Sosyal medyada, henüz açılan Rize Artvin Havalimanı’nın yılda 3 milyon yolcu garantisi olduğu öne sürüldü.
Yolcu garantisi değil kapasitesi 3 milyon
Türkiye'nin deniz üzerine dolgu yapılarak inşa edilen ikinci havalimanı olan Rize-Artvin Havalimanı, 14 Mayıs 2022’de hizmete açıldı.
Yaklaşık beş yıldır yapımı süren havalimanının yolcu kapasitesi 3 milyon. Sosyal medyada paylaşım yapan bazı kullanıcıların bunu “yılda 3 milyon yolcu garantili” diye yorumladığı görülüyor.
Fakat 3 milyon, yıllık garanti edilen yolcu sayısını değil havalimanının kapasitesini gösteriyor. Yolcu kapasitesi, havalimanının yıllık hizmet verebileceği yolcu sayısı anlamına geliyor.
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın basın açıklamalarında havalimanının yılda 3 milyon yolcunun kullanabileceği kapasiteye sahip olduğu yazıyor. Yine Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın hazırladığı raporda da yolcu kapasitesinin 3 milyon olduğu yazıyor. Raporda yolcu garantisinden bahsedilmemiş (sf. 47).
Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karaismailoğlu da havalimanının yolcu garantisi taahhüdü taşımadığını söyledi.
Açılışa katılan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, “Şu anda uçaklarımız boş gidip geliyor. Rizeli hemşerilerimize sesleniyorum. Bu uçaklar boş gidip gelirse bu ne tabi Rizeli, Artvinliye yakışır. Bu uçaklar dolmalı ki gidiş gelişler çok farklı şekilde devam etsin” demişti.
Rize Artvin Havalimanı yap işlet devret modeliyle inşa edilmedi
Yap işlet devret modeli hakkında tartışmalar sık gündeme geliyor. Yolcu garantisi, yap işlet devret modellerinde kullanılan bir uygulama. 8 Haziran 1994’te yayınlanan 3996 numaralı kanunda, yap işlet devret modelinde şirketin, inşaat için herhangi bir ödeme almadığı belirtiliyor. İnşaat bittikten sonra devlet, işletme hakkını devralıyor ve şirket bunun karşılığında garanti bir mal veya hizmet talep ediyor. İnşa edilen işletme vaat edilen miktarda kullanılmazsa oluşan farkı devlet bütçesinden ödeme sorumluluğunu taşıyor. Bu vaat, havalimanlarında yolcu garantisi olarak karşımıza çıkıyor. Misal yap işlet devret modeliyle inşa edilen Kütahya Zafer Havalimanı için yıllık bir milyon 232 bin yolcu garantisi verilmişti.
Fakat Rize-Artvin Havalimanı yap işlet devret modeliyle inşa edilmedi. EKAP’ta havalimanı için altyapı ve üstyapı olmak üzere iki ihaleye çıkıldığı görülüyor. 2017’de gerçekleşen altyapı ihalesinde yap işlet devret modeline dair bir detay yer almıyor. EKAP üzerinden üstyapı ihalesinin belgelerine ulaşılamıyor. Ayrıca 2017-2021 arasındaki yatırım programlarında, havalimanının yap işlet devret modelini olduğuna dair bir bilgi yok. Yine Devlet Hava Meydanları İşletmesi'nin 2020 faaliyet raporu incelendiğinde de Rize Arvin Havalimanı'nın bu modelle işletilen tesisler arasında yer almadığı görülüyor (sf. 159).
Yani havalimanını özel bir şirket işletmeyeceğinden, şirkete bir yolcu garantisi verilmesi de söz konusu değil.
