Sosyal medyada paylaşılan gönderilerde Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Türkiye’nin uyguladıkları karşılıklı yaptırımlar kapsamında, özellikle Apple ürünlerine yönelik birçok iddia yer aldı.
ABD Başkanı Donald Trump 10 Ağustos 2018’de resmi Twitter hesabından attığı bir tweette Türkiye’den alüminyum ve çelik ithalatında gümrük vergilerinin iki katına çıkarılacağını duyurmuştu.
Bu tweet üzerine 10 Ağustos’tan itibaren dolar kurunun artışı ve 14 Ağustos 2018 tarihli bir konuşmasında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ABD ürünlerine boykot çağrısı yapması üzerine sosyal medyada özellikle ABD markası olan Apple ürünleriyle ilgili birçok iddia ortaya çıktı.
Ne olmuştu?
Mart 2018’de ABD’nin Meksika ve Kanada dışındaki ülkelerden yapacağı alüminyum ve çelik ithalatında sırasıyla %25 ve %10 ek gümrük vergisi uygulayacağını duyurması üzerine Türkiye de 25 Haziran 2018’de Resmi Gazete’de yayınlanan “Amerika Birleşik Devletleri Menşeli Bazı Ürünlerin İthalatında Ek Mali Yükümlülük Uygulanmasına Dair Karar” sonucu başta sert kabuklu meyveler, pirinç, taş kömürü ve güzellik malzemeleri olmak üzere ABD’den ithal edilecek bazı ürünlerde vergi artırımında bulunmuştu.
Ekim 2016’dan beri tutuklu ABD’li Evanjelik Pastör Andrew Brunson’un 18 Temmuz 2018 itibariyle İzmir’de tutukluluğunun ev hapsinde devam etmesi kararı üzerine Başkan Trump, 26 Temmuz 2018 tarihinde Amerika’nın Türkiye’ye bazı yaptırımlar uygulayacağını ve iki ülke arasındaki ilişkilerin iyi olmadığını belirten bir tweet atmıştı.
Ardından Beyaz Saray Sözcüsü Sarah Sanders tarafından 1 Ağustos 2018’de yapılan bir açıklamada ise Brunson’ın tutukluğunun devamından sorumlu İçişleri ve Adalet Bakanlarının ABD’deki mal varlıklarının dondurulacağı ve adı geçen iki bakanla ilgili olarak ABD’de söz konusu bütün ilişkilerin askıya alındığı bilgileri yer almıştı. ABD Başkan Yardımcısı Mike Pence bu açıklama üzerine Pastör Brunson serbest kalana kadar yaptırımların devam edeceğini söylemişti. Bu konuda Vox’ta yer alan 15 Ağustos 2018 tarihli Jen Kirby’nin kapsamlı makalesine de ulaşmak mümkün.
Başkan Trump’ın 10 Ağustos’taki söz konusu tweeti üzerine Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ABD menşeli elektronik ürünler hakkında yapmış olduğu boykot çağrısının ardından 15 Ağustos 2018’de Resmi Gazete’de yayımlanan bir başka kararda 25 Haziran 2018 tarihinde yayımlanan kararda yer alan ek vergi oranlarının artırıldığı görülmüştü.
iPhone parçalamışlardı
Erdoğan’ın çağrısının ardından pek çok vatandaş ABD’ye ve ürünlerine tepkilerini göstermek için ellerinde bulunan iPhone marka telefonları parçalamıştı. Sosyal medyada ve haber sitelerinde Türkiye’de kullanılan Apple ürünleri ve teknolojik ürünlere uygulanacak boykot hakkında sosyal medyada pek çok paylaşım bulunmakta.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın boykot çağrısı üzerine sosyal medya paylaşımlarında ABD menşeli elektronik ürünlerinden özellikle Apple şirketinin ürünleri hakkında yer alan bazı iddiaları derledik.
