Sosyal medyada paylaşılan ve teyit.org’a ihbar olarak gönderilen bir kitaptaki bölümlerin, Yılmaz Özdil’in 23 Ocak 2019’da satışa sunulan 2 bin 500 TL değerindeki özel basım “Mustafa Kemal” isimli kitabında yer aldığı iddia edildi.
Mustafa Armağan tarafından 2 bin 500 TL’lik özel basımda yer aldığı iddiasıyla 26 Ocak 2019’da Twitter’da paylaşılan ve “Mustafa Kemal Atatürk kuru fasulyeye bayılırdı. Her gün yese, bıkmazdı” şeklinde ifadelerin olduğu gönderi yaklaşık bin 200 kullanıcı tarafından beğenildi.
Bunlara ek olarak A Haber tarafından yayınlanan bir haberde ve sosyal medya paylaşımlarında “Atatürk’ün leblebileri havaya atarak” yediğine dair bölümün de özel basım kitapta olduğu da iddiaedildi.
Ancak, Atatürk’ün “kuru fasulyeye bayıldığı” ve “leblebileri havaya atarak” yediği gibi anlatıların olduğu bölümlerin, Özdil’in 2 bin 500 TL’lik Mustafa Kemal isimli kitabında yer aldığı iddiası doğru değil. Söz konusu bölümler, yine Özdil tarafından yazılan “Mustafa Kemal Atatürk ve Sofra” isimli çocuk kitabında bulunuyor.
İlgili bölümler Mustafa Kemal Atatürk ve Sofra isimli çocuk kitabında yer alıyor
Yılmaz Özdil tarafından yazılan ve Aralık 2018’de Kırmızı Kedi Yayınları tarafından piyasaya sürülen Mustafa Kemal Atatürk ve Sofra isimli kitapta Atatürk’ün yediği yemekler hakkında çeşitli bilgiler veriliyor. Hanri Benazus’un arşivinden alınan fotoğraflar ve yemek çizimlerinin bulunduğu kitabın 4. sayfasında Mustafa Kemal Atatürk’ün kuru fasulyeye bayıldığı ve her gün yese dahi bıkmayacağı ifade ediliyor. Sayfada Atatürk’ün yemek yediği bir fotoğrafa da var.
Aynı kitabın 16. sayfasında ise Atatürk’ün kavrulmuş leblebiye hayır diyemediği hatta leblebiyi havaya atıp ağzıyla yakalamaya çalıştığına dair bölüm yer alıyor. Sayfada Atatürk’ün fotoğrafı ve bir leblebiyi baş parmağı ile havaya atan bir el çizimi görülebiliyor.
23 Ocak 2019’da piyasaya sürülen 2 bin 500 TL değerindeki özel basım kitap biçimsel olarak farklılıklar taşısa ve sınırlı sayıda üretilse de kitabın içeriği normal versiyonla aynı. Mustafa Kemal isimli kitap incelendiğinde söz konusu bölümlerin kitapta yer almadığını görmek mümkün.
Kaynaklara göre Atatürk kuru fasulye ve leblebiyi seviyor
Yılmaz Özdil’in yazdığı çocuk kitapları ve Mustafa Kemal kitabında herhangi bir kaynakça ya da dipnot bulunmuyor. Dolayısıyla bahsi geçen cümlelerin direkt olarak hangi kaynağa atıfta bulunduğunu söylemek oldukça güç. Ancak kaynaklarda yer alan bilgiler Atatürk’ün fasulyeyi sevdiğini ve leblebi yediğini doğrular nitelikte.
Atatürk ve eşi Latife Hanım’ın doktorluğunu da yapan Dr. Asım Arar’ın hatıralarının yer aldığı “Son Günlerinde Atatürk” isimli kitapta konu hakkında bazı bilgilere yer veriliyor. Arar, Atatürk’ün bilhassa kuru fasulye ve pilavdan hoşlandığını belirtiyor. Yine kendisinin anılarında Atatürk’ün, rakı içerken tuzlu leblebiyi meze olarak kullandığı da ifade ediliyor.
Mustafa Kemal’in en yakınında bulunan isimlerden olan Kılıç Ali’nin yazdığı “Atatürk’ün Hususiyetleri” isimli kitapta da kendisinin leblebiyi meze olarak kullandığı ifade ediliyor. Kuru fasulye ise Atatürk’ün sevdiği başlıca yemeklerden olarak ifade ediliyor.
