Güney Afrika'da ortaya çıkan Omicron varyantı, benzeri görülmemiş mutasyonların ürünü olması nedeniyle küresel ölçekte alarma yol açtı. Peki yeni varyant hakkında neler biliniyor, neler bilinmiyor?
Nedir?
B.1.1.529, ya da omicron, ilk defa Güney Afrika'da tespit edildi. Dünya Sağlık Örgütü B.1.1.529'u endişe verici varyant kategorisine aldı ve varyanta Yunan alfabesinin 15. harfi olan omicron adını verdi. DSÖ yeni varyantın özelliklerini, etkisini ve bulaşıcılığını tam olarak anlamanın birkaç hafta sürebileceğini söyledi.
Endişe etmeli miyiz?
Önlemler konusunda biraz daha dikkatli olmakta fayda var, ancak panik için erken. Bilimsel incelemeler varyant hakkında daha net bir resim sunacak. Şu anda bilinen, Wuhan’da tespit edilen orijinal virüsten farklılaşmasını sağlayan en az 32 mutasyona sahip olduğu. Nitekim Güney Afrika Salgın Hastalıklarla Mücadele ve Araştırma Merkezi Başkanı Profesör Tulio de Oliveira, varyantı “sıradışı bir mutasyonlar bileşimi” olarak tanımladı.
İyi haber şu: Omicron varyantının kendine haslığı, PCR testlerinin onu delta ve diğer varyantlardan kolaylıkla ayırt edebilmesine olanak veriyor.
Semptomları farklı mı?
Omicron varyantını ilk tespit eden Güney Afrikalı doktor Angelique Coetzee, yorgunluğun hastalarının bildirdiği ana semptomlardan biri olduğunu söyledi. BBC'ye verdiği bilgiye göre diğer semptomlar hafif bir baş ağrısı, vücut ağrısı ve öksürük. Ancak delta varyantının aksine, hastaların şimdiye kadar tat veya koku kaybı bildirmediklerini söyledi. Şimdiye kadar Güney Afrika'da tespit edilen Omicron vakalarının çoğu genç yaşta olduğundan semptomları da hafif oldu. Oksijen seviyelerinde de büyük bir düşüş olmadı.
Aşılıları mı hedef alıyor?
Omicronun aşılıları nasıl etkileyeceği tam bilinmese de, daha önceki varyantlardan hareketle, aşıların varyantlara karşı etkili olacağı düşünülüyor. Imperial College of London’da immünoloji uzmanı Prof. Dr. Danny Altman, Güney Afrika'dan gelen verilerin, omicron nedeniyle hastaneye başvuranların çoğunlukla aşısızlar olduğunu gösterdiğini söyledi. Bu durumda varyantın bilhassa aşılıları hedef aldığını söylemek güç.
Dünya Sağlık Örgütü omicron varyantına karşı korunmak için aşı dozlarının tamamlanmasını tavsiye ediyor.
Aşılar yeni varyantta da etkili mi?
Mevcut aşıların yeni varyanta karşı etkili olup olmadığı henüz bilinmiyor. BioNTech ve Moderna, mevcut aşılarının yeni varyanta etkisini incelemeye başladıklarını ve mevcut aşının işe yaramama ihtimaline karşı, omicrona özel bir hatırlatma dozu üzerinde çalışacaklarını açıkladılar.
AB Komisyonu Başkanı Von der Leyen de, BioNTech-Pfizer ile yaptıkları sözleşmeye göre şirketin aşıyı 100 gün içinde varyantlara karşı etkili hale getirmesi gerektiğini anımsattı.
Daha önce Covid-19 geçirenlere ne olacak?
Şu an için bilgiler sınırlı olsa da DSÖ ön bulguların daha önce Covid-19 geçirenlerin omicron ile yeniden enfekte olabileceğini gösterdiğini söylüyor. Uğur Şahin, Covid-19 aşısı olanların enfekte olma ihtimali olduğunu, fakat aşı olup da enfekte olanların ciddi hastalıklara karşı korunmaya devam edeceğini tahmin ettiklerini belirtti. Daha fazla bilgi önümüzdeki günlerde ve haftalarda ortaya çıkacak.
Salgında en başa mı döneceğiz?
Pandeminin başına dönme ihtimali şu an için gerçekçi gözükmüyor. Uzmanlar iki yıllık pandemi deneyimi, aşılar ve gelişmekte olan etkili ilaçlardan dolayı varyantın o kadar da korkutucu olmadığı görüşünde.
Yine de bazı ülkeler varyantın tespit edildiği Güney Afrika’dan seyahatlere ek önlemler getirdi. Türkiye de, Güney Afrika ve bazı komşularından seyahatleri kısıtladı.
SARS-CoV-2 varyantları nasıl ortaya çıkıyor?
Virüsler, tüm canlılar gibi durmaksızın değişir ve dönüşür. Covid-19’a neden olan virüs de binlerce kez küçük mutasyonlara uğradı. Bunlardan çoğu önemsiz mutasyonlardı; ancak bazı mutasyon öbekleri, virüsün davranışlarına etki ederek yeni varyantlara yol açabilir. Bu mutasyon kombinasyonlarının oluşma olasılığını artıran ise, vaka sayılarının artması.
