Sosyal medya kanallarında ve pek çok internet haber platformunda, BBC’ye ait bir video paylaşılarak Amerika Birleşik Devletleri’nde uzay programı çalışmalarından sorumlu olan NASA’nın (National Aeronautics and Space Administration) Nisan ayında, ürettiği yapay bulutlarla yağmur yağdırmayı başardığı iddia edildi. Videoda, NASA’nın Mississippi’de bulunan uzay merkezinde (John C. Stennis Space Center) gürültülü bir şekilde çalışan makinanın yoğun bir bulut ürettiği, ardından da yağmur yağdığı görülüyor.
NASA’nın yapay bulutlarla yağmur yağdırmayı başardığını iddia eden paylaşımlar 2018 yılında Nisan ayında; Facebook, Twitter gibi sosyal ağlarda paylaşılırken, Yenişafak, En Son Haber gibi internet haber platformlarında ve çeşitli blog sitelerinde de gündeme geldi. Video Facebook’ta Ganyotçu isimli sayfada 866 bin izlenme ve 15 bin paylaşıma ulaşırken, Twitter’da 8 bin retweet, 26 bin beğeni aldı. İddia, 2011’de YouTube’da, 2015’te Reddit’te ve 2016 yılında farklı zamanlarda ve farklı platformlarda da gündeme gelmişti.
Videonun, NASA’nın kendi yapay bulutunu üreterek yağmur yağdırdığını gösterdiği iddiası doğru değil. NASA’nın yağmur yağdırdığı iddiasını taşıyan video incelendiğinde, iki farklı videonun birleştirilmesiyle oluşturulduğu görebiliyor. Video, yapay bulut üretimine değil Uzay Fırlatma Sistemi için yapılan bir motor testine ait.
Videonun birinci bölümü, NASA’nın 2017 yılında Uzay Fırlatma Sistemi Projesi için gerçekleştirdiği motor testine ait bir görüntü. Söz konusu testlere dair çeşitli medya kanallarında haberler de bulunuyor.
Fırlatma aracından çıkan su buharı yağmur sanıldı
Uzay Fırlatma Sistemi, (Space Launch System –SLS) NASA tarafından tasarlanan, ilk uçuşunu 2018 yılında gerçekleştirmesi beklenen, uzay mekiğinin yeni teknolojilerle geliştirilen fırlatma aracı. SLS’nin önceki fırlatma sistemlerinden farkı ise RS-25 adı verilen fırlatma aracına ait motorun, yakıt olarak sıvı hidrojen ve sıvı oksijen yakması, buna bağlı olarak da egzos dumanı olarak su buharını dışarı atması.
NASA tarafından yayınlanan bu infografiklerde, üzerinde çalışılan RS-25 motorunun ne olduğuna dair detaylı açıklamalar bulunuyor. İnfografiğe göre RS-25 motoru, güvenilirlik ve performans bakımından Uzay Fırlatma Sistemi’nin en güçlü motoru. Motorun pek çok avantajı da bulunuyor. Bunlardan en önemlisi ve iddiayla alakalı olanı da, motorun yakıt olarak, -423 fahrenhayttan 6000 fahrenhayta yükselen sıcaklıkta yakıt halini alan sıvı oksijen ve sıvı hidrojeni kullanması.
İkinci infografikte de, bu test sonucunda tamamen temiz olan su buharının yağmur şeklinde hissedildiği açıklanıyor.
Videonun ikinci bölümü NASA’nın başka bir motor testinden
Videonun ikinci bölümü ise 2010 yılında BBC tarafından çekilen otomobil programının bir bölümünden alınmış. BBC’deki Top Gear isimli otomobil programını sunan Jeremy Clarkson’un yer aldığı bu bölümde, aslında NASA’nın Mississippi’de bulunan uzay merkezinde gerçekleştirilen başka bir motor testinden bir bölüm görülüyor. Orijinal videonun sonunda, aynı şekilde sıvı hidrojen ve sıvı oksijen yakan motorlardan çıkan yoğun su buharı, dışarı çıktıktan sonra soğuyarak suya dönüşüyor.
Sonuç olarak, iki videonun birleştirilerek, NASA’nın yapay bulut üretip yağmur yağdırdığını iddia eden haber ve paylaşımlar, NASA’nın yaptığı çalışmaların yanlış yorumlanmasının bir sonucu.
Konuyla alakalı, iddianın yanlış olduğunu açıklayan, 2013 yılı, Amerikan Meteoroloji Derneği (AMS) başkanı Dr. J. Marshall Shepherd’ın Forbes’taki yazısını ve The Verge haber portalında yer alan haberi de görmek mümkün.
