Sağlık Bakanı Fahrettin Koca 21 Haziran’da Twitter’da bir paylaşım yaparak Our World in Data sitesi üzerinden edinilen bilgilerle, “aşılama hızında en yüksek performansı gösteren ülkenin” Türkiye olduğunu öne sürdü.
Burada dikkat etmemiz gereken birden fazla nokta var. İlki grafiği doğru okuyabilmek. Grafik, yapılan aşıların yedi günlük ortalamasını alıyor ve her 100 kişiden yaklaşık kaçının aşılandığını gösteriyor.
Tabloya varsayılan haliyle baktığımızda, listede Türkiye bulunmuyor ve yalnızca dokuz ülkeyle dünyanın toplamının aşılama verilerine yer veriliyor.
Bu tabloya Türkiye’yi eklediğimizde ise listenin ilk sırasında yer aldığı ve Koca’nın da belirttiği gibi Çin ve Almanya’yı geride bıraktığı doğru. Ne var ki listede tüm ülkelerin yer almadığını tekrarlamak gerek.
Raşit Tükel’in paylaşımında belirtildiği üzere listeye Küba’yı eklediğimiz zaman aşılama oranı Türkiye’nin de yukarısına çıkarak ilk sıraya Küba oturuyor.
Ayrıca grafik görünümünden tablo görünümüne geçtiğimizde bu iki ülkenin de üstünde başka ülkeler olduğunu görüyoruz.
Sağlık Bakanlığı bu grafiği paylaşırken listede halihazırda en yüksek aşılama oranına sahip ülkelerin bulunduğunu varsayarak yalnızca Türkiye’yi eklemiş ve tablo görünümüne bakmamış olabilir.
Peki bu doğru bir kıyas mı? Türkiye’nin üstünde yer alan dört ülkeye göz atalım. İlk sırada yer alan Cook Adaları’nın nüfusu 17 bin 580, İzlanda’nınki 343 bin 426, Andorra’nınki 77 bin 386. Tamamının nüfusu 500 binin altında olan bu ülkelerde halkın aşıya erişmesi ve aşılama oranının yüksekliği, ülkenin gelişmişlik seviyesi de göz önünde bulundurulduğunda epey doğal.
Öte yandan 11 milyon nüfuslu Küba, en azından popülasyon bazında karşılaştırma yapmanın mümkün olduğu bir ülke. Ülke ABDALA isimli kendi geliştirdiği aşısını kullanıyor. Yani Küba, özel şirketlerin ürettiği aşıları kullanan ve tedarik sorunu yaşayan diğer ülkelerin aksine bu sorunu yaşamamış olabilir.
Ayrıca Our World in Data sitesindeki bu verinin aşılanan kişileri değil, dozları gösterdiğini de unutmamak gerek. Küba’nın ABDALA aşısı Sinovac, BioNTech, Moderna ve AstraZeneca gibi aşıların aksine üç doz uygulanıyor.
Bir başka nokta da, özellikle de halk sağlığını ilgilendiren konularda çok önemli olan şeffaflık. Tüm dünyada aşılamayı takip ve dokümente eden, merkezi ve şeffaf bir otorite bulunmuyor. Our World in Data’nın verileri topladığı kaynaklar, sayfanın sonunda da görüldüğü üzere, ya ülkelerin sağlık bakanlıkları ya da Dünya Sağlık Örgütü. Ki DSÖ de verileri sağlık bakanlıklarından topluyor. Ülkelerin verilerde dürüst davranıp davranmadığını tespit etmek mümkün değil.
