Sosyal medyada bazı kullanıcılar tarafından Ukrayna’daki çatışmalarda hayatını kaybedenlerin cenazelerini gösterdiği iddiasıyla bir video paylaşıldı. Videoda yerde üzeri siyah poşetle örtülü cenazeler görülüyor ve spiker konuşurken birinin hareket ettiği fark ediliyor. Böylelikle, Ukrayna’da devam eden çatışma ve yaşanan kayıpların “komplo” olduğu ima edilmiş.
Benzer iddialar, Suriye’deki çatışmalar ve pandemi sırasında da gündeme gelmişti.
Videonun pandeminin sahte olduğunu gösterdiği iddiası
Video Ukrayna’dan değil
Tersine görsel arama ile videoyu incelediğimizde, görüntülerin Rusya Ukrayna çatışması başlamadan önce 4 Şubat 2022 tarihinde kaydedildiğini görüyoruz. Orijinal video Avusturya Viyana’da ‘Fridays for Future’ adlı grubun düzenlediği bir iklim eylemini gösteriyor. Fridays for Future grubu, düzenlenen eylemi Facebook ve Twitter hesaplarından da paylaşmış.
O24 adlı haber kanalının 4 Şubat’ta paylaştığı videoya, YouTube kanallarından da ulaşabiliriz. Eylem başka haber sitelerinde de yer almış.
Eylemciler Avusturya'nın karbon salımlarının, böyle devam ederse ölümcül sonuçlara sebep olacağını söylüyor. İklim krizine dikkat çekmek amacıyla eylemciler Viyana'daki federal idare binası önünde, “49 iklim ceset torbası” sergiledi. 49 sayısı, ise sera gazı emisyonunun, 2100 senesine kadar en az 49 ölüme sebep olacağını hesaplayan bir çalışmaya dayanıyor.
Google Maps ile eylemin önünde yapıldığı Viyana’daki federal idare binasına ait ayrıntılı görüntü ve videolara ulaşabiliyoruz. Eylemin yapıldığı yere ait görüntü ile binanın çevresine ait Google maps görüntüleri eşleşiyor.
Videoya internet ortamında eklemelerde bulunulmuş
Sosyal medyada kullanıcıların paylaştığı görüntülerde videonun altına Rusya saldırıları sonucu ne kadar Ukrayna vatandaşının öldüğü ve yaralandığı ile alakalı bir yazı eklenmiş. Arka plandaki ses de orijinal videoda konuşan muhabirin sesi değil. Konuşan kişi takip edildiğinde de ses ve görüntünün uyumsuz olduğu görülüyor. Ayrıca orijinal videoda spiker İngilizce değil Almanca konuşuyor.
Orijinal haber videosundaki görüntüde "Viyana: İklim politikasına karşı gösteri" yazıyor:
Aynı video daha önce sahte Covid-19 kurbanlarını gösterdiği iddiasıyla paylaşılmış; diğer bazı doğrulama kuruluşları tarafından incelenmişti.
Çatışmanın başından bu yana asker ve sivil kayıplarıyla ilgili iki taraftan gelen açıklamalar arasında büyük farklar var. Ancak Birleşmiş Milletler ülkede şu ana kadar en az 360 sivilin yaşamını yitirdiğini açıkladı. Gerçek kaybın bundan çok daha yüksek olabileceği söyleniyor.
İddia videosu AFP, The Print, The Quint ve PolitiFact tarafından da incelenmiş.
