Şehir efsanelerinden biri haline gelmiş Sovyetler Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri arasındaki Soğuk Savaş döneminde, uzayda geçen mücadelenin en önemli hikâyelerinden biri uzayda astronotların kullandığı kalem üzerine. Bu şehir efsanesine göre, NASA uzayda kullanılabilmesi için bir kalem geliştirilmesini ister ve bu kalem için çok ciddi miktarlarda yatırım yapar. Sovyetler Birliği ise ABD bu kadar yatırım yaparken uzay yolculuklarında kurşun kalem kullanmaktadır.
Bu hikaye 1999 yılından 2006 yılına kadar devam eden West Wing isimli dizide de geçmektedir.
Hikayenin bir benzeri ise Bollywood filmlerinin ünlü oyuncu ve yönetmeni Aamir Khan’ın başrolünde yer aldığı 3 Idiots (3 Aptal) filminde yer alıyor.
Filmde, Profesör Viru öğrencilere astronot kalemini tanıtıyor. Bilim adamlarının bu kalemi icat etmek için ne kadar uğraştıklarını ve milyonlar harcadığını, her açıda her ısıda yazabilen bu kalemi dekanın kendisine mükemmelliği temsil ettiği için verdiğini anlatıyor. Aamir Khan’ın canlandırdığı aykırı öğrenci karakteri “eğer dolma kalemler uzayda işe yaramadıysa neden kurşun kalem kullanmadılar?” sorusunu yöneltiyor ve profesör bu soruyu geçiştiriyor.
Ancak filmde ortaya atılan bu soru denenmiş. ABD astronotları ve Sovyet kozmonotları ilk uzay yolculuklarında kurşun kalem kullansa da bu uzay yolculukları için uygun değildi. Bunun nedeni kurşun kalem kolayca kırılabilmesi ve parçacıkların yer çekimsiz ortamda etrafta dolanmaya başlamasıydı. Bu da hem astronotlar hem de ekipmanlar için tehlike arz eden bir şeydi.
NASA uzay kalemi geliştirmek için milyonlarca dolar para harcadı mı?
Astronotların uzayda kullanılacak kalem için çok para harcadığı iddiasının detaylarını ise NASA, resmi internet sayfasında anlatmış.
Gemini Projesi (ABD'nin Apollo Projesi'ne hazırlık olarak uyguladığı kendisinden önceki tüm rekorları kıran uzay projesi) için NASA 1965 yılında Tycam Mühendislik Şirketi’ne mekanik bir kalem siparişi vermişti. 34 kalemden oluşan paketin toplam fiyatı 4,382.50 dolar tutarken her bir kalem için 128.89 dolar ödemeleri gerekecekti. Bu durum, o sıralarda bir tartışma yaratmış, pek çok insan bunun gereksiz bir harcama olacağını düşünmüştü. Bu yüzden de bu proje iptal edilmiş.
NASA, milyon dolarlık olmasa da uzayda kullanılması için geliştirilmesini istedikleri kalem için bir başka proje başlatmıştı ama bu hayata geçmedi. NASA bu yüzden astronotlarına daha ucuza gelecek ekipmanlar sağladı.
Bu süre zarfında Fisher kalemlerinin sahibi Paul C. Fisher uzayın benzersiz ortamında çok daha iyi çalışacak bir tükenmez kalem tasarladı. Yeni kalemi, basınçlı mürekkep kartuşuyla yer çekimsiz ortamda, su ve diğer sıvıların altında, yaklaşık -34 dereceden 121 dereceye kadar dayanıklıydı.
Fisher bu kalemi NASA’nın herhangi bir finansal yardımını alarak yapmamıştı. Fisher’ın ürettiği kalemin adı AG7 Yer Çekimine Karşı Kalem (AG7 Anti-Gravity Pen) idi. 1967 yılından başlayarak bir yıldan fazla süren testler sonucunda NASA yetkilileri 1968 yılında Apollo astronotlarının bu kalemi kullanmalarını kabul etmişti. Medyanın aktardığına göre Fisher’dan 400 kalem sipariş edilmiş ve kalemlerin tanesi için 6 dolar ödenmiş.
Sovyetler Birliği de bu kalemlerden kullandı
NASA’nın resmi sayfasında aktardığına göre Sovyetler Birliği de 1969 yılında, Soyuz uzay uçuşu için Fisher kalemlerinden 100 adet sipariş vermiş ve 1000 adet de mürekkep kartuşu istemiş. Fisher Space Pen’in yayınladığı fotoğraflarda ise Amerikan ve Avusturyalı bilim insanları tarafından geliştirilen uzay kalemlerinin bulunduğu Uzay Sergisi’nde Sovyet kozmonot Alexei Leonov’a bu kalemlerin denetildiğini görmek mümkün.
Hem Amerikan astronotlar hem Sovyet/Rus kozmonotları bu kalemleri kullanmaya devam ettiler. Fisher şirketi de hala uzay kalemi üretmeye devam ediyor.
Seinfeld dizisinin 1991 yılında yayınlanan The Pen bölümünde de bu kaleme yer verilmişti.
Uzay kalemi nasıl yapılır?
Uzay kalemi Fisher Space Pen’in nasıl yapıldığını merak edenler ise Discovery Science’ın How It’s Made programını izleyebilir.
