Sosyal medyada yer alan paylaşımda, yeni çıkan bir yasaya göre iki yıl milletvekilliği yapanın emekli sayılacağı iddia edildi. Bir kullanıcı tarafından, 1 Temmuz 2018’de Facebook’ta paylaşılan iddia şimdiye kadar 113 bin defa paylaşıldı.
İddia Mart 2023'te tekrar gündeme geldi.
Fakat milletvekillerinin iki yıllık hizmet sonrası emekli sayılacağı iddiası doğru değil. Milletvekillerinin de emeklilik için yerine getirmesi gereken şartlar var ve dolayısıyla iki yıl görev yapan her milletvekili emekli aylığına hak kazanmıyor. İki yıl görevde kalmak milletvekillerinin milletvekili statüsünden emekli olması için gerekli bir şart, fakat tek başına yeterli değil. Milletvekillerinin yaş ve hizmet gereklerini de yerine getirmeleri gerekiyor.
Milletvekilleri de 4/c’li sayılıyor
Türkiye’de milletvekillerinin emeklilik aylıkları ile ilgili sayılabilecek iki kanun yürürlükte. Bunlar, sosyal sigortalar konusundaki genel kanun olan 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve milletvekillerinin emekliliklerini özel olarak düzenleyen 3671 sayılı Türkiye Büyük Millet Meclisi Üyelerinin Ödenek, Yolluk ve Emekliliklerine Dair Kanun.
Özel kanun niteliğindeki 3671 sayılı Kanunun 2. maddesine göre, seçildikleri tarihte emekli durumda olmayan milletvekillerinin seçildikleri, zaten emekli olanların ise bu yönde talepte bulunmaları halinde talepte bulundukları tarihi izleyen ayın başından itibaren T.C. Emekli Sandığı ile ilişkilendirileceklerini öngörüyor. Fakat 2006 yılında T.C. Emekli Sandığı’nın kaldırılıp Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) devredilmesi sonrası milletvekillerinin ilişkilendirildikleri kurum artık SGK.
Yine 5510 sayılı Kanunun 4. maddesine göre, milletvekilleri, sigortalılık bakımından aynı maddenin 1. fıkrasının c bendine tâbi sayılıyorlar. Başka bir deyişle, kamuoyunda hakim olan dile göre, milletvekilleri, “4/c’li” olarak işlem görüyorlar.
Yaş ve hizmet şartlarına göre emekli oluyorlar
3671 sayılı Kanunun 3. maddesine göre, milletvekillerine bağlanacak emekli aylıkları konusunda 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun hükümleri uygulanıyor. Bu kanun, milletvekili emekliliğinde temel kanun durumunda.
Nasıl ki milletvekili olmayan devlet memurları emeklilik için hizmet ve yaş koşuluna tâbilerse, milletvekilleri de, 4/c’li sayıldıkları için, hizmet ve yaş koşuluna tâbiler. Başka bir deyişle milletvekilleri hem belli bir yaşı doldurmuş olmalı hem de belirli bir gün sayısınca prim ödemesi yapmış olmalılar. Dolayısıyla, kaç yıl görev yapmış olursa olsun, emeklilik şartlarını haiz olmayan bir milletvekiline emeklilik aylığı bağlanmıyor.
İlgili kanunun 43. maddesinin 6. fıkrası, genel hatlarıyla milletvekillerinin emekli aylıklarını düzenliyor. Bu madde şu şekilde:
Görüldüğü gibi kanun, milletvekillerinin emeklilik aylığına hak kazanmasını 26, 28, 44, geçici 2 ve 4. maddelere göre aylık bağlanma şartlarını taşımalarına tâbi tutuyor ve vekillerin en az iki yıl boyunca vekillik yapmış olmalarını şart koşmuş vaziyette. Bu maddeler sırasıyla malullük aylıklarını, ilk defa 5510 sayılı Kanuna göre emekli sayılanların yaşlılık aylığı almaları için yaş hadlerini ve genel şartları, milletvekilleri dışındaki kimi 4/c’lileri, önceki sosyal güvenlik kanunlarına tâbi geçen çalışmalar için bağlanacak aylıkların hesabını ve 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu’na ilişkin geçiş hükümlerini düzenliyor. Emekli sayılacakları dönem bu kanun öncesine dayananların şartlarının hesaplanması için 5434 sayılı Kanun baz alınıyor. Sayılan maddelerin hiçbirinde emeklilik konusunda milletvekillerine has imtiyazların olmadığı görülüyor.
İki yılda emekli olunamayacağına dair haber ve yazılar mevcut
Milletvekillerinin iki yıllık görev sonucu otomatikman emekli olmadığını doğrulayan çeşitli çalışmalar, açıklamalar ve haberler de mevcut. Öncelikle, İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku alanında öğretim görevlisi olan Prof. Dr. Kadir Arıcı’nın bu konuyu tarihsel bağlamında incelediği bir makalesi bulunuyor. Sosyal güvenlik uzmanı Ali Tezel de yine milletvekillerine prim ödemesi konusunda geçmişe doğru borçlanma imtiyazından bahsettiği bir yazısındamilletvekillerinin “memurlar, SSK’lılar veya Bağ-Kur’lular kaç yıl prim ödemek zorunda ise kaç yaşında emekli olacak ise vekiller de aynı şart ve yaşlarda emekli” olduklarını belirtmiş.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik eski Bakanı Mehmet Müezzinoğlu, 16 Mart 2017’de yaptığı açıklamada yaş şartına dikkat çekmiş ve iki yıl vekillik yapıp emekli olan kimsenin olmadığını belirtmiş. Bu minvalde, 24 Haziran 2018 seçimleri öncesi 2 yıllık görev süresini tamamlamasına rağmen yaş haddinden ötürü emekli olamayan vekiller de Hürriyet, Türkiye, Sputnik gibi kaynaklarca haberleştirilmiş.
