Sol elin kendini dezenfekte edebildiği, bu özelliğin sağ elde olmadığı, sağ elin avuç içinde uyku baloncukları olduğu ve yatarken yanağımızla temas ettiğinde beynin uyku için uyarıldığı gibi bazı iddialar, sosyal medyada uzun zamandır dolaşıyor.
İddialar bilimsel değil
Kilit kelimelerle arama yaptığımızda, iddianın 2017 yılından dini içerikli sitelerde sıkça paylaşıldığını ve merak edildiğini görüyoruz. Yani iddia bilimsel bir araştırma ya da bulgudan kaynaklanmıyor.
Bedenin sağ ve sol yanları Antik Yunan da dahil olmak üzere pek çok mitolojide, belli ikiliklerle eşleştirilmiş: Sağ taraf, aklı, temizliği, yüceliği, ışığı, medeniyeti temsil ederken, sol uğursuzluğu, karanlığı, kirliliği ve zayıflığı sembolize ediyor. Bu mitik fikirler, bugüne kadar da hayatta kalmış. Sağ ve sola atfedilen bu nitelikler, tek tanrılı dinlerde de mühim bir yere sahip. Sağ ya da sol elle yemek yemek ya da gündelik işleri görmek arasında fark olduğu inanışı, İslama da farklı şekillerde taşınmış. Sağ elle yapılan işler daha ‘hayırlı’ tanımlanırken, sol elle yapılan işlerin hoş karşılanmadığı görülüyor. 2018 yılında da Diyanet İşleri Başkanlığı’na sol elle yemek yemekte sakınca olup olmadığı sorulmuş ve Hz. Muhammed’in sol elle yeme içmeyi hoş karşılamadığı belirtilmiş.
El hijyeni, viral ve bakteriyel enfeksiyona neden olan mikroorganizmaların bulaşmasını önlemek için en yaşamsal önlemlerden. El hijyeni ve el hijyeninin sağlıkla ilişkisi konusunda pek çok bilimsel çalışma var. Ancak bu çalışmaların hiçbirinde sağ ya da sol elle ilgili bir ayrım yapılmıyor. Sol elin kendini temizleyebilmesi mümkün olsaydı bu araştırmaların sağ ya da sol el özelinde yürütülmüş olması gerekirdi.
Sağ ve sol el arasındaki incelenebilecek bir fark olarak çoğu insanın sağ elini kullanmasına bakılabilir. Dünyanın yüzde 85 ile 90’ının sağ elini kullandığı tahmin ediliyor. Bilimsel araştırmalarda sağ veya sol tercihinin kalıtımsal nedenlerden veya ailede başlayan, okulda devam eden eğitim sürecinde şekillenebileceği görülüyor. Bu durum insanların sıklıkla kullandığı ellerinin gündelik yaşamlarında daha fazla dış etkene maruz kalabildiği anlamına gelebilir.
Kendi kendini temizleme özelliğine sahip organlarımız arasında da sol el sayılmıyor. Bu özelliğe sahip bazı organlardan bazıları vajina, kulaklar ve burun.
Uyku baloncuğu diye bilimsel bir kavram yok
Sağ elin avuç içinde uyku baloncukları olduğu ve yanakla temas ettiğinde beynin uyku için uyarıldığı da, bilimsel dayanaktan yoksun. Bu iddia da sünnet ve hadislere dayandırılmış.
İnsan eli anatomisini gösteren bilimsel kaynaklar incelendiğinde, elde "uyku balonculuğu" denen bir yapının olmadığı görülebiliyor. Böyle bir arama yapıldığında da herhangi bir sonuca erişilemiyor.
Uyku pozisyonlarıyla ilgili bazı bilimsel çalışmalarsa var. Stoon Brook Üniversitesi’nde yapılan bir çalışmada kişinin sırt üstü veya yüz üstü uyumasına kıyasla yan pozisyonda uyumanın, Alzheimer, Parkinson ve diğer nörolojik hastalıkları geliştirme şansını azaltmaya yardımcı olmak için önemli olabileceği görülmüş. Ancak burada da sağ ya da sol ayrımı yapılmamış. Uyku pozisyonlarıyla ilgili de farklı görüşler var, uyku apnesi gibi sorunları olan kişilerin de sırt üstü uyumaması öneriliyor. Yeni doğan ve bebekler için ise en güvenli pozisyonun sırt üstü uyumak olduğu söyleniyor.
İddia doğrulama platformu Doğruluk Payı tarafından da incelenerek, yanlışlanmış.
