Hürriyet gazetesinden Nuray Babacan’ın imzasını taşıyan özel haberde, New England Journal of Medicine’da yayımlanan ve 174 hekimin imzasını taşıyan bir raporun, 125 farklı hastane verisine dayanarak Türkiye’de salgının gidişatını anlattığı öne sürüldü. Rapordan istatistiki verilerin de paylaşıldığı haber metinlerinde araştırmanın bağlantısı yer almıyordu. Raporla ilgili habere pek çok internet sitesi de yer verdi.
Ancak iddia gerçeği tam olarak yansıtmıyor. New England Journal of Medicine’da ne ön baskı ne de nihai baskılar arasında böyle bir rapor yer alıyor. Bilim Kurulu böyle bir rapor taslağı hazırlamış, ama çalışma geri çekilmiş.
NEJM'de yayınlanmış böyle bir çalışma yok
Dünyanın en prestijli akademik tıp yayınlarından biri olan New England Journal of Medicine’de yayınlanan makalelere internet sitesi üzerinden ulaşılabiliyor. Derginin sitesi içinde ilgili kilit kelimelerle Mayıs ayını içerecek bir arama yaptığımızda, 19 Mayıs itibariyle böyle bir rapor yayınlanmadığını görüyoruz. Rapor derginin onay aşamasındaki çalışmaları izlemeye olanak veren ön değerlendirme sayfasında da yer almıyor.
Dergide yayınlanmış makalelerin taranabildiği arama sayfası sonucu
Dergide onay aşamasındaki makalelerin taranabildiği arama sayfası sonucu
Özlü: “Rapor bir taslak, makale haline gelmedi”
Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Tevfik Özlü, basında yer alan haberler üzerinde 19 Mayıs günü Twitter hesabından bir açıklama yaparak, böyle bir araştırma yürütüldüğünü, ancak raporun dergide yayınlanmadığını ve güncellenmek üzere geri çekildiğini açıkladı. Özlü’ye göre taslak dergiye yollandığında, çalışmada imzası bulunan doktorlara bir bilgilendirme metni gitmiş; haber de büyük ihtimalle bu doktorlardan birinin verdiği bilgiye dayanıyor.
Diğer yandan Özlü, haber metinlerinde yer alan istatistiki ifadelere dair bir düzeltme yapmadı.
Henüz yayınlanmamış taslaklar ya da hakem onayından geçmemiş makaleler, zaman zaman kesinlik kazanmamış bilgilerin yayılmasına neden olabiliyor. Geçtiğimiz haftalarda da, yine hakem onayından geçmemiş bir çalışma, virüsün Avrupa’daki mutantının Çin’dekinden çok daha bulaşıcı olduğu haberlerinin hızla yayılmasına neden olmuştu.
Hakem onayından geçmemiş olmak, elbette bir çalışmayı yanlış ya da hatalı kılmıyor, ancak akademik dergilere yollanan makalelerin bir kısmının bu aşamada geri çevrildiğini not etmek gerek.
Sonuç olarak Bilim Kurulu’nun öncülüğünde gerçekleşmiş böyle bir çalışma olmakla birlikte, New England Journal of Medicine’nin herhangi bir baskısında yayınlanmış değil. Çalışma taslak seviyesinde. İddia yanlış bilginin yedi türünden hatalı ilişkilendirmeye örnek.
