2019’un ilk aylarında Sakarya’da bulunan Milli Savunma Bakanlığı’na (MSB) ait tank ve palet fabrikasının özelleştirilmesi, Türk-Harb-İş Sendikası tarafından protesto edilmişti. Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu da bu tarihten sonra yaptığı açıklamalarda fabrikanın özelleştirilmesinin sakıncalarını dile getirmişti. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ise Ocak 2019’da yaptığı bir konuşmada fabrikanın yüzde 50’sinin Katarlılara ait olan bir firmaya devredileceğini belirtmişti. Erdoğan ve Kılıçdaroğlu’nun açıklamalarından sonra da Sakarya’daki fabrika pek çok kez ülke gündeminde yer aldı.
Son olarak CHP Genel Başkan Yardımcısı ve Ankara milletvekili Yıldırım Kaya Twitter’da 14 Eylül 2019’da yaptığı bir paylaşımda “tank palet fabrikasının 50 milyon dolar bulunamadığı için Katarlılara satılmasına rağmen Cumhurbaşkanlığı’na 80 milyon liraya zırhlı araçlar alındığını” iddia etti.
Aynı iddia pek çok sosyal medya kullanıcısı tarafından paylaşıldı. Facebook’taki bir kullanıcının 15 Eylül’de paylaştığı iddia şimdiye kadar yaklaşık 5 bin 200 paylaşım ve 6 bin 300 beğeni aldı.
Sakarya’daki tank palet fabrikası Eylül 2019 itibariyle Katarlılara satılmış değil. Aralık 2018’de Resmi Gazete’de yayımlanan bir kararname ile fabrika özelleştirme kapsamına alındı. Bu özelleştirme fabrikanın satımını değil işletmesinin devrini kapsıyordu. Daha sonra fabrikanın işletmesi MSB’ye ait ASFAT A.Ş’ye devredildi.
Devrin işleyişine dair ilgili kurumlardan net bir açıklama şu ana kadar yapılmış değil. Kılıçdaroğlu bu süreçte ASFAT’a devrin ayrıntılarının 1105 sayılı bir Cumhurbaşkanlığı kararında yer aldığını iddia etti ama karara Resmi Gazete’den ulaşılamıyor. Cumhuriyet'te 22 Eylül 2019'da yayımlanan bir haberde ise 1105 sayılı kararın metni yayımlandı. Haberde yer alan metinde ASFAT AŞ’ye devredilen fabrikanın üçüncü kişilere kiralanmasına yönelik ayrıntılar yer alıyor. Fakat aynı karara Teyit şu ana kadar ulaşamadı. Bu sebeple "tank palet fabrikasına 50 milyon dolar bulunamadığı için fabrikanın Katarlı şirkete devredildiği" iddiasının ayrıntıları halen belirsizliğini koruyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan ise 21 Eylül 2019'da gazetecilerin sorularını yanıtlarken fabrikanın 25 yıllığına 50 milyon dolarlık yatırım amaçlı kiralandığını belirtti.
Bazı medya platformlarında ASFAT’a devredilen fabrikanın Katar ortaklığı bulunan BMC isimli bir şirket tarafından kiralanacağı iddiaları yer alıyor. Eylül 2019’da Sözcü’den Erdoğan Süzer, fabrika çalışanlarının SGK kayıtlarının ASFAT’a devredildiğini açıkladı. Teyit, söz konusu iddialarla ilgili ASFAT’tan bilgi alamadı. Türk Harb-İş, Teyit ile paylaştığı bilgide SGK kayıtlarının ASFAT'a geçtiğini doğruladı.
Cumhurbaşkanlığı’na alınan 80 milyon lira değerindeki zırhlı araçlar iddiası ise Avrupa Postası isimli bir gazetenin haberine dayanıyor. Haberde 4 adet Mercedes marka aracın tırlara yüklenip Türkiye’ye doğru yola çıktığı iddia edildi. Avrupa Postası ile yapılan görüşmede haberin doğruluğuna ilişkin kaynaklar Teyit ile paylaşılmadı.
