Sosyal medyada paylaşılan videonun Endonezya’da 29 Ekim 2018 tarihinde meydana gelen uçak kazasından hemen önce uçağın içerisindeki yolcular tarafından çekilen görüntüleri gösterdiği iddia edildi.
Haber7’nin Facebook sayfasında paylaşılan video şimdiye kadar 48 bin görüntülenme sayısına ulaştı. Aynı video Twitter’da ve Sabah gibi birçok haber sitesinde de paylaşıldı.
Ancak videonun, Endonezya’nın başkenti Cakarta’dan havalanan Lion Havayolları’na ait JT610 sefer sayılı yolcu uçağının düşmesinden önce, içerisindeki yolcular tarafından çekilen görüntüleri gösterdiği iddiası doğru değil. Video, 11 Aralık 2017’de Cakarta’dan Padang’a giden ve yine Lion Havayolları’na ait JT353 sefer sayılı başka bir yolcu uçağında yaşanan türbülans sırasında David Ditama isimli yolcu tarafından çekildi. İddia konusu video, yolcunun Twitter hesabında 13 Aralık 2017’de paylaşıldı.
Video JT610 sefer sayılı yolcu uçağından değil
İddia konusu video ilk olarak ALGUMARA isimli Twitter kullanıcısı tarafından 13 Aralık 2017’de paylaşıldı. Video, 11 Aralık 2017’de Cakarta’dan Padang’a seyahat etmekte olan yine Lion Havayolları’na ait JT353 sefer sayılı yolcu uçağında yaşanan türbülans sırasında çekildi.
“Şükürler olsun! JT353 PDG-CGK, 1 saat 30 dakika süren bir fırtınadan kurtuldu. Ölüm bu kadar yaklaşmışken…”
Endonezya’da yayın yapan gazete KOMPAS muhabiri Retia Kartika Dewi’nin 29 Ekim 2018’deki haberine göre iddia konusu video, kazanın ardından @merapi_singgalangisimli Instagram hesabından tekrar yayılmış.
AFP’nin 1 Kasım 2018 tarihli ilgili analizinde söz konusu paylaşımı yapan Instagram kullanıcısı ile iletişime geçildiği bilgisi yer alıyor. Hesabın sahibi David Ditama, aynı zamanda 13 Aralık 2017’de Twitter’dan aynı videoyu yayınlayan hesabın da sahibi. Ditama söz konusu videoyu yaşanan bu olayın ardından duygularını belirtmek için aynı videoyu kaza günü Instagram hesabından tekrar paylaştığını belirtti.
Ardından KOMPAS, Endonezya Bilgi ve İletişim Bakanlığı Halkla İlişkiler Bürosu Amiri Ferdinandus Setu’dan söz konusu videonun eski tarihli bir paylaşımdan olduğu bilgisine ulaştığını açıkladı.
Aynı gün Endonezya Ulusal Afet Yönetimi Ajansı Başkanı Sutopo Purwo Nugroho da Twitter hesabından yaptığı bir açıklama ile söz konusu videonun uydurma olduğunu ve JT610 yerine JT353 sefer sayılı yolcu uçağına ait olduğunu söyledi.. Ayrıca Nugroho, JT353 sefer sayılı yolcu uçağında yer alan yolcuların hayatta kaldıklarını da ekledi..
“Video, Lion Havayolları JT610 sefer sayılı uçaktan değil. Video Cakarta’dan Padang’a gitmekte olan JT353 sefer sayılı eski tarihli uçakta yaşanan türbülans sırasında çekildi. Yolcuların hepsi kurtuldu. JT610’daki yolcuların durumunu uçağın içerisinden gösteren bir video bulunmuyor. Lütfen bu uydurma haberlerin bir parçası olmayın!”
Lion Havayolları kablosuz internet hizmeti vermiyor
İddia konusu videoda yolcuların oksijen maskelerini taktıkları görülüyor. Ayrıca videoda yolcuların panik içerisinde oldukları da fark ediliyor. Fakat Lion Havayolları, yolcuların uçakta internete bağlanabilecekleri kablosuz ağ bağlantısı (Wi-fi) hizmeti vermiyor. Bu ihtimal ortadan kalkınca herhangi bir yolcunun uçuş sırasında cep telefonundaki hücresel veriyi kullanarak internete bağlanabilmesi de uluslararası uçuş kuralları çerçevesinde yasak. Uçak modunda kullanılan cep telefonlarından internete bağlanılamıyor. Uçakta kablosuz internet bağlantısı hizmeti bulunmuyorsa herhangi bir yolcunun uçuş esnasında cep telefonundan video çekip bunu internette paylaşması ihtimali bulunsa da riskli. Yukarıda aktarıldığı gibi video kazadan hemen sonra Instagram üzerinden yayılmıştı. Bu bilgiler ışığında kazadan hemen önce uçakta bulunan bir kişinin çektiği videoyu hemen internette paylaşabilmesinin oldukça zor olduğu söylenebilir.
Associated Press’in 31 Ekim 2018’de YouTube’ta paylaştığı bir videoda ise JT610 sefer sayılı uçağa binmeden önce video kaydı yapmış bir kişinin paylaşımları görülebiliyor.
İddia konusu video başka ülkelerde de paylaşılmıştı. Bunun üzerine başta France24 The Observers olmak üzere birçok doğrulama sitesinin aynı videoyu incelediklerianalizlere ulaşmak mümkün. Endonezyalı haber sitesi JawaPos’un ilgili yazısından da söz konusu olay hakkında bilgilere ulaşılabiliyor.
Ne olmuştu?
29 Ekim 2018 sabahı Endonezya’nın başkenti Cakarta’dan Pangkal Pinang’a hareket etmek üzere havalanan Lion Havayolları’na ait Boeing-737 MAX 8 tipi JT610 sefer sayılı yolcu uçağı kalkışından 13 dakika sonra denize düşmüştü. 189 kişilik yolcu ve mürettebattan kurtulan olmayan uçağın kara kutusuna 3 gün sonra ulaşılmıştı. Havayollarından edinilen bilgiye göre aynı yolcu uçağında kazadan bir gün önce de bazı teknik aksaklıkların yaşandığı pilotlar tarafından iletilmişti.
