Gazlı içecek dolu kovanın içine sert şekerlemeyle birlikte atılan ayıcık şeklindeki jel şekerlerin genişleyerek etrafa saçıldığı video, Twitter ve Instagram gibi çeşitli sosyal medya ağlarında dolaşımda. Birkaç gündür çeşitli hesaplardan paylaşılan videoya ait bir gönderi binin üzerinde beğeni almış.
Ancak iddia doğru değil. Videodaki jel şekerler, bilgisayar efektleri kullanılarak büyütülmüş. Gerçek hayatta bu kadar hızlı ve yüksek miktarda genişleme olası değil.
Orijinal video TikTok’ta paylaşılmış
Videonun kaynağını bulabilmek için öncelikle tersine görsel arama yürütüyoruz. Ancak bu şekilde ne videonun asıl kaynağına, ne de videodaki bireyin kendisine ulaşılabiliyor. Yalnızca videodaki kişinin arkasında görülen heykel aracılığıyla görüntülerin Almanya, Berlin’de Pariser Platz önünde çekildiği bilgisine ulaşıyoruz. Google Maps de bu bilgiyi doğrulamamıza yardımcı oluyor.
Görüntülerin kaynağına ulaşabilmek için başka ipuçlarını incelemeye başlıyor, videoda kullanılan müziği incelemeye alıyoruz. Sesleri kaydederek müziklerin isimlerini saptayan Shazam uygulamasını kullanarak parçanın AiSh isimli sanatçının Satisfya isimli şarkısı olduğu bilgisine ulaşabiliyoruz.
Son dönemlerde benzer konseptteki görüntülerin TikTok isimli video paylaşım uygulaması üzerinde yayınlanması, bu videonun da aynı uygulamadan yayılmış olma ihtimalini artırıyor. Bu ihtimal bizi öncelikle sanatçının TikTok hesabına, daha sonra da bu şarkı ile paylaşılan videoya ulaştırıyor.
Video üzerindeki ses dosyasının bağlantısına tıklandığında, bu sesin kullanıldığı en popüler videolar görüntülenebiliyor. Bu sayede sekizinci sırada söz konusu videonun 44,5 milyon kişi tarafından görüntülenen orijinal haline ulaşıyoruz. Biyografisinde Berlin’de yaşadığını belirten Fremdy isimli kullanıcıya ait profilden paylaşılan video, Google Maps ile ulaştığımız lokasyon bilgisini de doğruluyor. Bu da gerçek profile ulaştığımızın bir kanıtı.
Şekerler video efektleri kullanılarak büyütülmüş
İlk videosunu 18 Haziran 2020 tarihinde paylaşan kullanıcı profilini incelediğimizde, söz konusu iddia videosuna benzer çeşitli videolarla karşılaşıyoruz. Bu videoların birçoğu 100 binin üzerinde görüntülenme sayısına sahip. Videolar dört kişilik olduğu profil fotoğrafında görülen bir ailenin üyelerini içeriyor.
Dev jel şekerlerin gökyüzünden düştüğü başka bir video da, yine paylaşılanlar arasında. Steve Spanger Science’ta bulunan bir deneye göre, jel şekerler suya konulduklarında diğer şekerlerin aksine erimiyor, suyu emerek daha geniş bir hal alıyorlar. Bunun nedeni içlerinde bulunan jelatin. Bu şekerlemeler yapılırken su ve jelatin karıştırılıyor, ardından su karışımdan ayrılıyor ve jelatin katılaşmış oluyor. Daha sonra jel şekerler suya konulduklarında, su molekülleri daha küçük olduğu için bir sünger gibi suyu emerek genişliyorlar. Ancak bu genişleme, iddia videosundaki boyutlara yaklaşmıyor.
FunEXPTime isimli YouTube kanalında yapılan bir deneyde, jel şekerler tıpkı iddia videosunda olduğu gibi gazlı içecek ve sert şekerlemeyle bir ay boyunca saklanıyor. Geçen bir ayın ardından jel şekerlerin büyümesi, yalnızca normal boyutlarının birkaç katı kadar oluyor.
Video sahibinin avuç içine hala sığabildikleri görülüyor.
Yani jel şekerlerin iddia videosundaki gibi saniyeler içinde dev boyutlara ulaşmaları mümkün değil.
Fremdy isimli profilde paylaşılan videolardan birinde, bir başka videolarının yaratılış sürecini kayıt altına alarak, bu çalışmaların bilgisayar teknolojisi ve kamera taktikleriyle gerçekleştirdiği de gösterilmiş.
Benzer videolar çeşitli programlar aracılığıyla modelleme yapılarak kolayca elde edilebiliyor. Gündelik hayattaki objelerin boyutları üzerinde değişiklikler yapmak, gerçek hayatın bir parçası gibi göstermek bilgisayar teknolojilerinin kolaylık sağladığı alanlardan biri. Bu tür görüntüler kamera açıları ve görüntülerin üst üste eklenmesiyle de elde edilebiliyor.
Sonuç olarak iddia videosunda yapılan deney gerçeği yansıtmıyor. Video görsel teknolojiler kullanılarak eğlence amaçlı manipüle edilmiş. Bu nedenle de yanlış bilginin yedi türünden parodi ve manipülasyona bir örnek.
