Türkiye, 14 Mayıs 2023’teki Genel Seçimlere giderken, Cumhurbaşkanlığı adaylığı için yarışacak isimler belirleniyor. Cumhur İttifakı’nın adayı AK Parti Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan olurken, Millet İttifakı’nın adayı ise CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu oldu.
Her Cumhurbaşkanlığı seçimleri öncesi gündeme gelen Recep Tayyip Erdoğan’ın üniversite diplomasıyla ilgili iddialar tekrar tartışılmaya başlandı.
Tartışmaların yeniden gündeme gelmesiyle Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın diploma örneği, mezuniyet belgesi ve üniversiteye giriş belgesi gibi belgeleri kamuoyuyla paylaştı.
Öncelikle Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde yarışacak isimlerin Anayasa’nın 101. maddesi gereğince belli kriterleri karşılaması gerekiyor. Cumhurbaşkanı adayının kırk yaşını doldurmuş, yükseköğretim mezunu, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip Türk vatandaşı olması isteniyor. Görev süresi beş yıl olan Cumhurbaşkanı, en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebiliyor.
Cumhurbaşkanlığının resmi sitesinde Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın özgeçmişi yer alıyor. Özgeçmişe göre Erdoğan, üniversiteyi Marmara Üniversitesi İktisadi ve Ticari Bilimler Fakültesi'nde okumuş ve bu okuldan 1981 yılında mezun olmuş.
Diploma tartışmaları nasıl başladı?
Erdoğan'ın diplomasıyla ilgili ilk tartışmalar 2014 Cumhurbaşkanlığı seçimleri öncesi gündeme gelmişti. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın diplomasının aslı kamuoyuyla paylaşılmadı.
2014 cumhurbaşkanlığı adaylık sürecinde İstanbul 15. Noterliği, Erdoğan'ın Yüksek Seçim Kurulu'na sunmak amacıyla üniversite diplomasının fotokopisini, "Dairemizce onaylanması istenilen iş bu fotokopinin ilgilisi tarafından gösterilen ve iade edilen aslına uygun olduğu ve örnek verildiğini onaylarım!" şerhiyle tasdik etti.
Ancak Türkiye Noterler Birliği, Erdoğan'ın diplomasının aslını görmeden "Aslı gibidir" olarak tasdik eden noter kâtibi hakkında soruşturma açmayan İstanbul 15. Noterine disiplin cezası vermişti.
Diğer taraftan diplomayı vekaletname almadan notere götüren kişinin Erdoğan'ın özel kalem müdürünün şoförü olması da tartışmalara neden olmuştu.
Dolayısıyla Erdoğan'ın diplomasının aslına dair net bilgi olmaması yalnızca paylaşılan belgeler üzerinden inceleme yapmamıza olanak tanıyor. Paylaşılan belgeleri ve kamuoyunda şüphelenilen bilgileri tek tek incelemeye geçelim.
Diploma örneği ne söylüyor?
Üniversite diploması örneğinde Erdoğan’ın mezuniyet tarihinin Şubat 1981 olduğu görülüyor. Mezun olduğu okul ise Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi.
Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi’nin tarihçesinde, fakültenin 1959 yılında Akademiler Kanunu ile “İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi” ismini kullandığı görülüyor. Akademide “Maliye-Muhasebe”, “İktisadi İşletmecilik”, “Dış Ticaret ve Turizm” olarak üç bölüm bulunuyormuş; üç yıllık öğrenim süresi de bu dönemde dört yıla çıkarılmış.
1977-1978 eğitim ve öğretim yılında bir değişiklik daha yapılmış. Üniversite bünyesindeki Galatasaray İşletmecilik Yüksekokulu, İşletme Fakültesi’ne; Aksaray Yüksek Ticaret Okulu ve Beyazıt Maliye Muhasebe Yüksek Okulu, Ticari Bilimler Fakültesi’ne dönüştürülmüş.
Tüm bu fakülteler 1982 yılı Temmuz ayında çıkarılan 41 sayılı Kanun’la birleştirilerek “Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi” adıyla Yükseköğretim Kurumu’ndaki yerini almış.
28 Mart 1983 kabul tarihli Yükseköğretim Kurumları Teşkilatı Kanunu’na göre ise, Marmara Üniversitesi’nin kuruluş tarihi 1983. Kanunda, üniversite bünyesinde İstanbul İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi’ne bağlı Ekonomi, İşletme, Siyasal Bilimler ve Ticari Bilimler Fakültelerinin birleştirilmesiyle oluşturulan İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi’nin de olduğu görülüyor.
