Ünlü kişilerin isimleri sık sık bir sözü söylediği iddiasıyla paylaşılıyor. Albert Einstein da kendine sıklıkla söz atfedilen isimlerden. Sosyal medyada yapılan bazı paylaşımlarda ‘Ne kadar çok bilgi o kadar düşük ego, ne kadar az bilgi o kadar yüksek ego’ sözü Albert Einstein’ın söylediği iddiasıyla paylaşılıyor.
Söz bazı paylaşımlarda Einstein’ın ‘ego formülü’ diye de paylaşılmış: “1/ bilgi = ego”.
Albert Einstein’in doğrudan fizikle alakalı olmayan kitaplarını ve onu anlatan önemli kitapları (The World As I See It, Ideas and Opinions, Living Philosophies, Einstein in His Own Words, The Ultimate Quotable Einstein, Albert Einstein a Biographical Portrait) taradığımızda böyle bir söze rastlamıyoruz. Ancak Einstein’ın ego ile alakalı bazı sözleri bulunuyor:
“İnsanlığın bu mirasının bir bela değil, nimet olabilmesi için çok fazla çaba göstermemiz gerekiyor. Daha önceleri, bir kişinin toplumun saygı gören bir üyesi haline gelebilmesi için benmerkezcilikten bir ölçüde kurtulmuş olması yeterliyken, bugün ulus ve sınıf merkezcilikten de kurtulması gerekiyor. Ancak böyle bir düzeye ulaştığı zaman, insanlığın iyileşmesine katkıda bulunabilir.” (Benim Gözümden Dünya, sf. 81-82)
“Farkında olmadan kendi bencilliklerinin mahkumu olurken, kendilerini güvensiz, yalnız ve hayatın saf, sade, el değmemiş güzelliklerinden mahrum hissederler. İnsan yalnızca kendini topluma adadığında o kısa ve tehlikeli hayatın anlamını bulabilir.” (Fikirler ve Tercihler, sf. 177)
“Yarattığı insanları ödüllendiren ve cezalandıran ya da tıpkı biz bilinçli varlıklarınkine benzer iradeye sahip bir Tanrı fikrini idrak edemiyorum. Fiziksel ölümünden sonra hayata devam edecek bir birey ise, ne anlayabileceğim ne de arzu ettiğim bir durum; bunun gibi düşünceler olsa olsa zayıf ruhların korkularından ve saçma bencilliklerinden kaynaklanıyor olabilir.” (Benim Gözümden Dünya, sf. 5)
Üstteki alıntılara baktığımızda Einstein’ın insanın egosundan sıyrılmasının toplumun faydalı bir bireyi olma yolunda önemli bir adım olduğunu vurgulayan sözleri olduğunu görüyoruz. Ancak “Ne kadar çok bilgi o kadar düşük ego, ne kadar az bilgi o kadar yüksek ego” sözü bu kaynaklarda yer almıyor.
Einstein Müzesi: “Einstein’ın sözleri arasında yok”
Konuyla alakalı İsviçre’nin Bern şehrinde bulunan Bernisches Historisches / Einstein Müzesi’yle irtibata geçtik. Müze yetkilisi, Einstein’ın sözlerinin yer aldığı basılı sürümde böyle bir ifade olmadığını söyledi.
Ayrıca teyit olarak Hebrew Üniversitesi Albert Einstein Arşivine sözün Einstein'a ait olup olmadığını sorduk. Arşiv yetkilisi Einstein'a ait böyle bir alıntı olmadığını söyledi.
Anahtar kelimeleri kullanarak Google’da bu sözün ilk ne zaman internette dolaşıma girdiğine baktığımızda sözün aktif olarak 2011 senesinde paylaşılmaya başlandığı görülüyor. Söz başka isimlere atfedilmemiş; Einstein’ın diye paylaşılmış. Ancak herhangi bir kaynak da gösterilmemiş.
2009 senesindeki ikiayrı forum sitesindeki paylaşımlarda kullanıcılar “ego = 1/ bilgi” formülünü Einstein’ın ismiyle kullanmışlar. Formülün açıklaması olan “Ne kadar çok bilgi o kadar düşük ego, ne kadar az bilgi o kadar yüksek ego” sözünü ise daha sonraları özellikle 2011 senesinden sonra Türkçe ve yabancı dilde paylaşımlarda görüyoruz.