1) Türkiye'nin Apple satışında dünyada birinci olduğunu gösteren liste
teyit.org’a ihbar olarak gönderilen bir sosyal medya paylaşımında yer alan fotoğrafın Türkiye’de bir yılda satışı yapılan Apple ürünlerinin toplam sayısını gösterdiği iddia edildi. Facebook’ta 14 Ağustos 2018 tarihinde Bilgi Dünyası isimli hesap tarafından “Ülkemizde yılda 1.9 milyon Apple satışı ile dünyada birinci sıradayız!” ifadeleri ile paylaşılan fotoğrafta Türkiye ve 32 ülkenin içinde bulunduğu bir satış listesi mevcut. Aynı iddia Twitter’da da Halit İkbal isimli kullanıcı tarafından benzer ifadelerle paylaşıldı.
Ancak söz konusu fotoğrafın bir yılda Türkiye ve 32 ülkedeki Apple ürünlerinin satışını gösterdiği iddiası doğru değil. Liste, Deutsche Bank Londra’nın 2017’de yayınlamış olduğu ve birçok ülkenin yaşam standartlarının Dolar bazında ABD’nin New York şehri ile, belirli ürünlerin o ülkelerdeki fiyatları üzerinden karşılaştırıldığı bir rapordan alınmış.
Rapor 2017’de yayınlanmış
Paul Colgan’ın Business Insider Avustralya’da yazmış olduğu 4 Mayıs 2017 tarihli makaleden de ulaşılabilen raporda bir paket Marlboro marka sigaradan saç kesimine birçok mal ve hizmetin dünyanın birçok şehrinin New York şehri ile dolar bazındaki harcamaları karşılaştırılıyor. Bu raporda, daha önce yayınlanan bir raporun yeni yöntem ve stratejiler eklenmiş hali görülüyor. Örneğin bir İtalyan restoranında iki kişinin ödeyebileceği hesap 2017’de Oslo’da ortalama 129.6 dolarken İstanbul’da bu fiyat 56.1 dolara denk geliyor.
Söz konusu tabloyu da raporun 13. sayfasında görmek mümkün. Tabloda sadece 4.7 inch ekranlı ve 128 GB hafızalı iPhone 7 model telefonların bazı ülkelerdeki fiyatlarının karşılaştırması görülüyor.
2) Karşılaştırmalı verilerle ülkelere göre satın alınan iPhone sayıları
Twitter’da 14 Ağustos 2018’de Süleyman GÜLER isimli kullanıcının attığı bir tweette ise Türkiye’nin de aralarında bulunduğu bazı ülkelerde satılan iPhone sayılarına yer verildiği iddia edildi. “#Boykot” etiketiyle paylaşılan tweet, 2 bine yakın retweetlendi ve yaklaşık 4 binden fazla beğeni aldı.
Ancak söz konusu iddia doğru değil. İddiada adı geçen ülkelerdeki akıllı telefon kullanan nüfusa Statistica ve StatCounter gibi istatistik veriler yayımlayan kaynaklardan ulaşılabiliyor. Fakat ülkelerde bulunan iPhone sayılarını gösteren net bir veriye ulaşmak şu an için mümkün değil.
Sadece 2017 yılında Türkiye pazarında yaklaşık 2 milyon Apple akıllı telefon satıldı
Türkiye’deki akıllı telefon kullanımına Statista’da yer alan verilerden ulaşılabiliyor. Bu verilere göre 2017’de Türkiye’de 41.09 milyon akıllı telefon kullanıcısı vardı. StatCounter’da yer alan Ocak - Aralık 2017 dönemi verilerine göre Türkiye’de kullanılan akıllı telefon pazar payının yaklaşık yüzde 18’i Apple ürünlerine aitti.