Fahrettin Altun’un açıkladığı Cumhurbaşkanı Erdoğan’a ait olduğu söylenen üniversite sınavı sonuç belgesi 1974 tarihli. Erdoğan’ın kazandığı fakültenin, İstanbul İktisadi ve Ticari Bilimler Akademisi, bölümün ise Aksaray İktisat ve Ticari İlimler Yüksekokulu olduğu görülüyor.
Yani bu durumda Cumhurbaşkanı Erdoğan, 1974 yılı Eylül ayında üniversiteye başlamış olmalı. Bu tarihte de kazandığı üniversitenin ismi, tarihçedeki bilgilerle uyuşuyor. Mezuniyet tarihinin de Şubat 1981 olduğu düşünüldüğünde okulun yedi sene sürmüş olabileceği görülüyor. Dönemin siyasi koşulları düşünüldüğünde okulun normalden daha uzun sürede bitmesi olası.
Fakat yine de Erdoğan’ın mezun olduğu tarihteki diplomasında Marmara Üniversitesi yerine İstanbul İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi yazması beklenebilir. Çünkü Şubat 1981’de henüz Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler adıyla bir diploma alınamıyordu. Marmara Üniversitesi’nin bu konuyla ilgili açıklaması da bu varsayımı doğruluyor.
Erdoğan’ın basınla paylaşılan diplomasının 1 Kasım 1991’de alındığı bilgisi var. Fakat bugün fakültesinden mezun olan bir öğrencinin mezuniyetinin belli olup dönemin sona ermesiyle birlikte adına bir diploma basılmış oluyor. Bu durum 1980’li yılların karmaşasında da böyle miydi, bu sorunun yanıtını bilemiyoruz. 1981 tarihli diploma aslını Cumhurbaşkanı Erdoğan okuldan hiç almamış olabilir ya da diploma bir biçimde zayi olmuş olabilir. Yeni bir diplomaya bu sebeple ihtiyaç doğmuş olabilir. 1991 yılında belli bir sebepten duyulan ihtiyaçla da kendisine yeni bir diploma basılmış olması mümkün.
Gelelim diplomadaki dekan ve rektör isimlerine. Kamuoyuyla paylaşılan diplomanın 1991’de talep üzerine alındığını unutmamak gerekiyor. Diplomadaki rektör ve dekan isimleri de 1991 yılında görev yapan isimlerle aynı. Prof.Dr. Ömer Faruk Batırel 1982’de dekanlık görevine gelmiş, bu görevden 1992’de ayrılmış. Üniversitenin rektörü Prof. Dr. Orhan Oğuz da, Batırel gibi aynı dönemde görev yapmış.
Ortaya atılan iddialardan biri de diplomanın tasarımsal olarak 1980’li yıllarla uyumlu olmamasıyla ilgiliydi. Ancak kamuoyuyla paylaşılan diploma bu yıllara ait değil. Haliyle değerlendirme ve karşılaştırmaların 1990’lı yıllara ait diplomalarla yapılması gerekiyor.
İnternette anahtar kelimelerle Marmara Üniversitesi diploma tasarımlarına bakıldığında 1989 yılında verilen bir diplomanın Cumhurbaşkanı Erdoğan’ınkiyle aynı olduğu görülüyor.
Diplomalarda dikkat çeken bir ayrıntı da diploma numaraları. Sosyal medyada birçok Marmara Üniversitesi mezunu diplomasını paylaşarak, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın diploma numarasının da şaibe taşıdığını belirtti. Ancak diploma numarası mezuniyetteki sıra numarasına göre yıl veya döneme bakılmaksızın verilen numaralar. Haliyle Erdoğan’ın dönem arkadaşlarıyla yakın diploma numarası taşımaması mümkün, çünkü 1991 yılında basılan yeni diplomayla sırası ilerilere taşınmış olabilir.
Marmara Üniversitesi’nin sisteminden Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın mezuniyet bilgilerine de ulaşılabiliyor. Üniversitenin sorgulama sayfasına göre, Erdoğan İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İşletme bölümü mezunu.
Tüm bu belgelerin yanı sıra, Teyit, konuyla ilgili Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı’na e-posta ileterek, diplomanın aslını talep etti ve ayrıca diplomanın neden 1991 tarihli olduğunu sordu. Ancak henüz yanıt alamadı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yedek subaylık dönemi
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Şubat 1981’deki mezuniyetinin ardından diploması henüz düzenlenmemiş olacak ki, Mart 1981’de geçici mezuniyet belgesi için bir başvuruda bulunmuş.
