nin merkezinde yer aldı diyebiliriz.
Odakta kriz ve çözümler var deyince, hem teknik hem de içerik açısından yaptığımız hazırlıklardan bahsetmek de zaruri. Çünkü t cetveli’nin arkasında yoğun bir emek var. t cetveli’ni pandemiden önce yani ilk sezonunda bir masa etrafında Atakan ve Gülin’le beraber çekiyorduk. Programa koştura koştura yetişmemiz, birbirimize notlar gönderip üzerine tartıştığımız bir süreçti. Çoğu zaman iş çıkışı yürürken konu buluyor, ardından harıl harıl çalışıyorduk (Evet, bir zamanlar iş çıkışlarında kalabalık içinde sohbetlerle yürüme şansımız vardı). Türkiye’de ilk Covid-19 vakasının tespitinin ardından evlere geçtik ve kaydı uzaktan almaya başladık. Üçümüz de sesimizi mikrofonla kaydediyorduk, sonra ben montajıyla uğraşıyordum. Bu tempoyla bitirdiğimiz sezon, kayda değer bir iş yükü getiriyordu.
Etkimizi hissedebildiğimiz bir dönem: İkinci sezon
İkinci sezona geçtiğimizde ise teknik masada aramıza Selahattin Çolak katıldı, görsel tasarımlarda ekibimizden İsmert daha çok kişiye ulaşmamız yolunda bizi epey güçlendirdi. Yoğun montaj çabası ve tasarım aşamalarını iş bölümü ile dağıtınca Kansu ve Mert Can ile programın içeriğine daha fazla vakit ayırır olduk. Her program öncesi hazırladığımız bir akışla, okumalar yaparak nasıl daha farklı bakış açısı sunabiliriz diye düşünmeye başladık. Bölümde bahsettiğimiz yazıları açıklamalara koyduk ve konuları ayırarak uygulamalarda kişilerin dilediği yere hemen ulaşmasını kolaylaştırdık.
Türkiye’de podcast evreni somut veri açısından parlak değil. Dağınık sunucularda bulunan podcastler ve buralardaki veri akışı problemleri süreci biraz daha zorlaştırıyor. Her ne kadar Spotify gibi bazı uygulamalar daha somut verileri vermeye başlasa da, tüm podcast evrenini bir araya getirip nerede durduğumuzu netleştirmek çok da olası değil. Ancak elimizde en azından birkaç sevindirici ve etkisini hissettiğimiz veri var diyebiliriz. Chartable üzerinden oluştuğumuz listede haber ve haber yorumculuğu kategorisinde bolca kişiye eriştiğimizi hissedebiliyoruz. Yine bazı küratörler tarafından oluşturulan listelerde, çeşitli söyleşilerde podcast özelinde yer almamız da etkimizi hissetmemizi sağlayan şeyler arasında. Yine yakın geçmişte Türkiye’de yayınlanan podcastler listesinde ilk 100’de yer almamız ve alanımızda öncü görünmemiz yaptığımız iş hakkında somut ve iyi hissettiren verilerden.
İkincil bir etki olarak ise başlarda bahsettiğim “birlikte güçlenmek” kavramının altını çizebiliriz. Bilgi düzensizliği ve sistemsel sorunlarla mücadele tek başına çözülebilecek durumda değil. Ekosistemdeki aktörlerin dayanıştığı ve birbirlerini güçlendirdiği bir yapı her şeyi daha da kolaylaştıracak. Podcast dünyasında da t cetveli olarak bu dinamiği gözeterek hareket etmeye çalıştık. Birçok podcasterı bir araya getiren ve gazeteciliği merkezine alan Medyapod Podcast Summit’te yer almamız ya da Podfresh’in aylık dergisi PodioMag’de podcast dünyasındaki değişimler üzerine sohbetimiz, somut örnekler.
Etkimizi izleyebileceğimiz bir diğer konu ise gazetecilik alanındaki sorunları t cetveli’nde değerlendirme çabamız. Adana’da yaşamını yitiren bir gençle ilgili hikaye medyada çok farklı boyutlarıyla yer almıştı. Yazdığım bir yazı ile gazeteciler olarak nerede hatalar yaptığımızı anlatmaya çalıştım ve sonrasında da bu konuda bir podcast çektik. Bu gelişmeler sonrasında sosyal medyada gazeteci Serkan Alan ve Gonca Tokyol başta olmak üzere birçok gazeteci bu içeriği tartışmaya başladı. Birbirimizi güçlendirmek dedik ya amaç, Serkan ve Gonca’nın katılımıyla medyada neler aksıyor, gazeteciler nerede zorlanıyor, hız nasıl haber merkezlerini bozuyor gibi konular üzerine uzun uzadıya konuştuk. Hepimiz bir şeyler öğrenip birbirimize katkıda bulunduk. Farklı medya kuruluşlarından gazeteciler bir araya gelip mesleki sorunlar üzerine hangi ortamlarda tartışabiliyor? Bu hepimiz adına önemli bir güçlendirme sınavıydı.
Yanlış bilgi sorunu katmanlı ve birçok alanda mücadele edilmesi gereken bir yapıya sahip. Yarattığı bilgi düzensizliğini organize etmek de birçok aktörün katkısı ve çabası ile olacak. t cetveli de bu düzensizlikle mücadelede Teyit’in başlıca enstrümanlarından biri. Yapım aşamasında birçok kişinin katkı sunduğu ve hazırlarken çok keyif aldığımız bir proje. t cetveline [email protected]’dan her zaman katkı sunabilirsiniz. Podcastimizi de Spotify, Apple, Google podcast gibi birçok platformdan takip edebilirsiniz.
