Yerli ve yabancı pek çok sosyal medya kullanıcısı tarafından uzun zamandır paylaşılan bir iddiaya göre, “Depresyondaysanız geçmişte yaşıyorsunuz. Endişeliyseniz gelecekte yaşıyorsunuz. Huzur içindeyseniz şimdide yaşıyorsunuzdur” sözleri Lao Tzu’ya ait.
Alıntıyı incelediğimizde, “depresyon” gibi modern bir terim içeriğini görüyoruz. Bu şüpheden yola çıkarak sözlerin kaynağını araştırmaya başlıyoruz. İlgili kilit kelime kombinasyonlarıyla arama yaptıktan sonra ifadelerin 2012 yılından bu yana paylaşıldığını anlıyoruz.
Alıntının bulunan en eski paylaşımı 21 Mart 2012 tarihinde Goodreads web sitesinde bulunuyor. Daha sonra ise 12 Nisan 2012’de bir blog sitesinde paylaşılmış. Bu eski tarihli paylaşımların bazılarında Lao Tzu'ya bazılarında ise Brezilyalı bir motivasyon konuşmacısı olan Junia Bretas’a atıfta bulunulduğunu görüyoruz.
Bretas’ın kullandığı Portekizce ifadeler şöyle: “Depressão é excesso de passado em nossas mentes. Ansiedade excesso de futuro. O momento presente é a chave para a cura de todos oa males mentais.”
Sözün Portekizce orijinalinden Türkçeye çevirisi de “Zihnimizin geçmişte kalması depresyon, gelecekte kalması aşırı endişedir. Şimdiki an, tüm akıl hastalıklarını iyileştirmenin anahtarıdır” şeklinde. İngilizce ve Türkçe yapılan bazı paylaşımların da bu çevirinin biraz değişmiş hali olduğu söylenebilir.
Orijinal çeviri olmasa da paylaşılan alıntıya Batı Los Angeles Budist Tapınağı Bülteni (West Los Angeles Buddhist Temple Bulletin) Temmuz-Ağustos 2014 sayısının ilk sayfasında görmek mümkün. Burada da alıntının sahibi olarak Junia Bretas yazılmış.
Teyit Bretas ile Instagram hesabı üzerinden iletişime geçti. Bretas da alıntının kendine ait olduğunu, ancak İngilizce çevirisinin böyle yapılamayacağını söyledi. Bretas İngilizce yaygınlaşan alıntının da kesinlikle Lao Tzu'ya ait olmadığı görüşünde.
Depresyon çok daha yeni bir kavram
“Depresyon” (depression) ya da “anksiyete” (anxiety) gibi kavramlar modern zamanlara ait, bu kavramları eski Çin kaynaklarında görmek mümkün değil. Kelime kökeni olan “depress” fiilinin bilinen en eski kullanımı 14. yüzyılda. Oysa Lao Tzu’nun kesin olmamakla beraber üçüncü yüzyılda yaşadığı sanılıyor.
“Geçmişte yaşamak”, “gelecekte yaşamak” gibi deyişlerin, Lao Tzu’nun Taoizm felsefesiyle uyumlu olduğu da söylenemez. Lao Tzu’nun kitabında (Tao Te Ching) daha çok üzerine durduğu zaman dilimi, geçmiş. “Anı yaşamak”, “yaşadığın anın kıymetini bilmek” gibi örüntüler, Taoizm felsefesinden ziyade Zen Budizminde mevcut.
“Tao” Çincede yol, yön, akış gibi anlamlara geliyor. Terim Konfüsyüsçülük’te de mevcut. Ortaya çıkışı M.Ö. dördüncü yüzyıla dayansa da, M.S. ikinci yüzyılda yaygınlaştığı düşünülüyor. İnanç, kozmik bir güç olan Tao'ya uygun olarak, doğal olanı yapmayı ve “akışla ilerlemeyi” salık veriyor.
Lao Tzu’nun eseri Tao Te Ching ve diğer çalışmaların yayınlanması, Taocu düşünceye güç kazandırmış. İnanç, Tang hanedanlığı döneminde yarı resmi bir Çin dini haline gelmiş. Konfüçyüsçülük popülerlik kazandıkça gözden düşmüş. Şu an Taoizm’in en yaygın olduğu ülke ise Tayvan.