O dönem doçentlik görevi yapan Sinan Artan’ın imzaladığı 3 Nisan 1981 tarihli belgeyle Erdoğan’a geçici mezuniyet belgesi verilmiş. Belgede okulun ismi de İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi olarak yer almış.
Erdoğan’ın hem okula teslim ettiği dilekçede hem de okuldan aldığı geçici mezuniyet belgesindeki imzalarının aynı olduğu görülüyor. Çift nüsha olarak paylaşılan geçici mezuniyet belgesinin numaraları 440/677 ve 440/678 olarak görülüyor. 677 sayılı belge Cumhurbaşkanı Erdoğan’da yer alırken, 678 sayılı nüsha üniversite bünyesinde bulunuyor.
Ancak Marmara Üniversitesi’nin açıklamasında geçici mezuniyet belgesi 440/687 olarak paylaşıldı. Üniversite daha sonra bu numaranın sehven 678 yerine 687 olarak yazıldığını belirtti. Mezuniyet belgesinde “fotoğrafı yukarıda onaylanmış bulunan” ibaresi yer alıyor, ancak belgede Erdoğan’ın o dönemden bir fotoğrafı yer almamış. Fotoğrafın neden kullanılmadığı ise bilinmiyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, geçici mezuniyet belgesinden hemen sonra, aynı gün askerlik işlemleri için de Ticari Bilimler Fakültesi Dekanlığı’ndan askerlik şubesine verilmek üzere bir belge almış.
Basına ve kamuoyuna zaman zaman düşen haberlerde Erdoğan’ın askerliğini 1982 yılında yedek subay olarak yaptığı bilgisi var. Bu bilgi açık kaynaklarla teyit edilebilir değil. Ancak yedek subay olduğu doğruysa, Erdoğan’ın üniversite mezunu olması şart. Çünkü 1076 sayılı Yedek Subaylar ve Yedek Askeri Memurlar Kanunu’na göre, yedek subayların fakülte, akademi, yüksekokul ve enstitü mezunu olması gerekiyor.
Marmara Üniversitesi diploma defterindeki diğer ayrıntılar
Sosyal medyada paylaşılan ve özellikle doğum tarihi ve yılı gibi bilgilere şüpheyle yaklaşılan bir belge daha var. Marmara Üniversitesi’ne ait diploma defteri belgesinde Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın isminin hemen üstünde yer alan Züleyha Özbayraç Şerifoğlu’nun doğum tarihinin 1936 olduğu iddia edilmiş.
Ancak belgenin net halinde Şerifoğlu’nun doğum tarihinin 1956 olduğu görülüyor.
Diploma defterinde şüpheli olan bir diğer konu ise, defterde yer alan kadınların kendi soyisimleri dışında eşlerinin soyisimlerini de taşıyor olmaları. Kadınların evlenmeden önceki soyisimlerini devam ettirebilmesi Türk Medeni Kanunu’nun 187. maddesi gereğince belirlenmiş.
Ancak öncesinde 1997 yılında Medeni Kanun’un 153. maddesinde bu ifade yer almış. Medeni Kanun, Türk Medeni Kanunu olarak değiştikten sonra, 2001 yılında aynen kabul edilerek yazılmış.
2001 kabul tarihli Türk Medeni Kanunu’nun 187. maddesinde kadının evlendiğinde eşinin soyadını aldığı, ancak evlendirme memuruna veya nüfus idaresine yapacağı başvuruyla önceki soyismini de kullanabileceği belirtilmiş.
Diploma defterindeki bilgilerin hangi tarihte yazıldığına ulaşamıyoruz. Ancak konuyla ilgili, defterde ismi geçen Züleyha Özbayraç Şerifoğlu’na ulaşmayı denedik, henüz yanıt alamadık.
Defterde Cumhurbaşkanı Erdoğan’la ilgili bilgilerde ise, diploma numarası ve kütük numarası gibi detaylara bakmak mümkün. Basınla paylaşılan diplomadaki numarayla, defterdeki diploma numarası aynı. Art arda gelen isimlerin diploma numaralarının da yine art arda olduğu görülebiliyor.
Tüm bu bilgilere bakıldığında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın diplomasının 1981 yılındaki aslının paylaşılmıyor olması iddiaları gündeme getiriyor. Buradaki en büyük ihtiyaç, veri şeffaflığının sağlanması. Çünkü, cumhurbaşkanı adaylarının diploma asıllarının açık ve şeffaf bir biçimde paylaşılması gerekiyor.
