Kara Kutu: Yüzleşme Vakti adlı kitabın antidepresanlarla ilgili bölümünde 225. sayfada, The Lancet dergisinde yayınlanan bir makaleye atıfla, çocuk ve ergenlerde kullanılan 14 antidepresanın biri hariç hiçbir etkisi olmadığının kanıtlandığı öne sürülüyor. Bölümün bütünü göz önüne alındığında, Yalçın’ın bu makalenin ulaştığı sonuçlara, antidepresanların genel olarak etkisiz olduğunu ispat etmek için başvurduğu anlaşılıyor. İddiayı bu epey belirgin, sonuçları sınırlarının ötesine genişletme çabasından dolayı ele aldık.
Bahsi geçen makale, 2016 yılında yayımlanmış, Andrea Cipriani’nin ilk yazarı olduğu Lancet makalesi. Makalede, farklı antidepresan ilaçların etken maddelerinin sonuçları, çocuk ve ergen yaş grubunda incelenmiş. Denenen 14 antidepresan arasından biri, plasebodan daha etkili bulunmuş.
Her şeyden önce makalenin bulguları sadece çocuk ve ergen yaş grupları için geçerli ve makalede antidepresan karşıtı bir tavır yok. Aksine makalenin sonucunun, antidepresan seçiminde fayda maliyet hesabı yapılırken dikkate alınması gereken bir bulgu olduğu, bu yaş grubunda seçimin fluoksetin adlı maddeden yana yapılabileceği söyleniyor.
Ayrıca makalenin bulguları sadece depresyonun yalnızca ilk basamak tedavisi için geçerli. Araştırmalarda depresyonu olup antidepresan alan çocuk ve ergenlerdeki iyileşme, plasebo (ilaç görünümünde şeker) alanlardaki iyileşme ile karşılaştırılmış.
Araştırmanın sonuçları, depresyon tedavisinde ilk seçenek olarak sadece fluoksetin etken maddeli ilacın plaseboya göre daha etkili olduğunu gösteriyor. Ancak, daha şiddetli, kolayca düzelmeyen depresyon için bu veriler geçerli değil.
Makalenin çocuklar ve ergenler dışındaki yaş gruplarında antidepresan kullanımıyla ilgili bir iddiası yok. Aynı yazarın iki yıl sonra aynı dergide yayınlanan bir başka makalesi, yetişkinlerde 21 çeşit antidepresan incelemiş ve neredeyse hepsinin etkili olduğu göstermiş.
Sonuç olarak Yalçın, araştırmacıların tek bir makalesini kullanarak kendi iddialarını desteklemek istemiş, oysa bu iddiaların aksine aynı yazarların antidepresanların faydasını açıklayan makaleleri de bulunuyor.