2016 model Mercedes Maybach S600 zırhlı araçların fiyatı yaklaşık 1,4 milyon euroydu. Mercedes’e yönelttiğimiz 2019 model zırhlı araçlara ve zırhın aracın fiyatına ek nasıl bir maliyeti olduğuna ilişkin sorularımız ise şu ana kadar cevaplanmadı. Yani dokuz defa zırhlandığı iddia edilen araçların zırh maliyetlerinin bilgisine de ulaşılamıyor. Bu sebeple araçlar hakkında net bir bilgiye internet üzerindeki açık kaynaklardan ulaşılamıyor denebilir. Merkezi Stuttgart'ta bulunan Mercedes-Benz ise Teyit'in sorularına yanıt vermedi. Cumhurbaşkanlığı’nın araçları arasında ise Ocak 2018’den önce alınmış çok sayıda Mercedes Maybach S600 model araç bulunuyor.
Tank palet fabrikası şu an için Katarlılara satılmadı
19 Aralık 2018’de yürürlüğe giren bir Cumhurbaşkanlığı kararı ile Sakarya’daki MSB’ye ait tank palet fabrikasının bir sene içerisinde özelleştirilmesi öngörüldü. Özelleştirme yöntemi, kararda işletme hakkının devredilmesi olarak nitelendiriliyordu. Bu, “mülkiyet hakkı saklı kalmak kaydıyla” bedel karşılığında belli süre ve şartlarla işletme hakkının verilmesi anlamına geliyor. Yani bu şartlarla özelleştirilen devlet birimleri satılmıyor.
Cumhuriyet’te Ocak 2019’daki bir haberde fabrikanın bazı kısımlarının BMC isimli bir şirkete tahsis edildiği iddiası yer aldı. Karara göre fabrikanın özelleştirilmesinin Aralık 2019’un sonuna kadar tamamlanması planlanıyordu. Kılıçdaroğlu bir konuşmasında fabrikayı ziyaret eden Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar’ın özelleştirmenin amacını “fabrikayı daha iyi işletmek” olarak açıklaması üzerine “50 milyon dolar için satıyorlar” şeklinde bir ifade kullanmıştı. Fakat bu iddia da şu an için teyitlenebilir nitelikle değil. Çünkü MSB hala devir işleminin asıl sebebini kamuoyu ile paylaşmış değil.
Fabrikanın işletmesinin ASFAT’ta olduğu belirtiliyor
Ağustos 2019’da medyada yer alan haberlerde fabrikanın özelleştirilmesinden vazgeçildiği, bunun yerine sermayesi tamamen kamuya ait olan MSB iştirakı ASFAT A.Ş.’ye işletme devrinin gerçekleştirildiği bilgisi yer aldı. Türk Harb-İş Sakarya Şube Başkanı da yaptığı açıklamada fabrikanın ASFAT'a devredilmekle birlikte işletmesinin BMC'ye verileceğini, BMC’nin tankları üretip ASFAT’a satacağını ama uygulamanın nasıl olacağının da hala “belirsiz” olduğunu açıkladı.
Kılıçdaroğlu, özelleştirme ayrıntılarının 1105 sayılı bir Cumhurbaşkanlığı Kararı’nda bulunduğunu ama bu kararnamenin Resmi Gazete’de yayımlanmadığını iddia etti. Resmi Gazete arşivlerine resmigazete.gov.tr adresinden ulaşılabiliyor. Arşivde yapılan bir taramada 10 Mayıs 2019’da en son yayımlanan 1052 sayılı karardan sonra 15 Mayıs 2019’da 1106 sayılı kararın yayımlandığı ve arada 54 adet kararın yayımlanmadığı anlaşılıyor.