Kültür Bakanlığı’nın internet sitesinde Prof. Dr. Mahmut Tezcan tarafından yazılan “Atatürk'ün Beslenme Alışkanlığı Yediği ve Sevdiği Yemekler” başlıklı bir yazıya rastlamak mümkün. Atatürk’ün beslenme alışkanlıklarından yediği yemeklere kadar birçok bilginin yer aldığı yazının, 1. Uluslararası Atatürk ve Türk Halk Kültürü Sempozyumu Bildirileri kapsamında 2001 yılında yazıldığı anlaşılıyor. Herhangi bir kaynakçası bulunmayan yazıda ise Atatürk’ün kuru fasulye ve pilavı sevdiği, rakı ile de leblebi tükettiği ifade ediliyor.
Atatürk’ün aşçılığını yapan kişiler de benzer ifadelerde bulunmuşlar
Bunlara ek olarak, farklı zamanlarda Mustafa Kemal’in aşçılığını yapmış isimlerin basına verdikleri demeçlerde Atatürk’ün yemek anlayışı hakkında bilgilere ulaşılabiliyor. Günaydın gazetesinin 10 Kasım 1969 tarihli sayısında Atatürk ve birçok cumhurbaşkanının aşçılığını yapan Bolulu Kemal Erten ile yapılan bir söyleşi bulunuyor.
Söyleşide Erten, Atatürk’ün en çok kuru fasulye ile pirinç pilavını sevdiğini hatta günün her saatinde kuru fasulye tenceresinin hazır olarak beklediğini ifade ediyor. Kemal Usta önceki kaynaklara benzer olarak Atatürk’ün rakının yanında leblebi yediğini, bazen mutfağı ziyaret ettiğinde cebinden leblebi çıkararak etraftakilere dağıttığını anlatıyor. Özdil’in fotoğraf arşivinden de yararlandığı iş insanı Hanri Benazus da Atatürk’ün kendisine leblebi ikram ettiğini belirtiyor.
Atatürk’ün 1931 ila 1935 yılları arasında aşçılığını yapan Halit Atay’ın söyledikleri de bu yönde. Atay, 2006 yılında Hürriyet gazetesine hatırladıkları doğrultusunda bazı açıklamalarda bulunmuş. Buna göre Atay, Atatürk’ün en sevdiği yemeğin kuru fasulye olduğunu hatta trenle yolculuk yaptıkları zamanlarda bile ilk yapılan yemeğin kuru fasulye olduğunu açıklıyor.
Kitapla ilgili montajlanan başka bir görsel de mevcut
Bahsi geçen bölümlerin Yılmaz Özdil’in Mustafa Kemal isimli kitabından olduğunun iddia edilmesinin ardından benzer görüntüler de paylaşılmayabaşlandı. Atatürk’ün gözlüklü fotoğrafının altında “Bir de Ray-Ban gözlük... Hastasıydı. Gözünden hiç düşürmezdi. Tükürerek temizlerdi.” şeklinde ifadeler bulunan bir görsel sosyal medyada yer aldı.
Söz konusu görselin montaj olduğunu söylemek mümkün. Özdil’in Mustafa Kemal hakkında yazdığı çocuk kitaplarında böyle bir bölüme rastlanmıyor. Ayrıca, Mustafa Kemal isimli kitapta da böyle bir bölüm yok. Ancak, kitabın 313. sayfasında Özdil, Atatürk’ün son yıllarında Ray-Ban gözlük kullandığını belirterek bahsi geçen fotoğrafa yer vermiş. Bu noktada Özdil tarafından kullanılan “Ray-Ban gözlük” ifadesinin, genel olarak güneş gözlüğü terimi yerine kullanılmış olma ihtimali de mevcut.
Sonuç olarak, Atatürk’ün “kuru fasulyeye bayıldığı” ve “leblebileri havaya atarak yediği” şeklindeki anlatılar Özdil’in yazdığı Mustafa Kemal isimli kitapta bulunmuyor. Söz konusu cümleler Mustafa Kemal Atatürk ve Sofra isimli çocuk kitabında yer alıyor. Kaynaklarda yer alan bilgiler ise Atatürk’ün kuru fasulye ve leblebiyi sevdiğini doğruluyor. Ancak kaynaklarda Atatürk’ün leblebileri “havaya atarak” yediği şeklinde bir bilgiye de rastlanmıyor.
