WhatsApp gruplarında paylaşılan bir iddiaya göre Türkiye’de her ilde koronavirüs tedbirleri kapsamında helikopterle dezenfektan ilaçlaması yapılacak. Her il için farklı günlerde dolaşıma giren WhatsApp metninin tamamı şöyle:
“Bu akşam saat 23.30 kimse dışarıda bulunmasın uyarısı yapıldı. Kapıların, pencerelerin kapalı kalması gerekiyormuş. Koronavirüs için beş helikopter dezenfektan ilaçlaması yapılacakmış. Lütfen bu mesajı arkadaşlarınıza çevrenizdekilerle paylaşın.”
Ancak iddia doğru değil. Emniyet Genel Müdürlüğü şehirlerin helikopterle dezenfekte edileceği iddialarının doğru olmadığını açıkladı. Aynı iddia pek çok farklı ülkede de paylaşıldı.
Şehirler helikopterle dezenfekte edilmeyecek
Ankara, İstanbul, Eskişehir, Antalya, Kocaeli, Çorlu, Kırklareli gibi birçok ilde yayılan WhatsApp iddiası, yetkililer tarafından yanlışlandı.
Teyit bilgi almak için Emniyet Genel Müdürlüğü’ne ulaştı. Görüşülen emniyet yetkilisi, helikopterle dezenfeksiyon yapılacağı bilgisinin doğru olmadığını ifade etti. Böyle bir çalışma durumunda gereken duyurunun İçişleri Bakanlığı tarafından yapılacağın altını çizen yetkili, vatandaşlardan WhatsApp’ta yayılan iddialara inanılmamalarını da istedi.
Antalya Büyükşehir Belediyesi de, mesajın Antalya’da da yayılması üzerine açıklama yayınladı. Açıklamada “Sosyal medyada yer alan helikopterle şehrin dezenfekte edileceği iddiası asılsızdır. Belediyemiz yollar, kamu kurumları, duraklar ve yoğun kullanılan mekanlarda dezenfekte çalışmasına aralıksız devam etmektedir” dendi.
Eskişehir İl Emniyet Müdürlüğü de iddiaları yayanlar hakkında yasal işlem başlatılacağını duyurdu ve vatandaşların yalnız resmi kurumların açıklamalarını dikkate alması gerektiğini vurguladı. Kocaeli Emniyeti de mesajın vatandaşları paniğe sevk etme amaçlı atıldığını söyledi, mesajı yayanların tespit edilip gerekli yasal işlemin başlatıldığını duyurdu. Kırklareli Valiliği de havadan beş helikopterle dezenfektan sıkılmasının gerçeği yansıtmadığı dile getirdi; ‘halk arasında endişe, korku ve panik yaratmak' suçu kapsamında kanuni yaptırım yoluna gidileceğini belirtti. Çorlu’da da aynı mesaj yayılmış, ancak yetkililer doğru olmadığını ifade etmiş.
Yeni koronavirüsün yayılmasını önlemek için helikopterle dezenfektan sıkılacağı iddiaları benzer ifadelerle Hindistan, İsviçre, Meksika, Amerika Birleşik Devletleri, Kanada, Mısır, Birleşik Arap Emirlikleri, Puerto Rico Pakistan, Malezya, Filipinlergibi ülkelerde de yayılmış; yetkililer tarafından da yanlışlanmış.
Çin’de drone ile dezenfektan yapılıyor
Yeni koronavirüs salgınının yayılmasını önlemek için, helikopterle dezenfeksiyon yapıldığına henüz dünyada da rastlanmadı. Çin’de, tarımda kullanılan ilaçlama droneları, kamusal alanları dezenfekte etmek için kullanılıyor. Amaç drone dezenfektan spreyleri yoluyla hastalığın yayılmasını önlemek. Ayrıca bu çalışmalar için Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi’nden izin de alınmış ve dronelar Çin'de bazı kamusal alanların dezenfekte edilmesi için uyarlanmış.
Kaynak: China Daily
Hastalık asıl olarak solunum damlacıkları yoluyla yayılıyor. Ancak kontamine yüzeyler ve fomitler yani enfeksiyon etkenleri taşıyan objelere dokunarak da yayılabildiği düşünüldüğü için açık alanlara dezenfektan sıkılarak bulaşma riskinin azaltılması amaçlanıyor. Aynı uygulama Güney Kore’de de yapılıyor.
Uzmanlar dezenfektanların zararları konusunda da uyarıyor
Yeni koronavirüse karşı Türkiye’de sokaklar, caddeler, kamuya açık alanlar sık sık dezenfekte ediliyor. Dezenfeksiyon çalışmalarında kullanılan ilaçlar, daha önce başka mikroorganizmalar üzerinde test edilmiş kimyasallar oluyor.
Uzmanlar ise dezenfektanlarda kullanılan kimyasalların çevreye, ekosisteme zarar verdiğini söylüyor. 29 çevre ve meslek derneği, kentleri kimyasalla yıkamanın zararlarını anlatmak için, ‘kimyasala değil doğana, bakterine sahip çık’ başlıklı bir açıklama yayınlayarak, kimyasallarla dezenfekte etmenin hastalığın bulaşma riskini azaltmayacağını, aksine tüm bakterileri öldürerek ekosisteme zarar vereceğini ifade etti. Yeditepe Üniversitesi Hastaneleri Tıbbi Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Aynur Eren Topkaya da, dezenfektanların gereksiz kullanımının da istenmeyen etkileri olabileceğini açıkladı.
Klinik Mikrobiyoloji Uzmanlık Derneği Başkanı ve Ege Üniversitesi Tıbbi Mikrobiyoloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Selda Erensoy, dezenfektanların uygun şekilde sulandırılmasının çok önemli olduğunu ve doğrudan dökmenin hem çevre hem de insan sağlığına zararlı olabileceğine dikkat çekti. Kimya Mühendisleri Odası da dezenfektanların olası olumsuz etkilerinin dikkate alınması gerektiği konusunda uyarıda bulundu.
Sonuç olarak şehirlerde helikopterlerle dezenfeksiyon çalışmaları yapılacağı iddiaları gerçeği yansıtmıyor. İddia yanlış bilginin en yaygın yedi türünden uydurmaya örnek.
