Sosyal medyada paylaşılan iddiaya göre Yunanistan Devleti 24 Temmuz’da Ayasofya’nın ibadete açılması nedeniyle ulusal yas ilan etti. Bu nedenle de ülke genelinde bayrakların yarıya indirileceği öne sürülüyor. İddia haber sitelerinde de ‘Yunanistan Ayasofya’nın açıldığı günü yas ilan etti’ başlığıyla yer almış. Haber metinlerinde yas kararının kiliseleri bağladığı yazıyor olsa da, başlıklar ülkede yas ilan edildiğini ifade edecek şekilde atılmış.
Ancak Yunanistan’da ülke genelinde ulusal yas ilan edildiği doğru değil. 24 Temmuz’da Ayasofya’nın ibadete açılması nedeniyle Amerikan Kilisesi Rahipler Meclisi yas ilan etmiş, ancak bu ülkeyi bağlamıyor. Atina Başpiskoposu II. Yeronimos'un yaptığı açıklama ise resmi bir karara dayanmıyor. Bayrakları yarıya indirip indirmemek kiliselere kalmış bir tercih.
Yunanistan’da ulusal yas ilan edilmedi
Çıkan haberler Yunanistan hükümeti tarafından alınmış resmi bir yas kararına dayanmıyor. Atina Başpiskoposu II. Yeronimos, 24 Temmuz’da Ayasofya’nın ibadete açılması nedeniyle yaptığı açıklamada “24 Temmuz’un Ortodoksluk, Hıristiyanlık ve Helenizm için bir yas günü” olduğunu söylemiş. Ancak bu kilise adına yapılmış bir yas ilanı değil, daha ziyade bir temenni. Yeronimos 24 Temmuz’da kiliselerde toplanıp dualar okunup ilahiler söylenmesi için de çağrıda bulunmuş; ancak tüm kiliseler bu çağrıya uymak zorunda değil. Nitekim başpiskoposluğun sitesinde de böyle bir açıklama yer almıyor. Sitede yer alan Ayasofya ile ilgili içerikte ise bir yas ilanından söz edilmiyor.
Yunanistan’da resmi yas ilan edilen kiliseler ise Amerika Yunan Ortodoks Başpiskoposluğu yetkisi altında; resmi karar da Amerika Yunan Ortodoks Başpiskoposluğu yönetiminde yapılan bir toplantı sırasındaalınmış. 16 Temmuz Perşembe günü Amerika Başpiskoposu Elpidophoros ile yapılan video konferans sırasında, kilisenin Ayasofya kararıyla ilgili tutumunun yanı sıra, dayanışmasını ve gücünü göstermesi için 24 Temmuz’un yas günü olması kararlaştırılmış.
Amerikan Kilisesi Rahipler Meclisi tarafından yapılan duyuruda da başpiskoposun yönetimindeki bölgeler yas tutmaya çağrılmış. Duyuruda kiliselerin 24 Temmuz’da yas çanlarını çalmalarını ve kiliselerde bulunan bayrakların yarıya indirilmesi istenmiş. Ortodoks kiliselerinde okunan Akathist ilahisinin de 24 Temmuz’da okunması için çağrıda bulunulmuş.
24 Temmuz sabah saatlerinden itibaren Yunanistan'da bazı Ortodoks kiliselerinde yas çanlarının çalındığı, bayrakların yarıya indirildiği de basına yansıyan haberlerden görülüyor.
Yunanistan’da altı defa ulusal yas ilan edilmiş
Ülkelerdeki resmi olarak alınan ulusal yas kararları genellikle ülke içerisinde ya da başka bir yerde önemli birinin ölümü, doğal afet, facia, kaza, savaş, terör saldırısı gibi durumlarda alınıyor. Ulusal yas ilan edilince de ülke genelinde bayraklar da yarıya indiriliyor. Hatta bazı durumlarda kamu kurumları ve okullar da kapatılabiliyor. Yunanistan devleti bugüne kadar toplam altı kez yas ilan etmiş. Yunanistan’daki ulusal yas kararları genellikle doğal felaketler ya da önemli bir kişinin ölümü üzerine alınmış. En son Temmuz 2018’de dönemin başbakanı Aleksis Çipras tarafından ülke genelinde çıkan yangınlar nedeniyle üç günlük ulusal yas ilan edilmişti.
Yunanistan hükümetinin resmi internet sitesine baktığımızda da 24 Temmuz’da ulusal yas ilan edildiğine dair bir karara rastlamıyoruz. Site içerisinde Yunanca ‘ulusal yas’ kelimesiyle arama yaptığımızda da 2018’deki yas kararına rastlıyoruz.
Yunan anayasasının üçüncü maddesinde, Yunanistan’da hâkim dinin Ortodoksluk olduğu yazıyor. Ancak Yunanistan Ortodoks Kilisesi devletten bağımsız olarak hareket ediyor. Yunanistan Kilisesi, Kutsal Meclis baş rahipleri ve kilise tüzüğünün belirlediği şekilde yönetiliyor. Kilisenin başı da Yunan Başpiskoposu. Anayasada hakim dinin belirtilmesinin nedeni kiliseyi güvence altına almak. Dolayısıyla kilisenin aldığı bir karar Yunanistan devletini bağlamıyor. Diğer yandan 2019 yılında Yunanistan Başbakanı Aleksis Çipras laikliğin anayasallaşması ve Ortodoks kilisesi din görevlilerinin devlet memurluğundan çıkarılması girişimlerinde bulunmuş ancak muvaffak olamamıştı.
Ne olmuştu?
10 Temmuz 2020’de Danıştay, 1934’deki Bakanlar kurulunun aldığı Ayasofya’nın müzeye çevrilmesi kararını bozmuş, Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle de Ayasofya cami olmuştu. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan kararın ardından yaptığı açıklamada 24 Temmuz 2020’de, Cuma namazıyla Ayasofya’nın ibadete açılacağını duyurmuştu. Ayasofya’nın cami olarak ibadete açılma kararı ise Ortodokslar başta olmak üzere Hıristiyan kiliseleri ve mezhep temsilcileri tarafından tepkiyle karşılandı.
Sonuç olarak 24 Temmuz Yunanistan’da devlet tarafından ulusal yas ilan edilmedi. İddia yanlış bilginin en yaygın yedi türünden çarpıtmaya örnek.
