Yanlış bilgi yaymanın en önemli yollarından biri sosyal medyada sahte hesap oluşturmak. Tanınmış kişiler adına açılmış sahte hesaplar, sosyal medya kullanıcılarını hatta medya kuruluşlarını yanıltabiliyor. Kamuoyu tarafından tanınan kişilerin paylaşımı da haber değeri taşıyor. Dolayısıyla bu hesapların doğruluğu teyit edilmeden yaygınlaştırılabiliyor. Sosyal medya kullanıcıları için de bir sahte hesabı ayırt etmek zor olabiliyor.
Twitter’da 2021 Nobel Edebiyat Ödülü'nü alan Zanzibarlı yazar Abdulrazak Gurnah adına açılan @GurnahAuthor Twitter hesabı da yazarın kendi hesabı sanıldı. Birçok uluslararası medya kurumu bu hesabı etiketleyerek yazar hakkında paylaşım yaptı.
Twitter hesabı Tommaso Debenedetti tarafından açılmış
Abdulrazak Gurnah adına açılan @GurnahAuthor adlı Twitter hesabı şu an aktif değil. Hesap kapatılmış. Ancak hesabın kapatılmadan önceki haline Google önbelleğinden ulaşabiliyoruz. Twitter hesabı Ağustos 2021’de açılmış. Twitter hesabında Nobel ödülüne dair birçok paylaşım yapıldığı da görülüyor.
Twitter’da yaptığımız aramada Gurnah’a ait doğrulanmış bir hesaba rastlanmıyor. Ekim 2021’de 25 takipçili benzer adla açılan @GurnahAuthorr hesabının da, hem takipçi sayısı hem de paylaşımlarından sahte olduğu anlaşılıyor.
Kanadalı Gazeteci Craig Silverman da Twitter hesabının sahte olduğunu, İtalyan öğretmen Tommasso Debenedetti tarafından açıldığını belirtti. Çünkü Debenedetti hesabı kapatmadan önce “Bu sahte hesap İtalyan gazeteci Tommasso Debenedetti tarafından açıldı” paylaşımı yapmış.
Sahte hesabı açan Debenedetti bilindik biri. Daha önce de sahte hesaplar yoluyla insanları defalarca yanılttı. Peki kim bu Debenedetti ve ne amaçlıyor?
Sosyal medyanın güvenilir olmadığını kanıtlamaya çalışan öğretmen
Uluslararası çapta sahte Twitter hesapları ile herkesi yanıltan İtalyan Debenedetti’nin asıl mesleği öğretmenlik. Debenedetti, 2011 yılından beri yani 10 yıldır Twitter’da tanınmış kişiler adına sahte hesap açıyor. Bu sahte hesaplar üzerinden de sosyal medya kullanıcılarını, haber kuruluşlarını, hatta siyasileri yanıltmayı başarıyor.
Debenedetti, daha önce Papa 16. Benedictus, Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad, Kübalı lider Fidel Castro ve yönetmen Pedro Almodovar, Edward Snowden gibi isimlerin öldüğü yönünde asılsız haberlerin paylaşılmasına neden olmuştu. 2020 yılında da Bosna Hersek Dışişleri Bakanı Bisera Turkovic adına açtığı sahte Twitter hesabı ile “Bosna kasabı” lakabıyla bilinen Ratko Mladic’in öldüğü haberini yaymış, birçok medya kuruluşunu yanıltmıştı.
2012 yılında Beşar Esad’ın ölümü ile ilgili yaydığı yanlış bilgi ise en çok ses getiren oldu. Debenedetti, Rusya İçişleri Bakanı Vladimir Kolokoltsev adına açtığı sahte Twitter hesabından Suriye Devlet Başkanı Esad ve eşinin öldürüldüğü iddiasını yaymıştı. Kısa sürede tüm dünyada hızla yayılan bu yanlış bilgi, küresel petrol fiyatlarını dahi olumsuz etkilemişti.
Durumun ciddiyeti üzerine Rusya, paylaşımın doğru olmadığını, hesabın sahte olduğunu belirten resmi açıklama yapmak zorunda kalmıştı. Hesabın sahte olduğu anlaşılınca Debenedetti, klasik “Bu sahte hesap İtalyan gazeteci Tommasso Debenedetti tarafından açıldı” paylaşımını yaptı.
Debenedetti, neden bu yola başvurduğu sorusuna sosyal medyadaki bilgi kirliliğine işaret ederek yanıt veriyor. Guardian’a verdiği röportajda sahte hesaplar yoluyla kamuoyunu kandırmasının nedenini, sosyal medyanın haber kaynağı olarak güvenilir olmadığını göstermek olarak açıklamıştı. Debenedetti, sosyal medyanın dünyadaki doğrulanamayan en önemli haber kaynağı olduğunu, medyanın da hız nedeniyle buradaki paylaşılanlara inandığını belirtiyor.
Sahte haber yaymaya devam eden Debenedetti kendini “normal bir insan” diye tanımlıyor. Zaten insanları kandırmak için kullandığı yöntem de son derece basit: Bir hesap oluşturup, yanlış bilgi içeren paylaşımlar yapmak. Bu hesapların sahte olup olmadığını kontrol etmemek kullanıcıları ve gazeteciler hataya düşebiliyor.
Dolayısıyla Debenedetti’nin yapmaya çalıştığı şey sosyal medyadaki bilgileri tüketme alışkanlıklarımıza dair de bir şeyler söylüyor.
İlginizi çekebilir: Araştırma: Twitter’da sahte hesapları ayırt etme yöntemleri
Sahte röportajlar da yazmıştı
Debenedetti, sosyal medyayı sahte haberler yaymak için araç olarak kullanmadan önce, gazeteler yoluyla yayınladığı sahte röportajlarla insanları yanıltıyordu.
2000’lerde İtalya’da gazetecilik yaptığı sıralarda 60’dan fazla sahte röportaj yazıp yerel gazetelerde yayınlatmış. Tommasso’nun sahte röportajlar yaptığı ise 2010 yılında ortaya çıkmıştı. The New Yorker, 2010 yılında yayınladığı makalesinde Debenedetti’nin ünlü figürlerle yaptığı röportajların tamamının sahte olduğunu belirtiyor. John Grisham, Desmond Tutu, Kardinal Ratzinger, Mikhail Gorbaçov, Philip Roth, Jose Saramago, Dalai Lama gibi isimlerle kurgusal röportajlar yapmış.
Yani Debenedetti 10 yıl boyunca editörleri ve gazete okuyucularını sahte röportajlarla kandırmış. Bunu da İtalyan medyasının ne kadar zayıf olduğunu görmek amacıyla yaptığını söylüyor.
Debenedetti ifşa olduktan sonra röportajında “İtalya’nın yalan şampiyonu olmak” istediğini belirtmiş. İtalyan öğretmen bu arzusunu şimdilerde internet üzerinden gerçekleştirmeye devam ediyor denebilir. Sahte hesapları ayırt etme kabiliyetine sahip olmadığımız sürece Debenedetti internet kullanıcılarını ve medya kuruluşlarını yanıltmayı sürdürecek.
