Sosyal medyada paylaşılan gönderilerde pizza kelimesinin etimolojik olarak hacim formülüne dayandığı iddia edildi. İddiaya göre İtalyan mutfağının popüler yemeğine “pizza” dememizin sebebi, hacminin pi(z.z)a diye hesaplanıyor olması.
Pizza kelimesinin kökleri Mezapotamya’da
Nişanyan Sözlük’e göre Türkçeye İngilizceden geçen pizza, bir tür ekmek anlamına geliyor ve İngilizceye de İtalyancadan geçmiş. Pizza İtalyanca yassı ekmek, pide anlamına geliyor.
Pide ve pizza kelimeleri aynı atadan geldiğinden pizza kelimesinin kökenini incelerken pideye de bakmak gerek. Pide kelimesinin kökeni Mezopotamya: İlk olarak İbranicede ekmeği kırma, bölme, ufalama, lokma haline getirme anlamına gelen pide (pātat פתת), Aramiceye ekmek parçası, lokma (pītā פִּיתָּא) olarak geçmiş. Daha sonra Yunancada yassı hamur ekmeği (píta πίτα) olarak yer bulmuş. İtalyancaya da böyle geçmiş.
İtalya’da yapılan bir araştırmaya göre pizza kelimesinin en eski izlerinden biri 997’den kalma Codex diplomasitus cajtanus isimli Latince belgede görülüyor. Güney İtalya’daki Lazio şehrindeki Gaeta’da kaleme alınan belgede bir feodal lordun oğlu, yerel piskoposa saygı göstergesi olarak yıllık 12 pizza vaat ediyor.
Kelimenin kökeni hakkında birkaç başka teori daha var. Vocabolario Etimologico della Lingua Italiana kaynağı pizzanın, dövülmek veya damgalanmak anlamındaki Latince pinsere’den gelen pinza kelimesinden geldiğini savunuyor. Diğer etimologlar, pizza kelimesinin ağız dolusu ve ısırmak anlamına gelen Lombardik (kuzey İtalya'daki eski bir Alman dili) kelime bizzo veya pizzo ile ilgili olabileceğini söylüyor.
Kaynakların hiçbirinde pizza kelimesinin bir hacim formülünden geldiği yazmıyor.
Pi(z.z)a formülü verilen değere göre elde ediliyor
Pi(z.z)a formülünü internette arattığımızda, formülün birçok matematik forumunda konu edildiğini görüyoruz. Silindirin hacmini matematik forumlarına göre eğer silindirin yarıçapını z değeri olarak ve yüksekliğini a değeri olarak alırsak silindirin hacmi için pi(z.z)a formülünü elde ediyoruz.
V = π . yarıçap ² . yükseklik
V = π . r ² . H (gerçek formül)
V = pi(z.z)a (z ve a değeri verirsek)
Yani pi(z.z)a sonucunu elde elebilmek için z ve a değerlerini kullanmak gerekiyor. Hacim formülünü uygularken silindirin yarıçapını z değil de y alırsak sonuç pi(y.y)a olur.
Malumatfuruş da iddiayı inceleyerek yanlışladı.