Türkiye için tek tek, yıl bazında satılan akıllı telefon sayılarını gösteren bir istatistiğe ulaşmak mümkün değil. Fakat Mobil İletişim Araçları ve Bilgi Teknolojileri İş Adamları Derneği (MOBİSAD) 13 Kasım 2017’deki resmi açıklamasında sadece 2017 yılında toplam 11,3 milyon akıllı telefon satılmış olmasını öngörüyordu. Bu nedenle Apple ürünlerin geçtiğimiz yıldaki pazar payı göz önünde bulundurulduğunda (yaklaşık yüzde 18) toplamda 2 milyon iPhone Türkiye pazarında satıldı denebilir. Sadece 2017’de 2 milyon iPhone marka telefonun satılmış olması iddia edilen sayının (4 milyon) çok üzerinde bir miktarda Apple marka akıllı telefonun pazarda dolaşımda olduğunu gösteriyor. Ayrıca Apple’ın Türkiye’deki pazar payı her zaman yüzde 15’in üzerinde olduğu göz önünde bulundurulduğunda dolaşımda olan Apple marka telefon sayısının 4 milyondan çok daha fazla olduğu da söylenebilir.
Akıllı telefonların yüzde kaçı iPhone model telefonlara ait olduğu verisine bir ülkedeki akıllı telefon kullanıcı sayısının tüketici kullanımına oranı ile bulunabiliyor. Fakat aşağıda Almanya için yapılan hesaplamadaki bilgilerin aynısına (akıllı telefonların yüzde kaçlık kesiminin Apple’a ait olduğunu gösteren istatistikler) iddiada adı geçen her ülke için ulaşmak şu an için mümkün değil.
Almanya, Fransa, İtalya ve Yunanistan için iddia edilen sayılar gerçeği yansıtmıyor
Almanya’da yaklaşık 57 milyon akıllı telefon kullanıcısı var. Bu kullanıcı sayısı içerisinde Apple’ın oranı 2018 itibariyle yüzde 16,4. Bu bilgiden hareketle Almanya’da 9 milyondan fazla iPhone kullanıcısı var denebilir. 9 milyon iPhone kullanıcısının 1 milyon iPhone’u birlikte kullanamayacağı düşünüldüğünde iddiada belirtilen sayıların doğru olduğunu söylemek mümkün değil.
Fransa’da ise 2017’de yaklaşık 43.35 milyon akıllı telefon kullanıcısı vardı. GfK araştırma şirketinin verilerine göre Fransa’da 2016’da 20,2 milyon akıllı telefon satıldı. 2016’da Apple’ın akıllı telefonlarda pazar payı ise ortalama yüzde 33’tü. Bu nedenle 2016’da bile Fransa’da yaklaşık 7 Milyon iPhone satıldı denebilir.
Statista’da yer alan verilere göre İtalya’da 2015’de bile akıllı telefon sayısı toplamda 40 milyondu. 2017’de ise 25.23 milyon akıllı telefon satıldı. Apple ürünlerinin 2017 yılında bu sayı içerisindeki pazar payı ise yüzde 25 dolaylarındaydı. Bu nedenle İtalya’da 2017 itibariyle akıllı telefon pazarındaki satılan iPhone sayısı yaklaşık 6,25 milyondu denebilir.
Son olarak Yunanistan’da Newzoo’da yer alan verilere göre 2018 itibariyle akıllı telefon sayısı 7 milyona yaklaşmış durumda. Apple’ın pazar payı ise Statcounter’a göre yüzde 13 dolaylarında. Daha önce belirtildiği gibi bir ülkedeki akıllı telefon sayısının bir markanın pazar payına oranıyla, o markadaki telefonlardan ne kadarının kullanımda olduğu bulunamasa da Yunanistan’da 2018’de 900 binden fazla Apple ürün mevcut denebilir.
Sonuç olarak söz konusu iddiada geçen sayılar gerçeği yansıtmıyor. Adı geçen ülkelerdeki akıllı telefon kullanan nüfus ya da akıllı telefon sayıları Apple şirketinin pazar paylarına oranlandığında elde edilen miktarlar bile iddia edilen sayıların oldukça üzerinde.
