Doğru, ama...
Cumhuriyet Halk Partisi Sözcüsü ve Tekirdağ Milletvekili Faik Öztrak, 9 Ocak 2023 tarihinde partisinin MYK toplantısı sonrası yaptığı açıklamada İstanbul’da 120 metrekare evlerin kirasının 11 bin 280 lira olduğunu, kiraların dört yılda beş kattan fazla arttığını ve zamlı asgari ücretin ev kiralarına bile yetmediğini iddia etti.
İstanbul’daki konut kiralarına dair benzer iddia bir geçtiğimiz yılın aralık ayında Cumhuriyet Halk Partisi Kastamonu Milletvekili Hasan Baltacı tarafından mecliste şu şekilde dile getirilmişti; “Şu anda İstanbul'un yalnızca iki ilçesinde kiralar asgari ücretin altında.”
CHP Sözcüsü Öztrak’ın konut kiralarına dair bu iddiasında verilerin kaynağını belirtmediği görülüyor. Türkiye’de Endeksa, Sahibinden, Zingat gibi emlak siteleri Türkiye’nin il ve ilçelerinden topladığı verilerle emlak endeksleri hazırlıyor ve konut fiyatlarındaki değişimi kamuoyuyla paylaşıyor. Endeksa ve Sahibinden “Aralık 2022” başlığıyla güncel verilerini paylaşmış durumda.
Endeksa’nın yayınladığı endekse göre İstanbul’da kiralık bir konut ortalama 105 metrekare, her bir metrekarenin fiyatı ise ortalama 106 TL. Yani bu endeks hesabına göre ortalama bir dairenin kirası 11 bin 80 TL seviyesinde. Kiraların yıllık artış oranı ise yüzde 155,7.
Sahibinden’in konut endeksine göre de İstanbul’da kiralık konutların metrekaresi ortalama 100 TL ve bu hesaba göre bir konut aşağı yukarı 12 bin 115 TL’ye kiralanıyor.
Öztrak’ın iddiasında geçen İstanbul’daki konut kiralarının dört yıllık değişimine bakıldığında ise Sahibinden’e göre bu oran yüzde 546,7 iken, Endeksa’ya göre ise yüzde 465,5.
İstanbul’da ilçelere göre konut kiraları ne seviyede?
Tekirdağ Milletvekili Öztrak iddiasında 120 metrekarelik konutları baz almış. Her ne kadar emlak endeksleri İstanbul’daki konut kiralarını, konutların metrekare yüzölçümlerine göre paylaşmasa da her iki emlak konut sitesi de ilçelerin metrekare birim fiyatlarını paylaşmış durumda. Buna göre yapılan hesaplama neticesinde İstanbul’da aylık ortalama konut kirası 8 bin 506 TL’lik asgari ücretin altında olan ilçe sayısı sekiz. Bunlar; Esenyurt, Şile, Sultangazi, Sancaktepe, Çatalca, Arnavutköy, Sultanbeyli ve Silivri.
İstanbul’da ortalama en yüksek konut kirasına sahip olan ilçeler ise Sarıyer, Beşiktaş, Beyoğlu, Şişli ve Kadıköy. Bu ilçelerde kiralık konutların ortalama alanları farklılık gösterse de ortalama kira tutarları iki asgari ücretin üzerinde.
İstanbul’da son bir yılda konut kiraları artış oranı en yüksek olan ilçeler Kağıthane ve Esenler
Konut kiralarının en düşük ve en yüksek olduğu ilçelerin yanı sıra endeksin bizlere sunduğu bir diğer önemli veri de ilçelere göre ortalama konut kiralarındaki artış oranı. Her ne kadar TL bazında konut kiralarının en çok artış gösterdiği ilçeler bu listede olmasa da oransal anlamda bazı ilçeler fazlasıyla dikkati çekiyor. Bu ilçelerden ikisi de konut kiralarının son bir yılda yüzde 200’ün üzerinde artış gösterdiği Kağıthane ve Esenler.
Ele aldığımız iddiaları dile getiren siyasinin İstanbul’da kira artışlarına ve asgari ücrete dair doğru yönlendirme yaptığı görülüyor.
İstanbul’daki konutların ortalama kiraları son dört yılda beş katına çıkmış. Bununla beraber İstanbul’da kiralık konutların ortalama yüzölçümü 100 ila 105 metrekare civarındayken Öztrak’ın iddiasında bahsi geçen kiralık konutlar 120 metrekare olarak değerlendirilmiş. Metrekare birim fiyatlarıyla hesap yapıldığında ise İstanbul’un 39 ilçesinden yalnızca sekizinde ortalama konut kiraları asgari ücretin altında.
