Sosyal medyada yaygın bir paylaşımda, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın grup toplantısında “sürtük” kelimesini sarf etmesinin peşine, Türk Dil Kurumu’nun kelimenin sözlük tanımında daha önce var olan “fahişe” ifadesini çıkardığı iddia edildi.
Paylaşımda kanıt olarak iki ayrı görsel kullanılmış. Kanıt olarak “fahişe” kelimesinin tanımlardan birinde olup diğerinde olmaması gösteriliyor.
TDK’nın böyle bir politika değişikliğine gidip gitmediğini anlamak için aynı kelimenin farklı zamanlardaki tanımlarının değişmiş olması gerekirdi. Ancak yukarıda biri “sürtük” diğeri de “hayat kadını” olan iki ayrı kelime kıyaslanmış.
Kurumun internet sitesinde arama komutları URL’e yansımıyor. Bu da arama komutuyla oluşan bağlantının arşivini izlememizi olanaksızlaştırıyor. Sitede içeriklerde yapılan güncellemeler geriye dönük paylaşılmadığından, böyle bir izleme yapmak da olası değil.
Ancak bugün itibariyle siteye girildiğinde, her iki tabirin tanımlarında eş anlamlı farklı sözcüklerin seçildiği görülüyor.
“Sürtük” kelimesinin tanımında “hayat kadını” yer alıyor. “Hayat kadını” kelimesinin karşılığında “sürtük”.
Erdoğan “sürtük” ifadesini kullandıktan hemen sonra sosyal medya kullanıcıları kelimenin TDK’nın internet sitesinde ve basılı sözlükte yer alan tanımın ekran görüntüsünü paylaştı. Hem basılı hem de internetteki TDK sözlüğünde, tanımda “fahişe” yok.
TDK’nın son bir hafta içinde böyle bir değişiklik yaptığını gösteren bir kanıt da bulunmuyor.
Peki sözcüğün tanımı yakın tarihte nasıl bir evrim geçirmiş?
TDK sözlüğünün 1983 tarihli baskısında "sürtük" kelimesinin tanımları arasında "orospu" kelimesi de varmış. (sf. 1100)
Sözlüğün 2010 tarihli baskısında ise bu tabirin terk edildiğini, yerine daha formel bir ifade olan "hayat kadını"nın konduğunu görüyoruz.
Yani bu değişiklik yeni değil, en az 12 senelik.
Teyit'in iletişime geçtiği Türk Dil Kurumu Başkanı Prof. Dr. Gürer Gülsevin da iddianın gerçeği yansıtmadığını, kurumun internet sitesindeki Türkçe Sözlük'ün veri tabanının 2011 tarihli baskıyla aynı olduğunu söyledi. Kurumun verdiği bilgiye göre, internet sitesindeki sözlük, ancak Türkçe Sözlük'ün yeni bir baskısı yapılırsa değişebilir.
TDK'ya yönelik eleştiriler yeni değil
Dil Derneği’nin sözlüğünde iki kelime şöyle tanımlanıyor:
Yani “sürtük” kelimesi için “hayat kadını” tanımı diğer sözlüklerde de kullanılıyor.
Türk Dil Kurumu sık sık dil politikasını siyasi saiklere göre belirlemek ile toplumsal cinsiyet tabirlerini sözlükte tutmakta ısrar etmekle eleştiriliyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 1 Haziran 2022’de AKP Meclis Grup Toplantısında Gezi protestolarına katılanları kast ederek "Düşünün Dolmabahçe Bezm-i alem Valide Sultan Camii'nin içinde bu eşkıyalar, bu teröristler bira şişeleriyle, bira kutularıyla adeta caminin içini pislemişti. Bunlar böyle. Bunlar çürük, bunlar sürtük" demişti.
