Sosyal medyada İran asıllı oyuncu Golshifteh Farahani’nin ses kaydı olduğu ileri sürülerek, saç kurutma makinesinin yeni koronavirüsü (Covid-19) yenmede etkili olduğu iddia edildi. Ses kaydındaki kişi bir doktordan aldığı tavsiye üzerine başlangıç aşamasındaki Covid-19 hastalığına, saç kurutma makinesiyle uygulanan yöntemin iyi geldiğini öne sürüyor. Kendisinde başlayan kısa öksürükler ve nefes tıkanıklığı üzerine bu yöntemi uyguladığını belirten kişi, saç kurutma makinesini dört parmak mesafeyle burun altından yukarı tutulması gerektiğini, 30-40 saniye kadar buruna ve genize giden sıcak havanın, virüsten kurtulmayı sağlayacağı iddia ediyor. Yani yüksek ısının başlangıç aşamasındaki Covid-19’u yendiğini öne sürüyor.
Yeni koronavirüsün direkt solunum yoluna giren bir virüs olduğu, vücudun iç sıcaklığı 37 derece olduğundan virüsün ortalama sıcaklığı 33 derece olan solunum ve sindirim sistemine tutunduğu da öne sürülmüş.
Sesin sahibi bu yöntemle kısa öksürüklerin ve nefes darlığının ortadan kalktığını da belirtiyor. Eski Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Melih Gökçek tarafından da paylaşılan iddia, 3 binin üzerinde retweet, 8 binin üzerinde de beğeni almış.
Ancak iddia doğru değil. Videodaki ses İran asıllı oyuncu Golshifteh Farahani’ye ait değil. Saç kurutma makinesinin yeni koronavirüsün (Covid-19) iyileşme süresini kısalttığı ile ilgili de bilimsel kanıt da bulunmuyor.
Ses İranlı oyuncuya ait değil
İran asıllı oyuncu Golshifteh Farahani’ye Twitter üzerinden bir kullanıcı tarafından “koronavirüsle ilgili saç kurutma makinesi kullanma önerisi veren ses size mi ait?” diye sorulmuş. Farahani ise soruya “kesinlikle hayır” yanıtını vermiş.
Saç kurutma makinesiyle Covid-19’u yenemezsiniz
Saç kurutma makinesiyle buruna sıcak hava vermenin başlangıç aşamasındaki Covid-19'u yenebileceğine dair bilimsel bir kanıt da yok. Dünya Sağlık Örgütü’nün verdiği tavsiyeler arasında böyle bir madde yok. DSÖ el kurutma makinelerinden çıkan sıcak havanın da virüsü öldürmede etkisiz olduğunu ortaya koymuştu. Ayrıca virüsün sıcak ve nemli havaya sahip alanlar da dahil olmak üzere tüm alanlarda yayılabileceği de belirtilmişti.
Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi de (CDC) sıcaklığın Covid-19’un yayılımını etkileyip etkilemediğinin henüz bilinmediği bilgisini vermiş.
Benzer iddialar Dr Dan Lee Dimke’nin önerisi iddiasıyla İngilizce olarak da dolaşıma girmiş ve yanlışlanmış. Doğrulama platformu Snopes da yaptığı analizle saç kurutma makinesinden çıkan sıcak havanın virüsü öldürdüğüne dair bilimsel kanıt olmadığını vurgulamış. Snopes’ta yer alan bilgiye göre belirtilenin aksine, virüsler burun boşluklarında toplanarak insanları hasta etmez. Virüs sıcak hava kadar basit bir şey tarafından kolayca durdurulamayan mekanizmalar yoluyla hücresel düzeyde hasta ediyor.
Uzmanlar da buruna sıcak hava vermek gibi eylemlerin tehlikeli olacağı konusunda da uyarıyor. The New York Times’ta yer alan habere göre Maryland Üniversitesi'nde bulaşıcı hastalıklar uzmanı Faheem Younus, burnumuzda birçok bakteri olduğunu, saç kurutma makinesinin burnun florasını bozabileceğini ifade etmiş. New Jersey Rowan Üniversitesi'nde aile hekimi olan Doç. Dr. Jen Caudle ise burnuna sıcak hava vermenin hastalığı iyileştirmeyeceğini belirterek “Saç kurutma makinesinin ne kadar ısındığına bağlı olarak, bazı olumsuz etkiler ortaya çıkabilir” dedi.
AFP Fact Check de iddianın doğru olmadığını yazdı. AFP’ye konuşan uzman Dr. Benjamin Neuman, Covid-19 virüsünün ısı ile tedavi edilebileceğine dair bir kanıt olmadığının altını çizmiş.
Saç kurutma makinesinin virüsü öldüremeyeceğinin nedeni onun nasıl yayıldığıyla da ilgili. Uzmanlara göre virüs burna girdikten sonra mukoza zarına tutunuyor. Dolayısıyla saç kurutma makinesiyle sıcak hava üflemek hiçbir işe yaramayacak.
Covid-19 bir solunum yolu virüsü; burnumuzdan girdiğinde akciğerlerimizde karbondioksiti solumamızı sağlayan sisteme zarar veriyor. Covid-19 virüsünün üzerinde yer alan proteinler, doğrudan hücrelerimizi istila ediyor ve bu hücrelerde çoğalıp bizi hasta ediyorlar. Ayrıca virüslerle asıl savaşan bağışıklık sistemimiz. Dolayısıyla bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi virüsle mücadelede önemli. Virüs yalnızca burundan da girmiyor. Ağzımızdan veya gözlerimizden de bulaşabilir. Burada izlenmesi gereken yol enfekte olanlardan kaçınmak, sık sık ellerimizi yıkamak ve sıklıkla temas ettiğimiz yüzeyleri dezenfekte etmek.
Sonuç olarak saç kurutma makinesiyle sıcak hava uygulamanın koronavirüsten kurtulmanın yolu olduğuna dair bilimsel kanıt yok. İddia yanlış bilginin en yaygın yedi türünden uydurmaya örnek.
