Sosyal medyada yayılan ve Teyit’e de ihbar olarak gelen bir iddiaya göre, Suriye plakalı araçlara ücretsiz vize muayenesi yapılıyor. İddiayı İYİ Parti İstanbul Milletvekili Ümit Özdağ Twitter hesabından Haberiniz.com adlı bir haber sitesinde yayınlanan haberi alıntılayarak paylaşmış. “Suriyeli araçlara ücretsiz vize muayenesi yapılıyor” başlıklı haberde, Karayolları Trafik Yönetmeliği’nde yapılan düzenlemeyle Türkiye’de bulunan Suriye tescilli araçların muayenelerinin TÜVTÜRK muayene istasyonlarında 15 Nisan tarihinden itibaren yapılmaya başladığı öne sürülmüş. Muayene ücreti için 0,00 TL yazan, 28 Nisan 2020 tarihli bir araç muayene raporuna dayandırılan iddia, bazı yerel haber sitelerinde de yer almış.
Ancak iddia doğru değil. TÜVTÜRK istasyonlarında her araç sahibinden aynı ücret alınıyor. İddiaya dayanak gösterilen belge de, herkes için geçerli ücretsiz tekrar muayenesi raporu. Suriye plakalı araçlara ücretsiz muayene yapılmadığı gibi Suriyelilerin sahip olduğu yerli plakalara sahip araçlar için de farklı bir uygulama söz konusu değil.
Suriye plakalı araçlara ücretsiz muayene yapılmıyor
Türkiye’de periyodik araç muayenesinde yetkili kuruluş olan TÜVTÜRK’ün Suriye plakalı araçların muayeneleri hakkında yayınladığı duyurusunda, muayenenin Suriye plakalı araçlar için ücretsiz olduğunu söyleyen hiçbir ifade geçmiyor. Duyuru metninde de, Suriye plakalı araçların ücret ödemesi gerektiği, istasyona gelindiğinde yapılması gerekenler kısmında belirtiliyor. Metinde yapılması gereken üçüncü adımda “müşteri kabul sıra numaralarını takip edin ve sıranız geldiğinde evraklarınızı teslim edin ve ücretinizi ödeyin. Ücretler nakit olarak alınmaktadır” ifadesi açıkça görülüyor.
Suriye plakalı araçların Karayolları Trafik Yönetmeliği’nin 51A maddesine göre Türkiye’de tescil plakası alması gerekiyor. Araç muayeneleri de bu yönetmelikte belirtilen şartlara göre yapılıyor. Yönetmeliğin ilgili maddesinde, “Savaş, iç karışıklık, doğal afet ve benzeri olağanüstü nedenlerle, ülkesinden ayrılmaya zorlanmış, acil ve geçici koruma bulmak amacıyla kitlesel olarak veya bu kitlesel akın döneminde bireysel olarak sınırlarımıza gelen veya sınırlarımızı geçen yabancıların beraberlerinde getirdikleri tescilli araçlara, yurdumuzda kaldıkları süre içerisinde kullanılmak üzere, geçici trafik belgesi ve tescil plakası verildiği” deniyor. Yani Suriye’de tescilli araçların, Türkiye’de de tescil plakası alması gerekiyor. Tescil plakası ve trafik belgesi almak için de araç muayenesi şart.
Ücretlendirme herkes için aynı
TÜVTÜRK yayınladığı duyuruda, sadece tescil edilmiş Suriye plakalı araçların muayenesinin yapılacağını belirtmiş. Araçların ülkeye giriş tarihinden itibaren ilk muayenelerinde, gecikme bedeli alınmayacağı ve borç sorgulaması yapılmayacağı; devamındaki muayenelere geç gelinmesi halinde ise yapılacağı ifade edilmiş.
