İçinde “ellerini yıka, kalabalığa girme, uzaktan selamlaş, iyi ye ve iç, hasta isen yat, dışarı çıkma ve dışarıda yüzünü kapat” gibi ifadelerin yer aldığı ve Sabuncuzade Şerafettin’e ait 600 yıllık Mücerrebname adlı eserde geçtiği öne sürülen salgın önerileri sosyal medyada sıkça paylaşıldı. Önerilerin üzerinde bulunduğu görsel, çeşitli isimler ve haber kanalları tarafından da paylaşıldı.
Amasya’da doğduğu ve 1400’lü yıllarda yaşadığı tahmin edilen Sabuncuzade Şerafettin, hekim bir ailenin çocuğu imiş ve kendi de hekimlik yapmış. Sabuncuzade Şerafettin çalışmaları nedeniyle yabancı bir bilim dergisinin kapağında da yer almış.
Sabuncuzade Şerafettin son eseri Mücerrebname’nin içinde olduğu üç eser bırakmış. Mücerrebname ilk Türkçe deneysel tıp kitabı olarak anılıyor ve içerdiği tedavi yöntemleri, hekimin tecrübelerine dayalı. Mücerreb, “tecrübe edilmiş, sınanmış” anlamına geliyor. Ancak söz konusu eserde, iddia edilen öneriler yer almıyor.
Öneriler Twitter kullanıcısı Emre Taş tarafından hazırlanmış. Bu bilgiye önerilerin bir kısmını Twitter üzerinde tarih kısıtlı aramayla arattığımızda ulaşabiliyoruz. Taş, sık sık çeşitli minyatürler üzerine diyaloglar eklediği paylaşımlar yapıyor.
Metindeki öneriler, Dünya Sağlık Örgütü başta olmak üzere, birçok kurum tarafından salgına karşı tavsiye edilse de, Sabuncuzade Şerafettin’in yazılı eserlerinde yer almıyorlar. Hatta Emre Taş, yanlış anlaşılmayı düzelttiği, ve dalga geçtiği tweetler de attı.
Teyit, Mücerrebname’yi eski Türkçeden tekrar çeviren hekimlerden İlter Uzel’e ulaştı. Uzel de iddia konusu olan ifadelerin eserde geçmediğini doğruladı. Uzel’in verdiği bilgilere göre eser genel olarak iyi beslenme ve temizliğin sağlık için öneminden bahsetse de, salgın önerilerini içermiyor.
Uzel, iddiada yer alan minyatürün renklendirmesini yapanın da kendisi olduğunu aktardı. Görseller eserin çeviri baskısında da bulunuyor. Sabuncuzade Şerafettin’e ait olduğu iddia edilen önerilerse daha sonra eklenmiş.
Sabuncuzade Şerafettin’in hekimlik yaptığı Amasya Darüşşifası ya da Bimarhanesi, hekimin adıyla müze olarak ziyarete açık.