Çünkü 10 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi gereğiher karar Resmi Gazete’de yayımlanmak zorunda değil. Sadece incelenip uygun görülenler yayımlanıyor. İnceleme sırasında nelerin uygun görülüp görülmeyeceğine dair kıstaslar ise belirsiz. Bu bilgi doğrultusunda Kılıçdaroğlu’nun kamuoyu ile açıklanmasını istediği kararın içeriğine ulaşılamadığı söylenebilir. Özelleştirmeler de Cumhurbaşkanlığı kararları doğrultusunda alınıyor. Cumhurbaşkanlığı, uygun görmediği özelleştirme kararlarını Resmi Gazete’de yayımlamayıp kamuoyunun bilgisine sunmayabilir.
Cumhuriyet Gazetesi 1105 sayılı kararı yayımladı
Cumhuriyet'in 22 Eylül 2019'daki manşetinde iddia konusu fabrikanın devrini içeren ve Resmi Gazete'de yayımlanmayan 1105 sayılı karar yer aldı. Mahmut Lıcalı imzalı haberde kararın tam metnine yer verildi. Habere göre kararın birinci maddesi ASFAT'a devredilen fabrikanın üçüncü kişilere kiralanmasını içeriyor. Yedinci maddede ise kiralama işleminin 50 milyon dolarlık yatırım vaadi ile olması gerektiği belirtilmiş.
Cumhuriyet'in haberinde karar metninin Türk Harb-İş Sendikası'ndan alındığı bilgisi yer alıyor. Teyit, karara ulaşmak için Harb-İş Sendikasına da ulaştı. Sendikadan görüştüğümüz yetkili kararın somut olarak ellerinde bulunmadığını, sendikada görevli fabrikalar genel müdür yardımcısının yetkililerle yaptığı görüşmeler sırasında elde edilip basın ile paylaşıldığını açıkladı. Sendikanın aktardığına göre hem işçiler hem de yetkililer söz konusu devrin ayrıntılarının bilgisine sahipler. Burdan hareketle işletmenin niteliğinin sendika üyesi işçilere fabrika yetkilileri tarafından açıklandığı söylenebiliyor. Fakat açık kaynaklardan 1105 sayılı karara ulaşılamadığı ve ilgililer tarafından Teyit ile karar metni paylaşılamadığı için internet üzerindeki açık kaynaklardan yola çıkarak hala devir işleminin ayrıntılarının belirsiz olduğu söylenebilir.
Sözcü’den Erdoğan Süzer, edindiği bilgilere göre ASFAT’ın 25 yıllığına istediği gibi kendisine devredilen işletmeyi kiralayabileceğini ve başka firmalar tarafından üretim yaptırabileceğini belirtmişti. Süzer’in başka bir haberinde fabrika çalışanlarının SGK kayıtlarının ASFAT’a geçtiği bilgisi yer aldı. Cumhuriyet Gazetesi'nde ise SGK kayıtlarının devri ile ilgili ekran görüntüleri yer aldı. Türk Harb-İş ile yapılan görüşmede de işçilerin kayıtlarının ASFAT'a geçtiği bilgisi doğrulandı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan konu ile ilgili açıklama yaptı
Cumhurbaşkanı Erdoğan 21 Eylül 2019'da Amerika ziyareti öncesi gazetecilerin sorularını yanıtlarken Fox TV muhabirinin sorduğu bir soru üzerine Sakarya'daki fabrikanın 25 yıllığına 50 milyon dolarlık bir yatırım ve geliştirme amacıyla kiralandığını açıkladı. Kılıçdaroğlu'nun konu hakkındaki açıklamalarına ilişkin ise iddiaların ispatlarının sunulması gerektiğini de açıklayan Cumhurbaşkanı Erdoğan hiçbir işçinin fabrikadan çıkarılmadığını da ekledi.
80 milyon liralık araçlar iddiası Avrupa Postası’nın bir haberine dayanıyor
Cumhurbaşkanlığı’na Almanya’dan alınan 4 adet zırhlı Mercedes marka araç ifadeleri ilk olarak Avrupa Postası isimli gazetede 14 Eylül 2019’da yer alan bir haberde geçiyor. Haberde araçların alımı ile Stuttgart Başkonsolosluğu tarafından ilgenildiği, araçların geçtiğimiz günlerde Hanau kentinden tırlara bindirildiği ve Türkiye’ye gönderildiği iddiaları yer alıyor. Haberin kaynağını öğrenmek için Hamburg merkezli gazeteye e-posta yoluyla ulaşıldı. Avrupa Postası, haberin taraflarınca doğrulanmadan zaten paylaşılmayacağını dile getirdi. Fakat gazete Teyit ile herhangi bir kaynak paylaşmadı.