Yine aynı duyuruda Suriye plakalı araçların muayene için getirmesi gereken belgeler de belirtilmiş. Yabancı tanıtma belgesi ya da geçici koruma kimlik belgesi, araç tescil belgesi, belgenin noter onaylı Türkçe tercümesi, trafik sigortası gibi belgeler isteniyor. Her araç sahibi, ücretsiz randevu alarak ilgili istasyonda muayene yaptırabiliyor.
Teyit’in bilgi almak için ulaştığı TÜVTÜRK yetkilisi de, Suriye plakalı araçlar da dahil araç muayenesinde herkesten aynı ücretin tahsil edildiğini vurguladı. Yetkilinin verdiği bilgiye göre otomobillerden 342,20 TL ücret alınıyor. Öte yandan Suriyelilerin sahip olduğu yerli plakalı araçlar için de aynı uygulama yapılıyor.
TÜVTÜRK Suriye plakalı araçların muayenesine 2015 yılında başlamıştı. İddia haberde belirtilen Türkiye’de bulunan Suriye tescilli araçların muayenelerine ilişkin Karayolları Trafik Yönetmeliği’nde yapılan düzenleme, 2015 yılına ait bir düzenleme. Haberde bu, yeni bir düzenleme gibi sunulmuş. O dönem basındaki haberlerde de, aynı ifadelerin yer aldığı görülebilir.
Belge ücretsiz yapılan tekrar muayenesine ait
Haberde iddiaların dayandırıldığı araç muayene raporunda, ücret bölümünde 0,00 TL gözükmesinin nedeni ise, muayenenin bir tekrar muayenesi olması. 28 Nisan 2020 tarihli raporu incelediğimizde, en üstte ‘muayene tekrarı’ ibaresini görüyoruz. TÜVTÜRK istasyonlarında muayenesi yapılıp muayeneden geçemeyen araçlara, bir ay süre tanınıyor. Bu süre zarfında eksiklerini tamamlayıp gelenlerden yeniden ücret alınmıyor.
Teyit’e bilgi veren TÜVTÜRK yetkilisi de tekrar muayene hakkının her araç sahibine bir kereliğine verilen bir hak olduğunu söyledi. Dolayısıyla bu sadece Suriye plakalı araca sahip olanlar için geçerli bir hak değil. Yalova istasyonunda gerçekleştirilen araç muayenesinin raporunda da aracın muayenesinin “hafif kusurlu” olarak onaylandığı açıkça görülüyor.
İddialar üzerine İçişleri Bakanı Yardımcısı Mehmet Ersoy da Twitter hesabından haberin gerçek dışı olduğunu, Türkiye’de araç muayenesi yaptıracak herkesin aynı kurallara tâbi olduğunu belirtti.
Mülteciler Derneği de Twitter hesabından Suriyelilerin vize muayenesinin ücretsiz yapıldığı iddialarını uydurma olduğunu açıkladı.
Göç İdaresi Genel Müdürlüğü de Türkiye’de yaşayan Suriyelilerin sahip oldukları motorlu araçlar için sahip oldukları yükümlülüklerin, Türk vatandaşlarınınki ile aynı olduğunu belirtti.
TÜVTÜRK araç muayene istasyonlarında, Karayolları Trafik Kanunu, Karayolları Trafik Yönetmeliği, Araçların İmal, Tadil ve Montajı Hakkında Yönetmelik, Avrupa Birliği Direktifleri gibi yönetmelik ve uygulamalara göre araç muayene hizmeti veriyor. Araçların periyodik muayenesinde ise araç tanımları, ruhsat bilgileri ve aracın güvenliği için gerekli donanımların uygun olup olmadığı kontrol ediliyor. TÜVTÜRK’ün internet sitesinde de muayene adımlarının detayları yer alıyor. Araç muayene ücretleri yıllık olarak Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından belirleniyor.
Sonuç olarak Suriyelilerin araçlarına ücretsiz muayene yapıldığı iddiası gerçeği yansıtmıyor. İddia yanlış bilginin en yaygın yedi türünden çarpıtmaya örnek.