Yine 7 Haziran 2015 seçimleri öncesinde de benzer bir haber hem yaş haddini, hem de prim gün sayısını tamamlayamayan milletvekilleri konu alınarak Sabah tarafından yapılmış. 7 Haziran sonrasında ise ve 1 Kasım 2015 seçimleri öncesi liste dışı kalıp 2 yılı doldurmadıkları için emekli olamayan milletvekillerinin ek olarak yaş ve prim şartlarını da yerine getirmeleri gerektiği Hürriyet, Habertürk ve Milliyet tarafından belirtilirken, T24’te ise bu bağlamda milletvekillerine tanınan 4 yıllık primin devletçe karşılanması imtiyazına değinilmiş.
Zaten emekli olan vekillere 2 yıllık süre konusunda istisnalar getirilmiş
Burada belirtmek gerekiyor ki milletvekillerinin emekliliği bakımından hizmet ve yaş haddi hükümlerine ek olarak getirilen iki yıllık süre şartının çeşitli istisnaları da bulunmakta.
Bunlardan ilki, 5510 sayılı Kanuna eklenen geçici 38. maddenin 2. fıkrası ile düzenlenmiş durumda. Buna göre;
“Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibariyle Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliği görevi devam edenler ile daha önce yasama organı üyeliği görevi sona ermiş olanlardan veya dışarıdan bakanlığa atanmış olanlardan halen milletvekilliği esas alınarak emekli aylığı ödenenlerin, bu Kanunun 43 üncü maddesine göre aylığa hak kazanabilmesinde, aynı maddenin altıncı fıkrasının birinci cümlesinde belirtilen 2 yıllık süre şartı aranmaz”.
Madde, 17 Ocak 2012 tarihi itibariyle milletvekilliği sıfatına sahip olup SGK mevzuatı çerçevesinde zaten emekli aylığı almaya hak kazanmış olanların, bu kanunun 43. maddesine göre emekli olabilmesi için 2 yıl milletvekilliği yapma şartının aranmayacağını öngörüyor. Bu madde eski milletvekillerini ve dışarıdan bakan olarak atananları da kapsıyor. Dolayısıyla, ilgili tarihte milletvekili olup emeklilik aylığı almaya hak kazanmamış olanlar yine iki yıllık bekleme süresine tâbi olmuşlar.
Bir başka istisna sayesinde de 10 Ocak 2013 tarihi itibarıyla (24. dönem) milletvekili olanlardan; 24. dönem milletvekilliği öncesi SSK ve Bağ-Kur’dan (4/a ve 4/b) emekli olmuş olup 24. dönemde görev alan vekiller 2 yıl milletvekilliği yapmış olma şartı aranmaksızın milletvekilliği statüsü ile emekli olabilmişler. Doğal olarak, devam eden dönemlerdeki milletvekilleri için de en az iki yıl milletvekilliği şartı halen aranıyor.
1 Temmuz 2018 tarihinde “yeni bir yasa” ihtimali yok
Son olarak, iddianın paylaşıldığı 1 Temmuz 2018 tarihinde “yeni bir yasa” kabul edilmiş olması ihtimali de yok. Zira, TBMM Genel Kurulu, 24 Haziran 2018 tarihinde gerçekleşmiş olan seçimler sebebiyle 17 Mayıs 2018’de tatile girmişti. 24 Haziran 2018 seçimleri sonrası oluşan mecliste de vekiller 7 Temmuz 2018’de yemin edip görevlerine başlamışlardı. Dolayısıyla 1 Temmuz 2018 tarihi ve dolaylarında kabul edilen bir yasa olması mümkün değil. İddiadaki “kabul edilmek” ifadesi “yürürlüğe girmek” olarak düşünüldüğünde dahi Resmi Gazete arşivinde yapılacak bir arama da TBMM’nin tatile girdiği 17 Mayıs 2018 sonrası yürürlüğe giren az sayıda yasanın hiçbirinin milletvekili emekliliğiyle alakalı olmadığını gösteriyor.
Benzer iddia genç bir vekil hakkında da ortaya atıldı
İki yıl milletvekilliği yapanların emekli sayılacağı iddiasının ardından geçtiğimiz günlerde başka bir vekil üzerinden benzer iddialar ortaya atıldı. Bir sayfa tarafından 17 Ekim 2018'de Facebook'ta paylaşılan gönderide, AK Parti'den 22 yaşında milletvekili seçilen Rümeysa Kadak'ın iki yıl sonra yani 24 yaşında emekli olacağı belirtildi. Söz konusu iddia ise yaklaşık 6 bin kullanıcı tarafından paylaşıldı.
Ancak, teyit.org'un daha önce açıkladığı üzere bir milletvekilinin sadece seçildiği için iki yıl sonra emekli aylığı alması söz konusu değil. Yani milletvekilleri emekli olabilmek için hem belli bir yaşı doldurmuş olmalı hem de belirli bir gün sayısınca prim ödemesi yapmış olmalılar.
Sonuç olarak, bir milletvekilinin sadece seçildiği için iki yıl sonra emekli aylığı alması gibi bir durum söz konusu değil. Milletvekilleri de emeklilik için yaş ve prim şartlarını yerine getirmek zorundalar.