Taşıt Kanunu’na göre genel bütçe dahilindeki devlet birimlerine alınacak araçlar bütçeye ek T Cetvelleri’nde belirtilmek durumunda. Fakat aynı kanunda burada belirtilmeyen araçlar hakkında Cumhurbaşkanı kararı da çıkarılabileceği bilgisi bulunuyor. Yukarıda bazı cumhurbaşkanlığı kararlarının Resmi Gazete’de yayımlanmadığını belirtmiştik. Yani Cumhurbaşkanı söz konusu araçların Almanya’dan temini için bir karar çıkarmış ve bu karar Resmi Gazete’de yayımlanmamış olabilir.
Avrupa Postası’ndaki haberde araçların dokuz kez zırhlandığı ve tahmini maliyetin 80 milyon lira olduğu bilgileri bulunuyor. Fakat şu an için elimizde bu iddiaları teyitleyebilecek herhangi bir bilgi bulunmuyor. Bazı haber sitelerinde Mercedes’in zırhlı araç satımı yaptığı bilgisi yer alıyor.
Mercedes’in internet sitesinde zırhların VR9 direnç sınıfı sertifikası aldıkları belirtiliyor. “Zırh Çeliklerinin Metalurjisi” isimli bir makaleden söz konusu zırhların NATO standartlarında belirlendiği belirtilmiş. Yani bu sertifikalar için fazladan ücret ödenmiş olabilir.
Mercedes’in çatı grubu Daimler’in internet sitesindeki bilgilere göre ise 2016 model Maybach S600 model zırhlı araçların tanesi yaklaşık 1,4 milyon euroydu. Fakat 2019’da çıkan modellerin bilgisine ulaşılamıyor. Söz konusu fiyat artmış olabilir. 2016 model S600’den 4 tane alındığında 20 Eylül 2019’daki euro kuruyla araçların toplam maliyeti yaklaşık 35 milyon liraya denk geliyor. Bu sebeple 80 milyonluk zırhlı araç iddiasının araçların şu anki fiyatı ile bağlantılı olduğu görülüyor. Teyit, Mercedes Benz’e zırhlı araçların şu anki fiyatlarını ve zırhların maliyetini sordu fakat şirket sorulara yanıt veremeyeceğini ifade etti.
Cumhurbaşkanı’nın Mercedes marka birçok aracı bulunuyor
Cumhurbaşkanlığı’nın bünyesinde var olan araçların bir envanterine ulaşmak mümkün olmasa da ekap.gov.tr gibi çevrimiçi ihale arama sitelerinden var olan araçlara yaptırılan kasko ve sigorta ihalelerinin teknik şartnamelerinden araçların plaka ve modellerinin var olduğu listelere ulaşılabiliyor. Ocak 2018’de yayımlanan kasko ihalesinden 2018 yılı içerisinde Cumhurbaşkanlığı bünyesinde halihazırda var olan ve kaskosu yapılan araçların listesinden iddiaya konu zırhlı Mercedesleri görebiliyoruz.
Avrupa Postası’nda yayımlanan haberde araçların tırlara yüklendiği bilgisi bulunuyor fakat ülkeye varıp varmadıkları bilgisi bulunmuyor. Söz konusu araçlar Cumhurbaşkanlığı tarafından kullanılmaya başlanmamış ve bu sebeple kaskoları ve sigortaları yaptırılmamış olabilir.
Araç satın alınmasının yanı sıra Cumhurbaşkanlığı’nın çeşitli birimleri 2 ya da 36 aylığına araç kiralama işi ihalesine çıkmışlar. Bu ihaleler sonucu asgari 2017 model farklı markalardan araçlar kısa süreliğine kiralanmış. Halen teklifleri değerlendirilen 2019/374199 nolu ihalenin şartnamesinde Ekim 2019-2022 arasında kiralanmak istenen 25 adet araç ve sürücünün bilgilerine ulaşılabiliyor.
Sonuç olarak Sakarya’daki tank palet fabrikasının işletmesi MSB’nin ASFAT şirketine devredildi. Devrin ayrıntılarına dair kamu kurumlarından bir açıklama şu ana kadar gelmedi. Cumhuriyet gazetesi 22 Eylül 2019'da devrin ayrıntılarını içeren ve Resmi Gazete'de daha önce yayımlanmamış 1105 sayılı kararın metnini yayımladı ve metne göre fabrikanın işletmesini devralan ASFAT üçüncü kişilere fabrikayı kiralayabilecek. Fakat söz konusu kararın tam metnine Teyit şu ana kadar ulaşabilmiş değil.
Cumhurbaşkanlığı’na alınan ve maliyeti 80 milyon lira olan araçlar iddiası ise Almanya’da yayımlanan bir gazetenin haberine dayanıyor. Açık kaynaklar üzerinden sipariş edildiği iddia edilen araçlarla ilgili bir bilgiye ulaşılamadı. Mercedes Benz fabrikasının zırhlı araç ürettiği ve 2016’da bu araçların değerinin yaklaşık 1,4 milyon euro olduğu söylenebiliyor. Fakat zırhları ile birlikte düşünüldüğünde araçların şu anki ücretlerine kesin olarak ulaşılamıyor.
İlginizi çekebilir: Fotoğrafın Cumhurbaşkanlığı’na alınan Mercedes limuzini gösterdiği iddiası
Tank palet fabrikası için Aralık 2019'da Katarlı bir yetkili de açıkla yapmıştı. Katar Şura Konseyi Başkanı Ahmed Bin Abdullah Al Mahmud açıklamasında "Tank palet fabrikası ile ilgili Türkiye'deki muhalefet ile iktidar arasındaki anlaşmazlık ve uyuşmazlık olduğunu biliyoruz. Bu konu sizin içi şiniz ama sorunun devam etmesi, diğer ülkelerin ekmeğine yağ sürer'' demişti.
Aynı iddialar Kasım 2020’de tekrar gündeme geldi
CHP Mersin milletvekili Ali Mahir Başarır, Kasım 2020’de katıldığı bir tartışma programında “Cumhuriyet tarihinde ilk kez devletin ordusu Katar’a satılmış” ifadesini kullanarak tank palet fabrikasının satıldığını iddia etti. Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı ise bu sözleri üzerine Başarır hakkında resen soruşturma başlattı. CHP’li Başarır sözlerinin yanlış anlaşıldığını belirterek özür diledi.
Söz konusu iddianın bu analizin yayınlandığı tarihten beri çeşitli tarihlerde tekrar gündeme geldiğini takip edebiliyoruz. TBMM’deki Genel Kurul tutanakları incelendiğinde de milletvekilleri arasında aynı tartışma tekrarlanıyor. Muhalefet partileri fabrikanın satışının da “savunma işlerinin Katar’a satıldığını” ima eden sözler söylüyorlar, iktidar partisi milletvekilleri ise bunun bir işletme hakkı olduğunun altını çiziyor.
Yapılan bir araştırmada ise analizde belirttiğimiz delillerin 2 Aralık 2020 itibariyle halen geçerliliğini söylemek mümkün. İşletme hakkı devrinde kamu kuruluşlarının veya işletmelerin aktiflerindeki mal ve hizmet üretim birimlerinin “mülkiyet hakkı kamuda kalmak şartı” ile belirli bir süre ve şartlar altında, bedel karşılığında özel bir şirket tarafından işletiliyor. Savunma Bakanı Hulusi Akar da 2 Aralık 2020’de yaptığı bir basın açıklamasıyla ile fabrikanın mülkiyetinin Türkiye Cumhuriyeti devletinde olduğunu ancak işletmenin belli bir oranda özel firmada olduğunu söyledi.
